Η ασύλληπτη μεταμόρφωση ενός γίγαντα ...
1.
Η Κίνα είχε πάντα μια πολύ διαφορετική αίσθηση του χρόνου από τη Δύση. Οταν ο Κίσινγκερ ρώτησε τον Τσου Ενλάι τι γνώμη είχε για τη Γαλλική Επανάσταση του 1789, ο τότε πρωθυπουργός της Κίνας αποκρίθηκε ότι ήταν πολύ νωρίς για να απαντήσει. Εχοντας γιορτάσει τα 63 χρόνια από την ανακήρυξη της Λαϊκής Δημοκρατίας, η νέα Κίνα στροβιλίζεται στον ρυθμό μιας ξέφρενης μεταμόρφωσης, που ξεπερνάει κατά πολύ τον πυρετό του χρυσού στην αμερικανική Αγρια Δύση και την ιλιγγιώδη οικοδόμηση της Νέας Υόρκης στις αρχές του εικοστού αιώνα.Μια αίσθηση ισχύος, που μετατράπηκε σχεδόν σε δέος όταν αντικρίσαμε με τη Μαρίτα από την ιστορική προκυμαία Bund της Σαγκάης, στην απέναντι όχθη του ποταμού, την καινούργια συνοικία Pudong με τους φουτουριστικούς ουρανοξύστες, που υψώνονται μεγαλόπρεπα φωτισμένοι στον νυχτερινό ουρανό, συρρικνώνοντας κατά τι το νεοϋορκέζικο Μανχάταν στη μνήμη μου.
Ενα από τα πιο προνομιακά σημεία θέασης των οβιδιακών μεταμορφώσεων που έχει υποστεί μέσα σε πολύ λίγο χρόνο το Πεκίνο είναι η λεγόμενη «Χρηματιστηριακή Οδός», το αντίστοιχο της Wall Street της Νέας Υόρκης. Γύρω από αυτήν εκτείνεται μια ολόκληρη πόλη μέσα στην πόλη, που φτιάχτηκε τα τελευταία 10 χρόνια και συνεχίζει να επεκτείνεται. Πρόκειται για την «Κεντρική Επιχειρηματική Περιοχή» (CBD), όπως τη βάφτισε η κυβέρνηση, που βάλθηκε να συγκεντρώσει σ’ ένα αχανές δάσος από πανύψηλα γυάλινα κτίρια χρηματιστικές επιχειρήσεις, επενδυτικούς ομίλους, εταιρείες νέων τεχνολογιών και MME.
Ωστόσο, το κυνήγι του χρυσού δεν είναι ειδυλλιακή υπόθεση ούτε στην Αγρια Ανατολή της σημερινής Κίνας. Σε πολλές περιπτώσεις, η «αναμόρφωση» των συνοικιών έγινε εντελώς πραξικοπηματικά: φτωχοί άνθρωποι που έμεναν εκεί για χρόνια έμαθαν ξαφνικά ότι ξεριζώνονται με απόφαση των Αρχών, με πολύ μικρή αποζημίωση και με την αγωνία της αναζήτησης νέας δουλειάς και στέγης. Οι εξεγέρσεις εργατών και αγροτών για απαλλοτριώσεις ήταν συνηθισμένο φαινόμενο.
Παραδοσιακά εξισωτική κοινωνία, η μεταμαοϊκή Κίνα εξελίσσεται σε χώρα εκρηκτικών αντιθέσεων. Εξήντα τρία χρόνια μετά τη θεμελίωση της Λαϊκής Δημοκρατίας από τη νικηφόρο στρατιά του Μάο και τριάντα τρία χρόνια μετά την έναρξη των φιλελεύθερων οικονομικών μεταρρυθμίσεων, η Κίνα, ικανή για το καλύτερο και το χειρότερο, παραμένει ο μεγάλος, ο πάρα πολύ μεγάλος «άγνωστος Χ» στους συσχετισμούς δυνάμεων που θα κρίνουν το μέλλον του κόσμου. Για την ώρα, η μεταμαοϊκή Κίνα αναστατώνει τον κόσμο μας με την αχαλίνωτη ορμή της να τον κατακτήσει. Η ανισομερής ανάπτυξη, ωστόσο, συνιστά ταυτοχρόνως και παράγοντα εκρηκτικής εσωτερικής αστάθειας. Οι ίδιοι οι Κινέζοι λένε ότι το Σιάν συμβολίζει την Κίνα του χθες, το Πεκίνο την Κίνα του σήμερα και η Σαγκάη την Κίνα του αύριο. Η πραγματικότητα είναι ότι ο «δράκος» είναι γεμάτος από οξυμένες αντιφάσεις που έχουν επιφέρει οι ταχύτατες κοινωνικές μεταλλαγές. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο εσωτερικών ανατροπών, αλλά είναι αξιοσημείωτο ότι και η αναδυόμενη μεγαλοεπιχειρηματική τάξη αποδέχεται τον ρόλο του κομμουνιστικού κόμματος στη μεταβατική περίοδο. Iσως, επειδή σ’ ένα σημαντικό ποσοστό προέρχεται από την κομματικο-κρατική γραφειοκρατία και σήμερα έχει δημιουργηθεί μια νέα ώσμωση. Iσως, επειδή φοβάται ότι ο πολυκομματισμός θα λειτουργούσε αποσταθεροποιητικά. Oπως και να έχουν τα πράγματα, το συμπέρασμα είναι ότι οι ισχυροί κοινωνικοί παίκτες στην Κίνα δεν είναι διατεθειμένοι να συγκρουσθούν. Το κλίμα της διάχυτης αισιοδοξίας για το μέλλον φαίνεται να επηρεάζει και τις κατώτερες τάξεις, γεγονός που, κόντρα στις οξυμένες αντιφάσεις, προσδίδει κάποια ευστάθεια.
ΖΕΖΑ ΖΗΚΟΥ
''ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ''
12-5-2013
2.
Το μαργαριτάρι της Απω Ανατολής
Κάθε πρόσωπο της Σανγκάης ήταν ενδιαφέρον. Αλλά το σημερινό είναι ζωτικής σημασίας για τη σύγχρονη Κίνα
Eίναι ένα παράθυρο στον ανεξερεύνητο για εμάς κόσμο. Είναι η πολιτιστική και εμπορική καρδιά της Κίνας. Και είναι, τελικά, η πιο γοητευτική πόρτα για να εισέλθει ο Δυτικός στη γη της νέας υπερδύναμης. Η Σανγκάη υπόσχεται, μεταξύ άλλων, αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον το πρωί, καλλιτεχνικά σόου – υπερθεάματα νωρίς το βράδυ, όπως αυτό της ομάδας ERA (www.era-shanghai.com), και σαγηνευτικές απολαύσεις τη νύχτα – οι περισσότεροι ξεκινούν με ένα κοκτέιλ στο Glamour Bar στο Bund (www.m-glamour.com). Οι διάσημες φωτεινές επιγραφές είναι μόνο η αρχή των πολιτισμικών συστάσεων σε μια πόλη με περισσότερους από 17 εκατομμύρια κατοίκους – αν και η διαρκώς αυξανόμενη αστυφιλία καθιστά τους αριθμούς πολύ σχετικούς.
Η βολτα του Λαού
Στο κέντρο της πόλης, η κατάφυτη Πλατεία του Λαού (Renmin Guangchang) είναι μεγέθους ανάλογου του κόσμου που οφείλει να φιλοξενεί και καθημερινό σημείο συνάντησης, μια που εκεί διασταυρώνονται και τρεις γραμμές του μετρό. Οι ντόπιοι, όταν δεν τη χρησιμοποιούν ως αστικό πέρασμα, κατευθύνονται προς τα εκεί για να καταναλώσουν στα πέριξ εμπορικά κέντρα, να γεμίσουν τον ελεύθερo χρόνο τους με μια βόλτα στο παρακείμενο Πάρκο του Λαού, που βρίσκεται στον παλαιό ιππόδρομο και όπου αξίζει να περπατήσετε, ή για να τιμήσουν την καλλιτεχνική βιομηχανία που επίσης διαθέτει η Σανγκάη. Στην περιοχή, διοικητικός και πολιτιστικός ομφαλός, μεταξύ άλλων μουσείων, εδρεύει το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (MoCA, www.mocashanghai.org), όπως και το εξαώροφο εκθεσιακό κέντρο Shanghai Urban Planning (www.supec.org) ως φόρος τιμής στο πρόσφατο αστικό αναπτυξιακό λίφτινγκ της πόλης – εκεί θα δείτε και τη μακέτα του κέντρου της Σανγκάης, μια εντυπωσιακή τρισδιάστατη μοντελοποίηση της πόλης.
Στον δρόμο των αγορών
Το σημείο συνάντησης για αγορές στη Σανγκάη δεν θα μπορούσε παρά να είναι από τους μεγαλύτερους και πιο πολυσύχναστους εμπορικούς δρόμους παγκοσμίως: Οπως ακριβώς ήταν το επενδυτικό όραμα των προηγούμενων ετών, η – μήκους 6 χιλιομέτρων – οδός Nanjing δεν είναι πια «υπό την κυριαρχία» των κατοίκων της περιοχής, αλλά στις υπηρεσίες των προερχόμενων από όλη τη χώρα (ή και ολόκληρο τον κόσμο) επισκεπτών. Κάτι μεταξύ της παριζιάνικης Champs-Elysées και της νεοϋορκέζικης 5ης Λεωφόρου, στη Nanjing περπατούν περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι ημερησίως.
Ο εμπορικός «Κήπος της Εδέμ» στη Σανγκάη ξεκινά, επίσης, από το Πάρκο του Λαού και εκτείνεται δυτικά προς την περιοχή Jing’an και ανατολικά προς την περιοχή Bund – προτιμήστε τη δεύτερη κατεύθυνση, σε περίπτωση που χρειάζεται να επιλέξετε. Το πεζοδρομημένο τμήμα του δρόμου ξεχειλίζει από πολυκαταστήματα και μαγαζιά κάθε είδους που αναμειγνύονται με ευρωπαϊκού αέρα εστιατόρια και café (κάποια από αυτά είναι πολλά υποσχόμενα για ένα brunch). Κοντά στην υπαίθρια κεντρική αγορά, οι μανιώδεις καταναλωτές ηλεκτρονικών και ψηφιακών συσκευών θα βρουν τον επίγειο παράδεισό τους. Φροντίστε ο περίπατός σας στη Nanjing να ολοκληρώνεται λίγο μετά τη δύση του ηλίου – τα χιλιάδες νέον φώτα που θα ανάψουν εκεί το ένα μετά το άλλο είναι ένα μικρό υπερθέαμα ζωής.
Η νύχτα πέφτει στο ποτάμι
Μετά, θα φτάσετε στο Bund, το οποίο, ιδίως τη νύχτα, πλανεύει ντόπιους και τουρίστες. Το κέντρο της περιοχής απλώνεται σε τμήμα της οδού Zhongshan που «βρέχεται» από τον ποταμό Huangpu και έχει να αφηγηθεί πολλές ιστορίες, από τις αρχές του 19ου αιώνα, όταν το τιμούσαν μόνο ταλαίπωροι ναυτικοί αποβιβαζόμενοι από καράβια που έφταναν από τα πέρατα του κόσμου, ως και τη δεκαετία του 1930, που η χρηματιστηριακή άνθηση και ο σαρωτικός καπιταλισμός της Σανγκάης οργίαζε σε κάθε έκφανση της καθημερινής ζωής – προτού αποκτήσει η κομμουνιστική Κίνα άλλη άποψη. Σήμερα, καταστήματα φέρουν τις υπογραφές μεγάλων οίκων και εύποροι ντόπιοι και δυτικοί επισκέπτες δίνουν ευλαβικά το «παρών» για το δείπνο ή το ποτό τους. Το Bund θα σας κερδίσει, μεταξύ άλλων, για τα εντυπωσιακά κτίριά του και επειδή θα περπατήσετε, όσο αντέχετε, παράλληλα του ποταμού Huangpu. Από εκεί, θα χαζεύετε την – αρχιτεκτονικά φουτουριστική και τόσο μαγευτικά φωταγωγημένη –επιχειρηματική περιοχή Pudong στην απέναντι, ανατολική, όχθη του στην οποία και αξίζει να περάσετε. Εκεί εδρεύουν και δύο από τα πιο διάσημα αξιοθέατα της Σανγκάης: ο – ύψους 468 μέτρων – διάσημος πύργος Oriental Pearl και ο – ύψους 492 μέτρων – ουρανοξύστης του Παγκόσμιου Οικονομικού Κέντρου της Σανγκάης.
Με άρωμα Γαλλίας
Η ιδιαίτερη συνοικία French Concession διατηρεί, όπως φαντάζεστε, τον γαλλικό χαρακτήρα της. Οι γαλλικές και βελγικές επενδύσεις δημιουργούν μια γοητευτική μείξη κινέζικης και ευρωπαϊκής κουλτούρας, και ίσως η περιοχή είναι και μια καλή επιλογή για διαμονή. Τα στενά δρομάκια ως πεζοδρομημένα περάσματα έχουν μια άλλη χάρη, τα κομψά εστιατόρια και τα φιλόξενα café όλο και πληθαίνουν, παράλληλα με τις μπουτίκ, τα στούντιο και τα ατελιέ νέων σχεδιαστών που θα βρείτε κυρίως στα στενά της γειτονιάς Tianzifang και στον κεντρικό της δρόμο Taikang (ξεχωρίζει το Αtelier Mandarine), όπου αξίζει να δείτε και το «Διεθνές Εργοστάσιο Καλλιτεχνών» (International Artists Factory). Μην παραλείψετε να περάσετε ένα πρωινό από το ευρωπαϊκού στυλ πάρκο Fuxing, όπου θα χαζέψετε υπαίθριους χορευτές και μουσικούς. Αλλωστε, πού θα ξαναδείτε και τόσους δεξιοτέχνες του Τάι Τσι μαζεμένους;
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 4 Μαΐου 2013
ΚΙΝΑ (22 ΚΕΙΜΕΝΑ)