Ένα φόρος Tobin για την ΕΕ
Του Hλία Mακρή
''Καθημερινή''
Του Μιχάλη Κουντούρη
'' Εφημερίδα των Συντακτών ''
Μετά το σοκ που δέχθηκε η Κύπρος, λόγω της ατυχούς προσπάθειας με σκοπό τη φορολόγηση των καταθέσεων κάτω των 100 χιλιάδων ευρώ, ο Ασκός του Αιόλου άνοιξε, και σε αυτό το θέμα, στο πλαίσιο της ΕΕ.
Όλα όσα προτάθηκαν τότε, παραβίαζαν το ισχύον κοινοτικό νομοθετικό πλαίσιο και ειδικότερα την Οδηγία 94/19, όπως και τις προεκτάσεις της, ρυθμίσεις που αποτελούσαν εγγύηση για τις καταθέσεις κάτω των 100 χιλ. ευρώ.
Παρεπόμενο της άστοχης εκείνης αρχικής εισήγησης, ήταν το άνοιγμα ενός νέου κύκλου συζητήσεων, που θα καταλήξει σε μια νέα ρύθμιση, δηλαδή σε μια νέα Οδηγία της ΕΕ. Η Επιτροπή ολοκλήρωσε εδώ και καιρό το σχετικό με το υπό εξέταση έργο. Απομένει η αποδοχή της πρότασής της από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
Όλα όσα προτάθηκαν τότε, παραβίαζαν το ισχύον κοινοτικό νομοθετικό πλαίσιο και ειδικότερα την Οδηγία 94/19, όπως και τις προεκτάσεις της, ρυθμίσεις που αποτελούσαν εγγύηση για τις καταθέσεις κάτω των 100 χιλ. ευρώ.
Παρεπόμενο της άστοχης εκείνης αρχικής εισήγησης, ήταν το άνοιγμα ενός νέου κύκλου συζητήσεων, που θα καταλήξει σε μια νέα ρύθμιση, δηλαδή σε μια νέα Οδηγία της ΕΕ. Η Επιτροπή ολοκλήρωσε εδώ και καιρό το σχετικό με το υπό εξέταση έργο. Απομένει η αποδοχή της πρότασής της από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
Η νέα προς ψήφιση Οδηγία της ΕΕ, με θέμα το «κούρεμα» των καταθέσεων θίγει μόνο τις ανασφάλιστες καταθέσεις (άνω των 100 χιλ. ευρώ) των τραπεζών των κρατών-μελών σε κρίση ρευστότητας. Οι καταθέτες θα πρέπει να αποτελούν όμως την έσχατη λύση σωτηρίας (μετά τους μετόχους, ομολογιούχους και πιστωτές) σύμφωνα με τα όσα προτείνονται έως σήμερα από τις αρμόδια επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Υπάρχουν όμως και άλλες διέξοδοι, με μια πιο ευρωπαϊκή διάσταση, που βασίζονται, στα εξής δεδομένα:
Πρώτον, η Συνθήκη του Μάαστριχτ, με το ευρώ, τον μηχανισμό εποπτείας των κρατών της ευρωζώνης (Άρθρο 104 Γ) και τα «Σύμφωνα Σταθερότητας» του 1997 και 2005, εισήγαγε κοινούς κανόνες, περιορίζοντας την αυτονομία των εθνικών πολιτικών (νομισματικής και δημοσιονομικής).
Δεύτερον, η συμφωνία για μηδενικό έλλειμμα των κρατικών προϋπολογισμών, περιορίζει ακόμη περισσότερο τις κινήσεις των εθνικών δημοσιονομικών πολιτικών.
Τρίτον, τα έξι νομοθετήματα της ΕΕ του 2011, περί «υπερβολικών μακροοικονομικών ανισορροπιών και ελλειμμάτων», τα διάφορα παρεπόμενα αυτών Μνημόνια και η εκκολαπτόμενη Τραπεζική Ένωση, προωθούν ακόμη μεγαλύτερους περιορισμούς στην αυτονομία της οικονομικής πολιτικής των κρατών-μελών σε κρίση.
Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, που προωθούν τη συλλογική ευθύνη σε όλο το πλέγμα της νομισματικής, δημοσιονομικής και τραπεζικής πολιτικής, το ερώτημα που εύλογα προκύπτει είναι το εξής:
Γιατί να μη διαχέονται οι επιπτώσεις της κρίσης (δηλ. το «κούρεμα» των καταθέσεων), που αντιμετωπίζει μια περιοχή της Ένωσης, σε όλα τα μέλη της και γιατί να περιορίζονται μόνο στο όποιο «κακό» κράτος-μέλος της;
Στο πλαίσιο μιας ευρωπαϊκής προσέγγισης λοιπόν, η προς διαμόρφωση νέα Οδηγία, θα μπορούσε να προτείνει το «κούρεμα» όλων των καταθέσεων των τραπεζών της Ευρωζώνης.
Αναλυτικότερα, με τα όσα μεθοδεύονται, οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών έχουν χάσει την αυτονομία των κινήσεων στο –σχηματικά– 95% των θεμάτων της οικονομικής πολιτικής. Αντιστάθμισμα αυτού, θεωρείται αυτονόητο η από κοινού διαχείριση της κρίσης ρευστότητας και χρέους και κάθε άλλου ζητήματος, που εντάσσεται στο εναπομείναν 5%.
Το προαναφερθέν σκεπτικό, εύλογα μπορεί να προκαλέσει κάποιες αντιδράσεις σε μια πρώτη του ανάγνωση. Κινείται όμως στην ίδια λογική του φόρου Tobin, ενός φόρου που θα αφορούσε –αν εφαρμοζόταν– στις παγκόσμιες χρηματιστηριακές συναλλαγές. Τα έσοδα από τις εν λόγω συναλλαγές, θα κάλυπταν βασικές ανάγκες των φτωχών χωρών. Κατά την πρόταση αυτή, οι επιπτώσεις της φτώχειας (τοπικό φαινόμενο) θα διαχέονταν λοιπόν σε όλο την πλανήτη.
Κατά την πρόταση μας, οι επιπτώσεις της έλλειψης ρευστότητας σε μια περιοχή της Ένωσης (τοπικό φαινόμενο), διαχέονται στο σύνολο της ΕΕ, κάτι που το προβλέπει αυτή η ίδια η Συνθήκη της Λισσαβόνας, μέσω της αλληλεγγύης που προτάσσει!.
Αν το σχέδιο που προωθείται περί φορολόγησης των καταθέσεων μόνο των προβληματικών τραπεζών μιας περιοχής (κράτους) της ΕΕ τεθεί ως έχει, τότε η απογύμνωση των τραπεζών των κρατών-μελών σε κρίση από τις καταθέσεις πλουσίων πολιτών είναι δεδομένη.
Στην ανατροπή της συγκεκριμένης λογικής, καίριο ρόλο μπορεί να παίξει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αρκεί να δώσει την προσήκουσα διάσταση στο υπό εξέταση πρόβλημα, προτείνοντας κάτι διαφορετικό από ό,τι ήδη προωθείται. Προς το παρόν η αρμόδια επιτροπή του δεν έχει δείξει τέτοια δείγματα.
Του Δημήτρη Μάρδα
www.capital.gr
18-6-2013
