Ο χρυσός... ξανασταυρώνεται
Ελεύθερη πτώση, το τέλος της κυριαρχίας του, gold crash... Μερικοί από τους τελευταίους τίτλους των ξένων οικονομικών δημοσιευμάτων. Ο χρυσός έκλεψε στην κυριολεξία την παράσταση τις τελευταίες ημέρες, με το μεγαλοπρεπές μακροβούτι του. Ποιός θα το πίστευε, πως στις εποχές που ζούμε, όπου όλα είναι τόσο ρευστά, ακόμα και ο ακρογωνιαίος λίθος της παγκόσμιας οικονομίας θα κλυδωνιζόταν επικίνδυνα –για να το πούμε έτσι κομψά, αποφεύγοντας λέξεις όπως κατάρρευση, που ωστόσο δεν απέφυγαν άλλοι. O tempora, o mores...
Τι άραγε μπορεί να προμηνύει αυτή η πτώση χωρίς αλεξίπτωτο; Οι αναλυτές πασχίζουν να εντοπίσουν τα πραγματικά αίτια του ξεπουλήματος του χρυσού, με πολλούς να επισημαίνουν ότι η πιθανή συμφωνία της Κύπρου με την τρόικα για την πώληση των αποθεμάτων της χώρας, αποτελεί ένα άσχημο προηγούμενο για την αγορά. Φοβούμενοι προφανώς πως η Κύπρος ίσως είναι το ντόμινο που θα πέσει πρώτο, ξεκινώντας μια καταστροφική αλυσιδωτή αντίδραση.
Αν ωστόσο αφαιρέσουμε τον ψυχολογικό παράγοντα, τα πραγματικά δεδομένα δε συνηγορούν σε κάτι τέτοιο. Η Κύπρος έχει στην κατοχή της χρυσό συνολικής αξίας περίπου 500 εκατομμυρίων ευρώ. Η ποσότητα αυτή δεν είναι ικανή από μόνη της να επιφέρει κάποια αξιοσημείωτη μεταβολή στην παγκόσμια αγορά. Ωστόσο ο κίνδυνος βρίσκεται αλλού. Η Ιταλία μαζί με την Ισπανία, κατέχουν χρυσό αξίας 90 δισεκατομμυρίων ευρώ -και συνολικά, οι πέντε χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας κατέχουν χρυσό αξίας 125 δισεκατομμυρίων ευρώ, σύμφωνα με έκθεση της JP Morgan.
Η αγορά είναι λογικό να θεωρεί ότι η συμφωνία της Κύπρου να πουλήσει το 80% από τα αποθέματα χρυσού της, δεν θα είναι η μοναδική περίπτωση. Είναι πιθανό οι πολιτικοί του ευρωπαϊκού νότου να προτιμήσουν να πουλήσουν χρυσό, παρά να συνεχίσουν να ακολουθούν πολιτικές σκληρής λιτότητας. Η πώληση χρυσού ως πολιτική κίνηση δεν κοστίζει τόσο σε ψήφους, όσο η αύξηση των φόρων. Είναι γεγονός πως οι ψηφοφόροι δεν ενδιαφέρονται στα αλήθεια για την ποσότητα του χρυσού που υπάρχει στα εθνικά θησαυροφυλάκια.
Από την άλλη, αυτή η εξέλιξη δεν είναι αναγκαστικά αρνητική για το χρυσό. Μεγάλες εκποιήσεις από ορισμένες χώρες μπορεί να οδηγήσουν σε αντίστοιχες αγορές από χώρες με εμπορικά πλεονάσματα που το θησαυροφυλάκιο τους είναι φτωχά σε πολύτιμα μέταλλα, όπως η Ινδία, η Κίνα, η Ρωσία και η Ινδονησία.
Που οδεύει λοιπόν το πολυτιμότερο των μετάλλων; Είναι αγοραστική ευκαιρία η σημερινή τιμή ή μήπως έχασε για τα καλά την λάμψη του; Αξίζει να τοποθετηθεί κανείς, κι αν ναι, με ποιόν τρόπο; Προκειμένου να εκτιμήσουμε σωστά την κατάσταση, θα πρέπει να σταθμίσουμε ορισμένα βασικά δεδομένα.
Το κόστος εξόρυξής του
Οσο χαμηλά και να πέσει η τιμή του χρυσού, δε μπορεί να πέσει θεωρητικά κάτω από μια ορισμένη τιμή, αυτή που κοστίζει σε εκείνον που το φέρνει στο φως. Ακόμα κι αν μια εταιρία εξόρυξης θα’ θελε ή αναγκαζόταν να πουλήσει κάτω του κόστους, δε μπορεί να το κάνει αυτό για πολύ καιρό. Βάσει λοιπόν των ισολογισμών των μεγάλων εταιρειών, η εξόρυξη του χρυσού ανά ουγγιά κυμαίνεται στα 1200 δολάρια.
Εδώ θα πρέπει να ληφθεί υπόψη πως κάποτε ήταν πιο φτηνή η παραγωγή του, όπως και το γεγονός πως ουσιαστικά η παραγωγή των ορυχείων έχει προπωληθεί για τα επόμενα 30 χρόνια! Θα πρέπει να επισημανθεί ότι, η αξία του χρυσού αποπληθωρισμένη, είναι στις μέρες μας διπλάσια από τον ιστορικό μέσο όρο του. Από την άλλη, τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ετήσια μείωση της παραγωγής. Για παράδειγμα το 2012 σε σύγκριση με το 2011, παρατηρήθηκε μείωση 3%. Αυτό σημαίνει ότι ο χρυσός γίνεται όλο και πιο δύσκολο να βρεθεί και κοστίζει πιο ακριβά η εξόρυξη του.
Ορισμένοι αναλυτές ζητούν για το χρυσό να πέσει κάτω από 1.000 δολάρια ανά ουγγιά σε πιο μακροπρόθεσμη βάση, αλλά δεν κατανοούν τη βιομηχανία και τη δομή του κόστους της. Σε αυτά τα επίπεδα μόνο ένα μικρό ποσοστό εταιρειών εξόρυξης χρυσού είναι κερδοφόρες, και κατά συνέπεια πολλά ορυχεία θα αναστείλουν τις εργασίες τους. Φυσικά αυτό σαν άμεση επίπτωση θα έχει την μικρότερη παραγόμενη ποσότητα, άρα την σπανιότητα του και την αύξηση της τιμής.
Η σημασία του χρυσού στο «χαρτοβασίλειο» της παγκόσμιας οικονομίας
Εκατοντάδες τρισεκατομμύρια εκτιμάται πως είναι η συνολική αξία των ομολόγων διεθνώς. Ομόλογα που έχουν εκδώσει από εταιρείες μέχρι κράτη. Από την άλλη, η αξία όλων των τόνων χρυσού που έχουν εξορυχτεί, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, είναι 8-9 τρισεκατομμύρια. Συνεπώς αν ένα μικρό μέρος μόνο των επενδυτών, ανησυχήσουν πραγματικά για την φερεγγυότητα των ομολόγων –για παράδειγμα αν και δεύτερο μέλος - κράτος της ευρωζώνης κουρέψει τα ομόλογα της, όπως η Ελλάδα– και κινηθούν προς τον χρυσό, καταλαβαίνουμε όλοι πως η τιμή του κυριολεκτικά θα εκτοξευτεί.
Η συνολική του ζήτηση
Εκτός από επενδυτικό είδος, ο χρυσός είναι απαραίτητος σε πλήθος εφαρμογών –από τη βιομηχανία έως την ιατρική. Με βάση τα επίσημα στοιχεία, η ζήτηση για χρυσό στην φυσική του μορφή το 2012, για βιομηχανική χρήση, κοσμήματα ή ηλεκτρονικά είδη, έχει μειωθεί. Η ζήτησή του έχει μειωθεί ακόμα και από επενδυτικά σχήματα όπως τα ETFs. Για την ακρίβεια σε κανέναν από τους τομείς που υπάρχει ανάγκη για χρυσό δεν παρατηρείται αύξηση. Τα ETFs (είδος αμοιβαίων κεφαλαίων τα οποία διαπραγματεύονται όπως οι μετοχές) που απαρτίζονται από μετοχές ορυχείων ακόμα και πριν την πτώση των τελευταίων ημερών, βρίσκονταν κάτω από την μισή αξία τους, σε σχέση με την κορυφή. Μήπως οι μέτοχοι ως άμεσα εμπλεκόμενοι, είχαν προβλέψει την απαξίωση των πολύτιμων μετάλλων πρώτοι;
Τα παιχνίδια που παίζονται πάνω στο χρυσό
Τον Φεβρουάριο, η Credit Suisse πρόβλεψε ότι η αγορά χρυσού είχε κορυφωθεί. Η Societe Generale, προειδοποιούσε πως βιώνουμε το τέλος της εποχής του χρυσού. Η Goldman Sachs είχε ορίσει τιμή στόχο 25% πιο κάτω από την τρέχουσα τιμή. Ίσως θα περνούσε απαρατήρητο, αν δεν γνωρίζαμε ότι οι μεγαλύτεροι επενδυτικοί οίκοι πολύτιμων μετάλλων, οι λεγόμενες bullion banks (διεθνείς τράπεζες με εξειδικευμένη δραστηριότητα σε χρυσό και ασήμι), είχαν συσσωρεύσει τεράστιες short θέσεις (δηλαδή κερδίζανε από την πτώση) στα πολύτιμα μέταλλα τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο.
Ενδεικτικό είναι το παρακάτω διάγραμμα, όπου απεικονίζονται οι ασυνήθιστα υψηλές short θέσεις των bullion banks τον Ιανουάριο
Τι άραγε μπορεί να προμηνύει αυτή η πτώση χωρίς αλεξίπτωτο; Οι αναλυτές πασχίζουν να εντοπίσουν τα πραγματικά αίτια του ξεπουλήματος του χρυσού, με πολλούς να επισημαίνουν ότι η πιθανή συμφωνία της Κύπρου με την τρόικα για την πώληση των αποθεμάτων της χώρας, αποτελεί ένα άσχημο προηγούμενο για την αγορά. Φοβούμενοι προφανώς πως η Κύπρος ίσως είναι το ντόμινο που θα πέσει πρώτο, ξεκινώντας μια καταστροφική αλυσιδωτή αντίδραση.
Αν ωστόσο αφαιρέσουμε τον ψυχολογικό παράγοντα, τα πραγματικά δεδομένα δε συνηγορούν σε κάτι τέτοιο. Η Κύπρος έχει στην κατοχή της χρυσό συνολικής αξίας περίπου 500 εκατομμυρίων ευρώ. Η ποσότητα αυτή δεν είναι ικανή από μόνη της να επιφέρει κάποια αξιοσημείωτη μεταβολή στην παγκόσμια αγορά. Ωστόσο ο κίνδυνος βρίσκεται αλλού. Η Ιταλία μαζί με την Ισπανία, κατέχουν χρυσό αξίας 90 δισεκατομμυρίων ευρώ -και συνολικά, οι πέντε χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας κατέχουν χρυσό αξίας 125 δισεκατομμυρίων ευρώ, σύμφωνα με έκθεση της JP Morgan.
Η αγορά είναι λογικό να θεωρεί ότι η συμφωνία της Κύπρου να πουλήσει το 80% από τα αποθέματα χρυσού της, δεν θα είναι η μοναδική περίπτωση. Είναι πιθανό οι πολιτικοί του ευρωπαϊκού νότου να προτιμήσουν να πουλήσουν χρυσό, παρά να συνεχίσουν να ακολουθούν πολιτικές σκληρής λιτότητας. Η πώληση χρυσού ως πολιτική κίνηση δεν κοστίζει τόσο σε ψήφους, όσο η αύξηση των φόρων. Είναι γεγονός πως οι ψηφοφόροι δεν ενδιαφέρονται στα αλήθεια για την ποσότητα του χρυσού που υπάρχει στα εθνικά θησαυροφυλάκια.
Από την άλλη, αυτή η εξέλιξη δεν είναι αναγκαστικά αρνητική για το χρυσό. Μεγάλες εκποιήσεις από ορισμένες χώρες μπορεί να οδηγήσουν σε αντίστοιχες αγορές από χώρες με εμπορικά πλεονάσματα που το θησαυροφυλάκιο τους είναι φτωχά σε πολύτιμα μέταλλα, όπως η Ινδία, η Κίνα, η Ρωσία και η Ινδονησία.
Που οδεύει λοιπόν το πολυτιμότερο των μετάλλων; Είναι αγοραστική ευκαιρία η σημερινή τιμή ή μήπως έχασε για τα καλά την λάμψη του; Αξίζει να τοποθετηθεί κανείς, κι αν ναι, με ποιόν τρόπο; Προκειμένου να εκτιμήσουμε σωστά την κατάσταση, θα πρέπει να σταθμίσουμε ορισμένα βασικά δεδομένα.
Το κόστος εξόρυξής του
Οσο χαμηλά και να πέσει η τιμή του χρυσού, δε μπορεί να πέσει θεωρητικά κάτω από μια ορισμένη τιμή, αυτή που κοστίζει σε εκείνον που το φέρνει στο φως. Ακόμα κι αν μια εταιρία εξόρυξης θα’ θελε ή αναγκαζόταν να πουλήσει κάτω του κόστους, δε μπορεί να το κάνει αυτό για πολύ καιρό. Βάσει λοιπόν των ισολογισμών των μεγάλων εταιρειών, η εξόρυξη του χρυσού ανά ουγγιά κυμαίνεται στα 1200 δολάρια.
Εδώ θα πρέπει να ληφθεί υπόψη πως κάποτε ήταν πιο φτηνή η παραγωγή του, όπως και το γεγονός πως ουσιαστικά η παραγωγή των ορυχείων έχει προπωληθεί για τα επόμενα 30 χρόνια! Θα πρέπει να επισημανθεί ότι, η αξία του χρυσού αποπληθωρισμένη, είναι στις μέρες μας διπλάσια από τον ιστορικό μέσο όρο του. Από την άλλη, τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ετήσια μείωση της παραγωγής. Για παράδειγμα το 2012 σε σύγκριση με το 2011, παρατηρήθηκε μείωση 3%. Αυτό σημαίνει ότι ο χρυσός γίνεται όλο και πιο δύσκολο να βρεθεί και κοστίζει πιο ακριβά η εξόρυξη του.
Ορισμένοι αναλυτές ζητούν για το χρυσό να πέσει κάτω από 1.000 δολάρια ανά ουγγιά σε πιο μακροπρόθεσμη βάση, αλλά δεν κατανοούν τη βιομηχανία και τη δομή του κόστους της. Σε αυτά τα επίπεδα μόνο ένα μικρό ποσοστό εταιρειών εξόρυξης χρυσού είναι κερδοφόρες, και κατά συνέπεια πολλά ορυχεία θα αναστείλουν τις εργασίες τους. Φυσικά αυτό σαν άμεση επίπτωση θα έχει την μικρότερη παραγόμενη ποσότητα, άρα την σπανιότητα του και την αύξηση της τιμής.
Η σημασία του χρυσού στο «χαρτοβασίλειο» της παγκόσμιας οικονομίας
Εκατοντάδες τρισεκατομμύρια εκτιμάται πως είναι η συνολική αξία των ομολόγων διεθνώς. Ομόλογα που έχουν εκδώσει από εταιρείες μέχρι κράτη. Από την άλλη, η αξία όλων των τόνων χρυσού που έχουν εξορυχτεί, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, είναι 8-9 τρισεκατομμύρια. Συνεπώς αν ένα μικρό μέρος μόνο των επενδυτών, ανησυχήσουν πραγματικά για την φερεγγυότητα των ομολόγων –για παράδειγμα αν και δεύτερο μέλος - κράτος της ευρωζώνης κουρέψει τα ομόλογα της, όπως η Ελλάδα– και κινηθούν προς τον χρυσό, καταλαβαίνουμε όλοι πως η τιμή του κυριολεκτικά θα εκτοξευτεί.
Η συνολική του ζήτηση
Εκτός από επενδυτικό είδος, ο χρυσός είναι απαραίτητος σε πλήθος εφαρμογών –από τη βιομηχανία έως την ιατρική. Με βάση τα επίσημα στοιχεία, η ζήτηση για χρυσό στην φυσική του μορφή το 2012, για βιομηχανική χρήση, κοσμήματα ή ηλεκτρονικά είδη, έχει μειωθεί. Η ζήτησή του έχει μειωθεί ακόμα και από επενδυτικά σχήματα όπως τα ETFs. Για την ακρίβεια σε κανέναν από τους τομείς που υπάρχει ανάγκη για χρυσό δεν παρατηρείται αύξηση. Τα ETFs (είδος αμοιβαίων κεφαλαίων τα οποία διαπραγματεύονται όπως οι μετοχές) που απαρτίζονται από μετοχές ορυχείων ακόμα και πριν την πτώση των τελευταίων ημερών, βρίσκονταν κάτω από την μισή αξία τους, σε σχέση με την κορυφή. Μήπως οι μέτοχοι ως άμεσα εμπλεκόμενοι, είχαν προβλέψει την απαξίωση των πολύτιμων μετάλλων πρώτοι;
Τα παιχνίδια που παίζονται πάνω στο χρυσό
Τον Φεβρουάριο, η Credit Suisse πρόβλεψε ότι η αγορά χρυσού είχε κορυφωθεί. Η Societe Generale, προειδοποιούσε πως βιώνουμε το τέλος της εποχής του χρυσού. Η Goldman Sachs είχε ορίσει τιμή στόχο 25% πιο κάτω από την τρέχουσα τιμή. Ίσως θα περνούσε απαρατήρητο, αν δεν γνωρίζαμε ότι οι μεγαλύτεροι επενδυτικοί οίκοι πολύτιμων μετάλλων, οι λεγόμενες bullion banks (διεθνείς τράπεζες με εξειδικευμένη δραστηριότητα σε χρυσό και ασήμι), είχαν συσσωρεύσει τεράστιες short θέσεις (δηλαδή κερδίζανε από την πτώση) στα πολύτιμα μέταλλα τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο.
Ενδεικτικό είναι το παρακάτω διάγραμμα, όπου απεικονίζονται οι ασυνήθιστα υψηλές short θέσεις των bullion banks τον Ιανουάριο
Στις 12 Απρίλη, την ημέρα που ξεκίνησε η απότομη καθοδική πορεία του χρυσού, λίγα λεπτά πριν το άνοιγμα της συνεδρίασης στην Wall Street, είχαμε προσφορά 100 τόνων, ενώ 2 ώρες αργότερα οι εντολές πώλησης ήταν 300 τόνοι! Σύμπτωση άραγε;
Το σύνολο των 400 τόνων είναι σχεδόν το 15% της ετήσιας παραγωγής χρυσού σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπως ήταν φυσικό η αγορά κατέρρευσε, διαλύοντας το πολύ ισχυρό σημείο στήριξης των 1540 δολαρίων, που με την σειρά του πυροδότησε μια αλυσιδωτή αντίδραση από κλείσιμο θέσεων.
Αυτό είναι ένα μόνο, απλό παράδειγμα του παρασκηνίου πίσω από την κουρτίνα των νομότυπων συναλλαγών στην παγκόσμια αγορά. Τα παιχνίδια αυτά, καθώς και ο αντίκτυπός τους στην επενδυτική ψυχολογία, θα απασχολήσουν εκτενώς επόμενό μας άρθρο.
Πως μπορούμε να επενδύσουμε σε χρυσό;
Η αγορά χρυσού σε φυσική μορφή παρουσιάζει προβλήματα, με κυριότερο από όλα την ρευστοποίηση στην τρέχουσα τιμή. Προτείνουμε για όποιον επιθυμεί να επενδύσει στον χρυσό, να τοποθετηθεί σε ETFs. Έχει το πλεονέκτημα πως το αγοράζεις στην τιμή άμεσα, χωρίς καπέλο, το ρευστοποιείς επίσης άμεσα όποια ποσότητα θες και βέβαια μπορείς να πάρεις short θέση. Δηλαδή να κερδίσεις ακόμα και από την πτώση του, αν πιστεύεις πως θα ακολουθήσει πτωτική πορεία.
Το ETF που ακολουθεί την τιμή του, έχει με το σύμβολο GLD και διαπραγματεύεται σαν μετοχή στην Wall Street. Δεν είναι futures όπου υπάρχει μόχλευση, ούτε έχει ημερομηνία λήξεως. Αν η μεταβολή της τιμής του χρυσού είναι για παράδειγμα 1% τότε η ζημιά ή το κέρδος μας είναι 1%.
Αν αντί για χρυσό, επιθυμεί κάποιος να επενδύσει σε ασήμι, υπάρχει το αντίστοιχο ETF με το σύμβολο SLV. Επίσης υπάρχουν ETFs μετοχών που αποτελούνται από εταιρίες εξόρυξης, αν θελήσει κάποιος να επενδύσει στον κλάδο και όχι σε συγκεκριμένη μετοχή.
Για περισσότερες και εξειδικευμένες πληροφορίες σχετικά με τις επενδύσεις σε χρυσό, μπορείτε να στείλετε email στο vpazopoulos@gmail.com
Το σύνολο των 400 τόνων είναι σχεδόν το 15% της ετήσιας παραγωγής χρυσού σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπως ήταν φυσικό η αγορά κατέρρευσε, διαλύοντας το πολύ ισχυρό σημείο στήριξης των 1540 δολαρίων, που με την σειρά του πυροδότησε μια αλυσιδωτή αντίδραση από κλείσιμο θέσεων.
Αυτό είναι ένα μόνο, απλό παράδειγμα του παρασκηνίου πίσω από την κουρτίνα των νομότυπων συναλλαγών στην παγκόσμια αγορά. Τα παιχνίδια αυτά, καθώς και ο αντίκτυπός τους στην επενδυτική ψυχολογία, θα απασχολήσουν εκτενώς επόμενό μας άρθρο.
Πως μπορούμε να επενδύσουμε σε χρυσό;
Η αγορά χρυσού σε φυσική μορφή παρουσιάζει προβλήματα, με κυριότερο από όλα την ρευστοποίηση στην τρέχουσα τιμή. Προτείνουμε για όποιον επιθυμεί να επενδύσει στον χρυσό, να τοποθετηθεί σε ETFs. Έχει το πλεονέκτημα πως το αγοράζεις στην τιμή άμεσα, χωρίς καπέλο, το ρευστοποιείς επίσης άμεσα όποια ποσότητα θες και βέβαια μπορείς να πάρεις short θέση. Δηλαδή να κερδίσεις ακόμα και από την πτώση του, αν πιστεύεις πως θα ακολουθήσει πτωτική πορεία.
Το ETF που ακολουθεί την τιμή του, έχει με το σύμβολο GLD και διαπραγματεύεται σαν μετοχή στην Wall Street. Δεν είναι futures όπου υπάρχει μόχλευση, ούτε έχει ημερομηνία λήξεως. Αν η μεταβολή της τιμής του χρυσού είναι για παράδειγμα 1% τότε η ζημιά ή το κέρδος μας είναι 1%.
Αν αντί για χρυσό, επιθυμεί κάποιος να επενδύσει σε ασήμι, υπάρχει το αντίστοιχο ETF με το σύμβολο SLV. Επίσης υπάρχουν ETFs μετοχών που αποτελούνται από εταιρίες εξόρυξης, αν θελήσει κάποιος να επενδύσει στον κλάδο και όχι σε συγκεκριμένη μετοχή.
Για περισσότερες και εξειδικευμένες πληροφορίες σχετικά με τις επενδύσεις σε χρυσό, μπορείτε να στείλετε email στο vpazopoulos@gmail.com
Του Βασίλη Παζόπουλου
www.capital.gr
23-4-2013
ΣΧΕΤΙΚΑ