Ξέρουν τι κάνουν ή θα μας δέσουν χειροπόδαρα;

(...)

Στην περίπτωση του ΟΠΑΠ η έλλειψη ανταγωνισμού μπορεί να μην βελτιώσει την ανάπτυξη της αγοράς τυχερών παιγνιδιών, αλλά αυτό δεν αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομική και κοινωνική πρόοδο της χώρας.
Στον τομέα του φυσικού αερίου όμως τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα και πιο σοβαρά. (...)

Μπορεί η ζωή μας ως πολιτών αλλά και η παραγωγική δραστηριότητα της χώρας να μην εξαρτάται σημαντικά από το ποιος ελέγχει τα λαχεία, ο έλεγχος της ροής του φυσικού αερίου όμως αποτελεί κομβικό σημείο και ως κοινωνία και οικονομία.(...)

Παρατηρούμε την κυβέρνηση αντί να νοιάζεται για την δημιουργία συνθηκών ανταγωνισμού και χαμηλών τιμών για τους καταναλωτές αερίου να νοιάζεται για το αν την επομένη θα μπορεί να ισχυριστεί πως πούλησε τη ΔΕΠΑ με  200 ή 500 εκατ. υψηλότερο τίμημα.

(...)

Ένα σημαντικό μέρος της οικονομικής  ευημερίας και της βελτίωσης επιπέδου ζωής κατά μέσο όρο σε πλανητικό επίπεδο, οφείλεται και στις εκτεταμένες αποκρατικοποιήσεις και το άνοιγμα των αγορών τα τελευταία τριάντα χρόνια. Η μερίδα του λέοντος από το  υπόλοιπο μερίδιο της συμβολής της ευημερίας, οφείλεται στις τεχνολογικές εξελίξεις, ο ρυθμός των οποίων δεν είναι άσχετος από τις παραπάνω οικονομικές εξελίξεις.

Η κατάργηση των κρατικών μονοπωλίων και το άνοιγμα των αγορών έφεραν το ανταγωνισμό σε όλα τα σημεία της οικονομικής δραστηριότητας και ο ελεύθερος ανταγωνισμός αποτελεί ένα βασικό μοχλό οικονομικής και κοινωνικής προόδου.

Οι πελάτες απολαμβάνουν φθηνότερες και καλύτερες υπηρεσίες και προϊόντα και οι επιχειρήσεις είναι συνέχεια προσηλωμένες στις τεχνολογικές εξελίξεις προκειμένου να προλάβουν τον ανταγωνισμό.

Η «σοβιετική» Ελλάδα
Αυτό το οποίο συμβαίνει στην Ελλάδα τα τελευταία τριάντα χρόνια και επεκτείνεται αυτή την περίοδο κάτω από την πίεση δανειστών και εταίρων δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να το χαρακτηρίσει απελευθέρωση αγορών και δημιουργία προϋποθέσεων βελτίωσης του ανταγωνισμού.

Στην αρχή ξεκίνησε με μετοχοποιήσεις όπου οι επενδυτές αγόραζαν μετοχές κρατικών μονοπωλίων στο χρηματιστήριο και το κράτος διατηρούσε το management. Τώρα, από απειρία ή δόλο φαίνεται πως η βασική επιδίωξη της κυβέρνησης είναι να μετατρέψει τα κρατικά μονοπώλια σε ιδιωτικά.

Ο ΟΠΑΠ πουλήθηκε αφού πρώτα προικοδοτήθηκε με όποια δραστηριότητα τυχερών παιγνίων υπάρχει ή μπορεί να αναπτυχθεί,  ενισχύοντας το μονοπωλιακό του χαρακτήρα. Το κράτος απλά νοιάστηκε  μόνο να αυξήσει τη φορολογία. Να εξασφαλίσει δηλαδή τα έσοδα με τα οποία το πολιτικό σύστημα συντηρεί την πελατεία του.

Στην περίπτωση του ΟΠΑΠ η έλλειψη ανταγωνισμού μπορεί να μην βελτιώσει την ανάπτυξη της αγοράς τυχερών παιγνιδιών, αλλά αυτό δεν αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομική και κοινωνική πρόοδο της χώρας.

Στον τομέα του φυσικού αερίου όμως τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα και πιο σοβαρά. Ένας από τους λόγους φυγής των ελληνικών παραγωγικών επιχειρήσεων είναι το υψηλό ενεργειακό κόστος.

Αν φεύγουν αυτές που υπάρχουν σημαίνει πως δεν συμφέρει να έρθουν καινούργιες. Για να καταλάβουμε περί τίνος πρόκειται, σύμφωνα με αυτά που έλεγαν τα στελέχη της υαλουργίας Γιούλα στην εκπομπή Φάκελοι το 40% του κόστους ενός ποτηριού ή μπουκαλιού αφορούν το ενεργειακό κόστος. Η Ελλάδα έχει καταφέρει να πληρώνει το ακριβότερο φυσικό αέριο στην Ευρώπη. Οι συνθήκες της αποκρατικοποίησης των ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ δεν φαίνεται να γίνονται με γνώμονα το συμφέρον της ελληνικής οικονομίας. Βλέπε: Ο θρίαμβος της ηλιθιότητας...
Η κωμωδία και η τραγωδία...
Η  διαδικασία αποκρατικοποίησης έχει λάβει χαρακτήρα κωμωδίας ή οποία σύντομα μπορεί να αποδειχτεί τραγωδία για την οικονομία και την κοινωνία στην περίπτωση των ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ.

Η πρώτη εμπορεύεται φυσικό αέριο στην ελληνική αγορά  και η δεύτερη διαθέτει και εκμεταλλεύεται το δίκτυο διανομής του φυσικού αερίου.

Ο διεθνής διαγωνισμός βρίσκεται στην τελική ευθεία και εντός του Ιουνίου αναμένεται να έχουμε εξελίξεις.

Το πρώτο οξύμωρο αυτού του διεθνούς διαγωνισμού  είναι οι επισκέψεις του ενός εκ των δυο διεκδικητών της ΔΕΠΑ στον πρωθυπουργό προκειμένου να διαπραγματευτεί σχετικά με το διαγωνισμό και την πώληση της εταιρείας.

Πρόκειται για ασυνήθιστη πρακτική που αφήνει ερωτήματα για το αν πράγματι λαμβάνει χώρα διαγωνισμός ή απευθείας ανάθεση πίσω από κλειστές πόρτες.

Σε ένα διεθνή διαγωνισμό όλοι οι ενδιαφερόμενοι έχουν την ίδια πληροφόρηση σε σχέση με τους όρους και τις προϋποθέσεις και οποιαδήποτε προνομιακή πρόσβαση ή ασύμμετρη πληροφόρηση θεωρείται πως παραβιάζει τους όρους.

Ενώ έχουμε ένα διαγωνισμό παρωδία κατά τα φαινόμενα ούτε η άλλη εταιρεία που εμφανίζεται σαν διεκδικητής της ΔΕΠΑ διαμαρτύρεται, ούτε η συνήθως θορυβούσα αξιωματική ή ελάσσων  αντιπολίτευση.

Τι συμβαίνει;
Μπορεί η ζωή μας ως πολιτών αλλά και η παραγωγική δραστηριότητα της χώρας να μην εξαρτάται σημαντικά από το ποιος ελέγχει τα λαχεία, ο έλεγχος της ροής του φυσικού αερίου όμως αποτελεί κομβικό σημείο και ως κοινωνία και οικονομία.

Όπως διαφαίνεται από τα ρεπορτάζ στον ελληνικό τύπο οι διμερείς διαπραγματεύσεις μεταξύ της Gazpron και της κυβέρνησης περιορίζονται στο τίμημα και τις διασφαλίσεις του αγοραστή στην περίπτωση που η Κομισιόν ακυρώσει την πώληση.

Όπως και στην περίπτωση του ΟΠΑΠ το μέλημα της κυβέρνησης φαίνεται να είναι να εισπράξει προκειμένου να μπορεί να συνεχίσει να τροφοδοτεί το πελατειακό κράτος.

Το μέλημα της κυβέρνησης είναι αν θα εισπράξει 1 ή 1,5 δισ. ευρώ προκειμένου να το εμφανίσει σαν επιτυχία. Για τον αγοραστή η διαφορά στο τίμημα σε αυτά τα επίπεδα  είναι επουσιώδης.  Αν  η δραστηριότητα έχει μονοπωλιακό χαρακτήρα όσα και να πληρώσει θα έχει τη δυνατότητα να τα πάρει πίσω από τους καταναλωτές ανεβάζοντας την τιμή.

Η μεγάλη εικόνα
Τα προβλήματα που δημιουργούνται όμως είναι περισσότερο περίπλοκα. Η ΔΕΠΑ και σήμερα που είναι κρατική, έχει σαν βασικό προμηθευτή φυσικού αερίου την ρωσική Gazprom.

Μετά την εξαγορά δημιουργούνται συνθήκες μεγαλύτερης εξάρτησης από τον ίδιο προμηθευτή.

Η ελληνική αγορά μέχρι σήμερα πληρώνει τις ακριβότερες τιμές φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Αυτό οφείλεται τόσο στην υψηλή φορολογία όσο και στις υψηλές τιμές αγοράς από το βασικό προμηθευτή.

Η ελληνική αγορά γεωγραφικά  μοιάζει με απομονωμένη νησίδα με όχι σημαντικό μέγεθος και όγκο κατανάλωσης και ως εκ τούτου, χωρίς μεγάλο ενδιαφέρον και ανταγωνισμό προμηθευτών.

Για τους Ρώσους το ενδιαφέρον μοιάζει περισσότερο ελέγχου της στρατηγικής γεωγραφικής θέσης προκειμένου να δημιουργήσουν προσκόμματα στις εξαγωγές άλλων ασιατικών και αραβικών παραγωγών και προμηθευτών προς τις ευρωπαϊκές αγορές προκειμένου να διατηρήσουν εκεί τις υψηλές τιμές.

Όσοι μελετούν τις εξελίξεις στον ενεργειακό κλάδο διαβλέπουν τις κινήσεις αυτές των Ρώσων σαν μια προσπάθεια διασφάλισης μελλοντικών πωλήσεων σε καλές τιμές.

Σε δυο - τρία χρόνια από σήμερα το ενεργειακό τοπίο ενδέχεται να έχει ανατραπεί πλήρως με την προσθήκη πέραν των νέων κοιτασμάτων  από την ΝΑ Μεσόγειο κυρίως από την προσφορά σχιστολιθικού αερίου στις ευρωπαϊκές αγορές.

Ήδη, Ρουμανία, Βουλγαρία, Πολωνία έχουν αναθέσει σε μεγάλες πολυεθνικές να προχωρήσουν στην εξόρυξη από κοιτάσματα που έχουν εντοπίσει.

Η εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου στις ΗΠΑ τα τελευταία 3-4 χρόνια έχει χαμηλώσει την τιμή από τα 12-13 δολάρια το BTU στα 3-4 δολάρια το BTU. Όπως έχουμε ξαναγράψει οι ΗΠΑ από εισαγωγέας υδρογονανθράκων στα επόμενα χρόνια θα μεταβληθούν σε χώρα εξαγωγέας. Αυτό αναμένεται να πιέσει τις ενεργειακές τιμές συνολικά και κατά συνέπεια να έχει επιπτώσεις στις χώρες που αντλούν οικονομική και πολιτική ισχύ από τις εξαγωγές υδρογονανθράκων.

Οι χώρες που αντλούν ισχύ από την εξαγωγή υδρογονανθράκων προς το παρόν προσπαθούν να κλείσουν συμβόλαια μακροχρόνια σε υψηλές τιμές αλλά και μέσω οικολογικών οργανώσεων να πείσουν την κοινή γνώμη της Ευρώπης (ιδίως) για τους κινδύνους της εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου για το περιβάλλον.

Οι Αζέροι εμφανίζονται αυτή την περίοδο σαν ανταγωνιστές των Ρώσων στις ευρωπαϊκές αγορές και εκεί προσπαθεί να μπει «σφήνα» η Ελλάδα με την διέλευση του αγωγού ΤΑΡ. H χώρα «κλειδί» όμως στο σενάριο αυτό  είναι η Τουρκία.

Η Ελλάδα ανάγεται σε χώρα - κλειδί στο σενάριο δημιουργίας ενός αγωγού ο οποίος θα ξεκινά από την ΝΑ Μεσόγειο κοντά στην Κύπρο και το Ισραήλ και την Αίγυπτο, θα περνά από την Κρήτη και θα κατευθύνεται στις ευρωπαϊκές αγορές μέσω Ιταλίας.

Εν τω μεταξύ σ’ όλα τα παραπάνω σενάρια θα πρέπει κάποιος να συνυπολογίσει το κόστος εξόρυξης κάθε πηγής. Π.χ. οι Ρώσοι έχουν πολύ χαμηλότερο κόστος από τους Αζέρους και αυτό σημαίνει πως μεταξύ τους οι δεύτεροι θα εξάγουν με ζημιές αντί για κέρδη αν πέσουν οι τιμές (π.χ. κατά αντιστοιχία του πετρελαίου κάτω από τα 60 δολ. το βαρέλι).

Για τα κοιτάσματα της Ν.Α. Μεσογείου δεν υπάρχουν γνωστά στοιχεία κόστους εξόρυξης, αλλά το γεγονός πως είναι υποθαλάσσια ανεβάζει το προσδοκώμενο ύψος.  Επιπλέον μέχρι σήμερα τα κοιτάσματα Κύπρου και Ισραήλ που έχουν διακριβωθεί ανέρχονται στην ετήσια παραγωγή της Ρωσίας για δύο τρία χρόνια.

Στην Ελλάδα ούτε κοιτάσματα έχουμε ταυτοποιήσει, ούτε τιμές εξόρυξης είναι δυνατόν να προσδιορίσουμε. Παρ΄ όλα αυτά γίνεται συζήτηση και καλλιεργείται κλίμα πως αυτά που απωλέσαμε από την ευημερία με δανεικά και επιδοτήσεις  θα τα καλύψουμε από τα έσοδα  των κοιτασμάτων. Ήτοι: απέραντο φρενοκομείο ή ευημερούν οι πωλητές φυκιών σαν  μεταξωτές κορδέλες.

Σ’ όλο αυτό το τοπίο προκύπτει η αποκρατικοποίηση των ΔΕΠΑ, ΔΕΣΦΑ με διεθνή πλειοδοτικό διαγωνισμό κι αντ’ αυτού παρακολουθούμε τον  ένα εκ των υποψηφίων (και οιονεί μονοπωλιακού παίκτη) να επισκέπτεται τον πρωθυπουργό και να διαπραγματεύεται πίσω από κλειστές πόρτες εκτός των ορίων του διεθνούς διαγωνισμού.

Παρατηρούμε πως κανείς δεν διαμαρτύρεται ούτε οι ανταγωνιστές, ούτε τα κόμματα, ούτε ο τύπος σχολιάζει.

Παρατηρούμε την κυβέρνηση αντί να νοιάζεται για την δημιουργία συνθηκών ανταγωνισμού και χαμηλών τιμών για τους καταναλωτές αερίου να νοιάζεται για το αν την επομένη θα μπορεί να ισχυριστεί πως πούλησε τη ΔΕΠΑ με  200 ή 500 εκατ. υψηλότερο τίμημα.

Ξέρουν τι κάνουν, ή θα μας δέσουν χειροπόδαρα;

ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΟΥΠΑΣ
 www.capital.gr 
28-5-2013