Διαρροή εγκεφάλων: Γιατί φεύγουν οι νέοι ερευνητές από την Ελλάδα...

 Το άρθρο της βιολόγου Βαρβάρας Τραχανά στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Nature...
Στο εβδομαδιαίο επιστημονικό περιδικό Nature, δημοσιεύθηκε στις 17 Απριλίου ένα σημαντικό άρθρο, σχετικά με το ζοφερό μέλλον που διαγράφεται για την επιστημονική κοινότητα στην χώρα, από την Βιολόγο κα Βαρβάρα Τραχανά.

Η επιστήμη στην Ελλάδα πηγαίνει προς τα πίσω. Αυτόν τον μήνα, οι ερευνητές έχασαν την πρόσβαση στο περιοδικό Bioinformatic  (Βιοπληροφορική), έναν σημαντικότατο τίτλο στη μαθηματική και υπολογιστική βιολογία. Πολλές ακόμη δημοσιεύσεις είναι πιθανό να εξαφανιστούν από τις Ελληνικές βιβλιοθήκες. Το Υπουργείο Παιδείας δεν έχει πληρώσει το κονδύλι για τις συνδρομές . Οι μεγαλύτεροι εκδότες - συμπεριλαμβανομένων των Elsevier, Springer και Taylor & Francis - έχουν απειλήσει να αναστείλουν την πρόσβαση. Άλλοι το έχουν ήδη πράξει.
  
Η άρνηση στα ακαδημαϊκά άρθρα, την ψυχή της έρευνας, θα μπορούσε να σηματοδοτήσει για τους Έλληνες επιστήμονες την αρχή του τέλους στην δημιουργική επιστήμη στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματα. Δεν θα είμαστε πλέον σε θέση να συμβαδίσουμε με τις διεθνείς δημοσιεύσεις. Σε τομείς όπως η βιοϊατρική, είναι σημαντικό να υπάρχει πρόσβαση στις πιο πρόσφατες πληροφορίες. Πολλοί Έλληνες ερευνητές, που δεν μπορούν να πληρώσουν  προσωπικές συνδρομές στα αγαπημένα τους περιοδικά, ήδη σκέφτονται να αναβιώσουν μια πρακτική που ήταν κοινή μια δεκαετία και περισσότερο, πριν – να κάνουν επαφές με φίλους και συναδέλφους σε ξένα ερευνητικά κέντρα, ζητώντας τους να τους στείλουν με φαξ ή e-mail τα άρθρα.

Για πολλούς αναγνώστες του Nature, η δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες επιστήμονες δεν αποτελεί καμία έκπληξη. Η χώρα παραπαίει μετα από έξι συνεχόμενα χρόνια ύφεσης και πρωτοφανούς μέτρων λιτότητας. Περισσότερο από το ένα τέταρτο του ελληνικού λαού, είναι άνεργοι

Είμαι μια από αυτούς. Είμαι Βιολόγος με διδακτορικό στη Βιολογική Χημεία από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Το 2003, πήγα στην Ισπανία για να κάνω postdoc στο Εθνικό Κέντρο Βιοτεχνολογίας στην Μαδρίτη. Το 2008, επέστρεψα στην Ελλάδα ως ερευνήτρια στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών στην Αθήνα, με μια σειρά συμβάσεων ορισμένου χρόνου. Τον Μάρτιο του 2011, εξελέγην επίκουρος καθηγητής της Κυτταρικής Βιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στην Λάρισα.

Αλλά ποτέ δεν άρχισα να εργάζομαι: Είμαι μια από τα περίπου 800 μέλη ΔΕΠ τα οποία εξακολουθούν να περιμένουν να λάβουν διορισμούς, σε όλη την χώρα, επειδή η κυβέρνηση αρνείται να εγκρίνει τον προϋπολογισμό που απαιτείται για τους μισθούς τους. Είναι διακεκριμένοι επιστήμονες, με πολλά χρόνια μεταδιδακτορικής εμπειρίας, οι οποίοι έχουν επιλεγεί μέσα από μια μακρά και απαιτητική διαδικασία και έχουν διοριστεί από τους επικεφαλής των αντίστοιχων πανεπιστημίων τους.

 "Το ανθρώπινο δυναμικό θα πρέπει να στηρίζεται απο την άμεση δράση της κυβέρνησης".

Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η ελληνική κυβέρνηση αντιλαμβάνεται ότι η μακροπρόθεσμη δέσμευση για τη χρηματοδότηση της επιστήμης και της εκπαίδευσης θα πρέπει να είναι μέρος της στρατηγικής για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης. Το 2007, ακόμη και πριν από τις τελευταίες περικοπές, η χρηματοδότηση του πανεπιστημίου και της  έρευνας στην Ελλάδα βρισκόταν στο 0,6% του ΑΕΠ, ήδη πολύ κάτω από τον μέσο όρο 1,9%. της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι μισθοί των ερευνητών και των μελών ΔΕΠ έχουν μειωθεί κατά 20%. Αν κάποιος σας πει ότι η ελληνική οικονομία έπεσε έξω εξαιτίας των τεράστιων μισθών του δημόσιου τομέα, πείτε τους  ότι ο μέσος μηνιαίος μισθός ενός καθηγητή πανεπιστημίου εδώ, τώρα είναι περίπου 1.000 € (1.300 δολάρια ΗΠΑ). Οι ερευνητές και οι καθηγητές που έχουν περάσει χρόνια να χτίσουν καριέρες, αναρωτιούνται εάν άξιζε τον κόπο.

Οι επιστήμονες έχουν προσαρμοστεί. Έχουν μάθει να χρησιμοποιούν στο ελάχιστο δυνατόν τα ακριβά τους αντιδραστήρια. Έχουν εξειδικευθεί να εργάζονται με τα παλτά τους, όταν οι παραδόσεις πετρελαίου θέρμανσης, δεν γίνονται.

Αλλά πολλοί νέοι επιστήμονες μετακινούνται στο εξωτερικό. Το 2010, περίπου 120.000 Έλληνες επιστήμονες ζούσαν και εργάζονταν αλλού, περίπου το ένα δέκατο του συνόλου. Ο αριθμός αυτός εκτιμάται σήμερα σε 150.000. Το νεαρό, ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, ένας βασικός παράγοντας για την οικονομική ανάπτυξη, εξαφανίζεται ακριβώς όταν η κοινωνία το χρειάζεται περισσότερο. Και εγώ, επίσης, εξετάζω το ενδεχόμενο να φύγω. Η κατάσταση στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με τα σχέδια των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μείωση του προϋπολογισμού για έρευνα και ανάπτυξη, σκιαγραφεί μια ζοφερή εικόνα για τις μελλοντικές γενιές.
  
Αξίζει να επενδύσεις στην Ελληνική επιστήμη, αξίζει να σωθεί. Το 2012, ενάντια σε όλα τα προγνωστικά, το ποσοστό των ερευνητών στην χώρα, που συνέβαλε στο κορυφαίο 1% , των πλέον αναγνωρισμένων επιστημονικών άρθρων, έφτασε να είναι 13ο στον κόσμο, πάνω από το ποσοστό του Καναδά, της Ιταλίας και της Γαλλίας. Αυτό το ανθρώπινο δυναμικό θα πρέπει να στηρίζεται υπό την άμεση δράση της κυβέρνησης.
  
Μια καλή αρχή θα ήταν να αντισταθούν στις εκκλήσεις, για αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης των ήδη υπαρχόντων καθηγητών από τα 67 στα 70 έτη. Η αλλαγή έχει προταθεί ως μια βραχυπρόθεσμη λύση για τα ακαδημαϊκά τμήματα,  τεντώνοντάς τα όμως σε οριακό σημείο, λόγω του παγώματος προσλήψεων και αποχωρήσεων. Μια τέτοια κίνηση θα εξαλείψει κάθε πιθανότητα να τοποθετηθούν νέοι καθηγητές, δεδομένου ότι το εθνικό πρόγραμμα δημοσιονομικής σταθερότητας ζητά να μειωθεί δραστικά ο δημόσιος τομέας, κάνοντας μόνο μια πρόσληψη για κάθε δέκα αποχωρήσεις.

Θα μπλοκάρει την φυσική και αναγκαία ανανέωση του πανεπιστημιακού προσωπικού με νέο αίμα. Θα επιτείνει περαιτέρω την ταχεία γήρανση των Ελληνικών πανεπιστημίων και θα αφήσει τις σχολές σαν άδειο κέλυφος, με μόνο μια χούφτα παλαιότερων καθηγητών και χωρίς διδακτικό προσωπικό και νέους ερευνητές δίπλα τους. Γνωρίζουμε από την εξελικτική βιολογία ότι οι μικρο-κοινωνίες σύντομα εξαφανίζονται.

Απόδοση για το LIFO.gr Νίκος Μιχαλόπουλος

 http://www.lifo.gr/
19-4-2013