Εθνικό ...Σύστημα Υγείας !
Σκίτσο του Γ.ΚΑΛΑΙΤΖΗ
Σκίτσο του Βαγγέλη Παπαβασιλείου
«Γιατί τα χειρουργεία δεν λειτουργούν το απόγευμα;»
Γάλλοι και Γερμανοί τεχνοκράτες σαρώνουν τα δημόσια νοσοκομεία, προσπαθώντας να κατανοήσουν ένα σύστημα υγείας που ελάχιστη σχέση έχει με οτιδήποτε γνωρίζουν
Σε «ακτινογραφία» υποβάλλουν το ΕΣΥ εμπειρογνώμονες της Ομάδας Δράσης (Task Force) υπό τον κ. Χορστ Ράιχενμπαχ.Γάλλοι και Γερμανοί τεχνοκράτες και καθηγητές με ειδίκευση στα Οικονομικά και τη Διοίκηση Μονάδων Υγείας βρίσκονται τις τελευταίες εβδομάδες σε νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας της Αττικής και καταγράφουν το σύστημα λειτουργίας τους, ιδίως σε ό,τι αφορά την οργάνωση και τη δομή των κλινικών, των χειρουργείων, των Τμημάτων Επειγόντων.
Οι εικόνες που λαμβάνουν και στη συνέχεια μεταφέρουν μέσω προτάσεων και εκθέσεων στους Ελληνες αρμόδιους αφορούν κυρίως τις οργανωτικές «ασθένειες» του ΕΣΥ και δεν έχουν κατ' ανάγκην κακή πρόγνωση, ωστόσο απαιτούν άμεση θεραπεία.
Το ακτινολογικό «φιλμ» της Ομάδας Δράσης περιλαμβάνει πλούσιο υλικό: εφημερίες στον «Ευαγγελισμό», χειρουργεία στο «Αττικόν», συγκέντρωση αντιμνημονιακής διαμαρτυρίας των εργαζομένων στον «Aγιο Σάββα», επίσκεψη στο Κέντρο Υγείας Βύρωνα, αξιολόγηση της 1ης ΥΠΕ.
Ανάλογου εύρους ήταν και οι επισημάνσεις, παρατηρήσεις και αναπάντητες απορίες που διατύπωσαν οι Γάλλοι και Γερμανοί εμπειρογνώμονες προς τους Ελληνες αξιωματούχους σχετικά με το σύστημα δημόσιας υγείας της χώρας μας.
Ως άλλοι... Γιαπωνέζοι τουρίστες στο ΕΣΥ, οι τεχνοκράτες της Ομάδας Δράσης στις επισκέψεις τους και στις κατ’ ιδίαν συνομιλίες τους δύσκολα έκρυβαν την τεράστια έκπληξή τους με όσα έβλεπαν στα νοσοκομεία, αλλά και την προσπάθειά τους να κατανοήσουν ένα σύστημα υγείας που ελάχιστη σχέση έχει με οτιδήποτε ευρωπαϊκό γνώριζαν.
Θολές απαντήσεις
«Για ποιον λόγο τα χειρουργεία ξεκινούν τόσο αργά, μετά τις 9 το πρωί; Γιατί δεν γίνονται χειρουργεία το απόγευμα; Ποιος και με τι κριτήρια αποφασίζει τι είδους υλικά χρησιμοποιούνται σε μια επέμβαση;»: είναι ορισμένα από τα ερωτήματα που απηύθυνε ο Γερμανός καθηγητής Δρ Wilfried von Eiff, ειδικός στα Οικονομικά της Υγείας, προς τον διοικητή του νοσοκομείου «Αττικόν» καθηγητή κ. Ηλία Λαμπίρη, ο οποίος δεν έλαβε ξεκάθαρη απάντηση.
Το νοσοκομείο «Αττικόν» διαθέτει συνολικά 14 χειρουργικές αίθουσες, από τις οποίες όμως λειτουργούν μόνον οι έξι. Σε αυτές απασχολούνται 14 αναισθησιολόγοι. Οι νοσηλευτές του χειρουργείου είναι συνολικά 30 και οι τραυματιοφορείς πέντε. Το έλλειμμα του προσωπικού έγινε προφανές (και) στον Γερμανό ειδικό, αλλά ούτε και στην εύλογη ερώτησή του «γιατί δεν ενισχύεται το προσωπικό;», έλαβε επαρκή απάντηση.
Ομοίως έμεινε με την... απορία σχετικά με το «ποιος είναι τελικά ο ρόλος του διοικητή, εάν αυτός δεν μπορεί να αξιολογεί κλινικές, να μετακινεί ή να προσλαμβάνει προσωπικό, να αποφασίζει ποιες υπηρεσίες μπορεί να προσφέρει ένα δημόσιο νοσοκομείο;».
Στην έκθεση του ο Δρ Von Eiff προς την ηγεσία του υπουργείου Υγείας περιορίστηκε να επισημάνει: «Τα δημόσια νοσοκομεία χρειάζονται μάνατζερ και αυτοί πρέπει να έχουν ουσιαστικές αρμοδιότητες».
Επιπλέον τόνισε ότι «τα δημόσια νοσοκομεία απαιτείται να έχουν αυτόνομη λειτουργία», διευκρινίζοντας ωστόσο την ανάγκη να διατηρηθεί ο δημόσιος χαρακτήρας των νοσοκομείων του ΕΣΥ, αλλά με πολλές αλλαγές στην οργανωτική δομή και τη λειτουργία τους προς όφελος των ασθενών.
Η μάχη των επειγόντων
Στον «Ευαγγελισμό», το μεγαλύτερο νοσοκομείο της Αττικής και της χώρας, οι Γερμανοί επικεντρώθηκαν στα Τμήματα των Επειγόντων Περιστατικών. Κατέγραψαν ότι σε 16 ώρες εφημερίας του «Ευαγγελισμού» προσήλθαν στα ΤΕΠ 1.580 ασθενείς. Τα στοιχεία από πολλές εφημερίες του νοσοκομείου έδειχναν την ίδια περίπου προσέλευση ασθενών. Η αναλογία είναι ένας ασθενής ανά 1,5 λεπτό, απίστευτος όγκος ασθενών, κατά τα ιατρικά δεδομένα.
Το σύστημα διαλογής ασθενών και διαβάθμισης περιστατικών ανάλογα με τη σοβαρότητά τους που λειτουργεί το τελευταίο έτος στο νοσοκομείο κρίθηκε ικανοποιητικό και αποδοτικό. Αυτό ωστόσο δεν αναιρεί την ουσία του θέματος: «Πώς είναι δυνατόν να υπάρχουν 1.580 περιστατικά σε ένα μόνο εφημερεύον νοσοκομείο, όταν σε ένα αντίστοιχο νοσοκομείο π.χ. στο Παρίσι τα επείγοντα περιστατικά δεν ξεπερνούν τα 200;» διερωτήθηκαν οι ειδικοί της Ομάδας Δράσης, εξαίροντας ταυτόχρονα «τις ικανότητες των ιατρών που εργάζονται υπό τέτοιες συνθήκες και με τόση πίεση».
Η έλλειψη δομών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας που οδηγεί όλους τους ασθενείς, από εκείνους που έχουν πονοκέφαλο και πυρετό μέχρι τους πολυτραυματίες και τους εμφραγματίες, στο πλησιέστερο εφημερεύον νοσοκομείο, η εξήγηση που δόθηκε διά στόματος του διοικητή κ. Μιχάλη Θεοδώρου, προφανώς και δεν θα μπορούσε να γίνει κατανοητή παρά μόνο από Ελληνα, τεχνοκράτη ή μη. Οι Γερμανοί δεν μπορούν να καταλάβουν γιατί όλοι συνωστίζονται στον «Ευαγγελισμό» και ποιες υπηρεσίες τελικά παρέχει ο ΕΟΠΥΥ με τους συμβεβλημένους γιατρούς του στους πολίτες.
Ακόμη πιο θολή εικόνα είχαν λάβει από το πανεπιστημιακό νοσοκομείο «Αττικόν», όπου στις εφημερίες η πλειονότητα των ασθενών που είδαν ήταν περιπατητικοί και μια μικρή μειοψηφία διακομισθέντες με το ΕΚΑΒ.
«Δεν υπάρχουν οικογενειακοί γιατροί οι οποίοι εξετάζουν τους ασθενείς και αναλόγως τη βαρύτητα των συμπτωμάτων να αξιολογούν εάν πρέπει να διακομιστεί σε νοσοκομείο για νοσηλεία ή όχι;» ρώτησαν για να λάβουν την απάντηση ότι το σύστημα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας μέσω των δομών του ΙΚΑ και των Κέντρων Υγείας είναι... υπό κατασκευή.
Μαθήματα αυτοαξιολόγησης
Από την πλευρά τους, οι Γάλλοι τεχνοκράτες με επικεφαλής τον Δρα Β. Broudic έβαλαν στο… «ακτινολογικό τους μηχάνημα» το Κέντρο Υγείας Βύρωνα, ένα Κέντρο Υγείας αστικού τύπου, από τα ελάχιστα που λειτουργούν στην Αττική παρέχοντας τη λεγόμενη πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (λειτουργεί 8 π.μ. με 10 μ.μ., με εφημερεύοντα τμήματα το παθολογικό, το χειρουργικό και το καρδιολογικό και μέχρι τις 2.30 μ.μ. με παιδιατρικό, οδοντιατρικό, γυναικολογικό, χρόνιων νοσημάτων κ.ά.).
Στο Κέντρο Υγείας Βύρωνα τον περασμένο μήνα προσήλθαν 1.152 επείγοντα περιστατικά, εκ των οποίων μόλις τα 99 παραπέμφθηκαν για περαιτέρω περίθαλψη σε εφημερεύον νοσοκομείο, ενώ τα υπόλοιπα αντιμετωπίστηκαν εκεί. Η Πρωτοβάθμια Μονάδα Υγείας του Βύρωνα διαθέτει συνολικά 21 άτομα προσωπικό, ιατρικό, νοσηλευτικό, παραϊατρικό, ενώ οι κενές οργανικές θέσεις είναι είκοσι επτά.
«Η ύπαρξη ιατρών και άλλων ειδικοτήτων θα συντελούσε στην πληρέστερη παροχή υπηρεσιών υγείας», διαπιστώνουν οι ειδικοί. Στο ίδιο συμπέρασμα βεβαίως έχουν καταλήξει οι αρμόδιοι από το Ιπποκράτειο, στο οποίο υπάγεται διοικητικά το Κέντρο Υγείας.
«Σε συνεργασία με τους γιατρούς του ΕΟΠΥΥ που βρίσκονται στα τοπικά υποκαταστήματα του οργανισμού, μπορεί να καταστεί άμεσα εφικτό σε καθημερινή βάση να λειτουργούν ιατρεία με επιπλέον ειδικότητες, εκτός από τις ήδη υπάρχουσες. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα την ολοκληρωμένη και πληρέστερη αντιμετώπιση των περιστατικών. Η εξυπηρέτηση των χρηστών υγείας θα ήταν πιο αποδοτική, με ποιοτικά αλλά και ποσοτικά κριτήρια, ενώ ταυτόχρονα δεν θα επιβάρυνε περαιτέρω το δημόσιο σύστημα υγείας και συγκεκριμένα τα δημόσια νοσοκομεία» αναφέρεται σε έκθεση με προτάσεις που συνέταξε πρόσφατα η διοίκηση του νοσοκομείου.
Οι κλινικές με τους πολλούς διευθυντές και τις λίγες κλίνες, η ανακατανομή των ειδικευμένων ιατρών, η αξιολόγηση των ιατρικών υπηρεσιών ανά τμήμα και ανά νοσοκομείο, είναι μερικά από τα θέματα με τα οποία ασχολείται το κλιμάκιο των Γάλλων ειδικών της Task Force. Τα νοσοκομεία Ιπποκράτειο και «Αγία Ολγα», καθώς και η 1η ΥΠΕ αποτελούν τους τρεις υγειονομικούς φορείς όπου εφαρμόζεται πιλοτικά πρόγραμμα αυτοαξιολόγησης -κάτι ανάλογο θα επιχειρηθεί το επόμενο διάστημα και με δομές του ΕΟΠΥΥ- υπό την εποπτεία των Γάλλων.
Το πρόγραμμα αυτό θα εφαρμοστεί αμέσως μετά την ολοκλήρωσή του και σε άλλους φορείς του ΕΣΥ. Ζητούμενο σε κάθε περίπτωση είναι, όπως επισημαίνεται σε σχετικό έγγραφο, η αυτοαξιολόγηση κάθε φορέα να καταλήγει σε ένα προτεινόμενο πλάνο στελέχωσης του υγειονομικού σχηματισμού (νοσοκομείο, Κέντρο Υγείας, ΥΠΕ), αλλά και σε εκτιμώμενη εξοικονόμηση δαπάνης από την κινητικότητα του προσωπικού.
Τα ερωτήματα των ειδικών
1. «Για ποιον λόγο τα χειρουργεία ξεκινούν τόσο αργά, μετά τις 9 το πρωί; Γιατί δεν γίνονται χειρουργεία το απόγευμα; Ποιος και με τι κριτήρια αποφασίζει τι είδους υλικά χρησιμοποιούνται σε μια επέμβαση;»
2. «Ποιος είναι τελικά ο ρόλος του διοικητή, εάν αυτός δεν μπορεί να αξιολογεί κλινικές, να μετακινεί ή να προσλαμβάνει προσωπικό, να αποφασίζει ποιες υπηρεσίες μπορεί να προσφέρει ένα δημόσιο νοσοκομείο;»
3. «Πώς είναι δυνατόν να υπάρχουν 1.580 περιστατικά σε ένα μόνο εφημερεύον νοσοκομείο, όταν σε ένα αντίστοιχο νοσοκομείο π.χ. στο Παρίσι τα επείγοντα περιστατικά δεν ξεπερνούν τα 200;»
4. «Δεν υπάρχουν οικογενειακοί γιατροί οι οποίοι εξετάζουν τους ασθενείς και αναλόγως τη βαρύτητα των συμπτωμάτων να αξιολογούν εάν πρέπει να διακομιστεί σε νοσοκομείο για νοσηλεία ή όχι;»
Παναγιώτα Καρλατήρα
06/07/2013
http://www.protothema.gr/greece/article/292460/giati-ta-heirourgeia-den-leitourgoun-to-apogeuma/
ΣΧΕΤΙΚΑ
Εθνικό ...Σύστημα Υγείας!
Το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) είναι ενα ανέκδ... εχμμ... το σύστημα που εφαρμόζει την υγειονομική πολιτική της Ελλάδας, όπως αυτή χαράσσεται από το Υπουργείο Υγείας. Σκοπός του είναι η αποκέντρωση των υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής αλληλεγγύης και η βελτιστοποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας με γνώμονα πάντα το συμφέρον του πολίτη. Αυτά, σύμφωνα με τη διακήρυξη της δημιουργίας του Εθνικού Συστήματος Υγείας από το ίδιο το Υπουργείο Υγείας. Στην εφαρμογή των παροχών και υπηρεσιών του, το Εθνικό Σύστημα Υγείας, έχει ως σκοπό το διαχωρισμό των Ελλήνων με οικονομικοκοινωνικά κριτήρια, τη διαιώνιση του αντιεπαγγελματισμού του Έλληνα ιατρού, την τροφοδότηση των μέσων μαζικής ενημέρωσης με θέματα της επικαιρότητας, την αποκατάσταση της υγείας (στενών) φίλων των λειτουργών του συστήματος και ικανών υπερχρηματοδότησης και τέλος τη διασκέδαση και ψυχαγωγία των επισκεπτών μέσω πρωτότυπων παιχνιδιών όπως: "Η Έκπληξη", το "Μάντεψε Ποιός" και "Το Κυνήγι του Χαμένου Θησαυρού".
Η δομή του Εθνικού Συστήματος Υγείας
Κεφαλή του ΕΣΥ είναι το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης με υπουργούς έως τώρα πρώην και νυν δημάρχους Αθηναίων, εις εκ των οποίων διετέλεσε ιατρός. Κάτω από τον υπουργό οργανωτικά, βρίσκεται η Γενική Διεύθυνση Υγείας που σκοπός της είναι να οργανώνει και να διοικεί τους πάντες που συμμετέχουν ενεργά στην υγεία του Έλληνα πολίτη. Περιλαμβάνει τμήματα Οργάνωσης, Διοίκησης και Λειτουργίας Νοσοκομείων, Ιατρών, Επιστημονικού Νοσηλευτικού και λοιπού προσωπικού, Ειδικευόμενων Ιατρών, Παροχής Άμεσης Βοήθειας και άλλα. Ακριβώς κάτω από τη Γενική Διεύθυνση Υγείας οργανωτικά, βρίσκεται η Γενική Διεύθυνση Διοικητικής Υποστήριξης και Τεχνικών Υποδομών και σκοπός της είναι οι μεγάλες μίζες, η πάταξη της ανεργίας των συγγενών μελών τοπικών αυτοδιοικήσεων και των λειτουργών υγείας καθώς και οι Διεθνείς Σχέσεις! Εκτός μεταλλίων στην τέταρτη βαθμίδα βρίσκεται η Γενική Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης που είναι επιφορτισμένη κυρίως με το βαρύ έργο της παροχής υπηρεσιών ποιότητας ζωής σε συνανθρώπους μας που έχουν κάποια αναπηρία και η συντήρηση του ύψιστου θεσμού της οικογένειας. Υπάρχει λοιπόν η Διεύθυνση Προστασίας Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες, η Διεύθυνση Κοινωνικής Αντίληψης και Αλληλεγγύης και η Διεύθυνση Προστασίας Οικογένειας. Στην πέμπτη θέση, η Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας, ασχολείται με τη Δημόσια Υγιεινή για την οποία η Ελλάδα είναι ξακουστή, με τμήματα Φαρμάκων και τα Φαρμακείων, Στοματικής Υγείας (του οποίου οι υπεράνθρωπες προσπάθειες καρποφόρησαν τα τελευταία έτη και έτσι οι Έλληνες θεωρούνται 2οι στη στοματική υγιεινή παγκοσμίως μετά τους Άγγλους) και με τμήμα Εξαρτησιογόνων Ουσιών ώστε ο Έλληνας να μην πίνει, να μην καπνίζει και να μη λαμβάνει ναρκωτικά. Ακολουθούν στον οργανωτικό τομέα του ΕΣΥ η Γενική Διεύθυνση Υπηρεσιών Υγείας, Υπηρεσίες Υπαγόμενες απευθείας στον Υπουργό και στους Γενικούς Γραμματείς, το Εθνικό Συμβούλιο Δημόσιας Υγείας ("ανεξάρτητη αρχή", είναι το σύντομο ανέκδοτο που το περιγράφει) και ακόμη μια υπηρεσία με σκοπό την πάταξη της ανεργίας.
Η φιλοσοφία του Εθνικού Συστήματος Υγείας
Το ΕΣΥ, δέχεται τον ορισμό της έννοιας της υγείας όπως αυτός έχει καθοριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ ή WHO - World Health Organization) που αναφέρει τα εξής: "Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity". Δηλαδή "η υγεία είναι η κατάσταση πλήρους φυσικής, πνευματικής και κοινωνικής ευημερίας και όχι απλά η απουσία ασθένειας ή εξασθένησης". Για αυτόν ακριβώς το λόγο, ο ασθενής που επισκέπτεται ένα νοσοκομείο, το οποίο αποτελεί την ενανθρώπιση όλων των πολιτικών του Υπουργείου Υγείας, πρέπει να παλεύει για να αποδείξει ότι είναι άρρωστος. Η απλή αναφορά δε μετράει και όσοι δεν είναι σε θέση να παίξουν με τους κανόνες εκδιώχνονται από τους χώρους του νοσοκομείου. Αυτό γίνεται με σκοπό την υλοποίηση των υποσχέσεων του Υπουργείου για:
- Διατήρηση της Ελληνικής Ποιότητας, Παιδείας και Μόρφωσης στον τομέα της Υγείας.
- Σύμπνοια της Ελληνικής Φιλοσοφίας με τους νεωτερισμούς που εισάγονται από Δυτικές ανεπτυγμένες χώρες.
- Ταχύτητα στην εξυπηρέτηση και αποκατάσταση της υγείας με τη μεγιστοποίηση της ανάπαυσης και κατά συνέπεια μεγιστοποίηση της απόδοσης των ιατρών και λοιπών λειτουργών στο έργο τους.
- Αποσυμφόρηση του συνωστισμού στα κτίρια των εγκαταστάσεων υπηρεσιών υγείας.
- Ψυχαγωγία των επισκεπτών και ασθενών στους χώρους όπου θα γίνει η περίθαλψη.
Ο Κώδικας Δεοντολογίας για Ασθενείς
Για την ομαλότερη λειτουργία του ΕΣΥ, το Υπουργείο Υγείας έχει καταρτίσει τον Κώδικα Δεοντολογίας για Ασθενείς, τον οποίο συνίσταται να ακολουθούν όλοι οι Έλληνες ασθενείς, αν αγαπούν την υγεία και τη ζωούλα τους. Ακολουθούν τα βασικότερα άρθρα του Κώδικα:
- ΜΗΝ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ ΣΟΥ ΝΑ ΣΥΜΠΑΣΧΕΙ ΜΑΖΙ ΣΟΥ.Ανάμιξη με όσα υποφέρει ο ασθενής μπορεί να του προκαλέσει απώλεια σημαντικής επιστημονικής αντικειμενικότητας.
- ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΠΑΝΤΑ ΧΑΡΟΥΜΕΝΟΣ.Ο γιατρός σου έχει μια πολυάσχολη και δύσκολη ζωή και χρειάζεται όλη την ευγένεια και την επιβεβαίωση που μπορείς να του δώσεις.
- ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΕ ΝΑ ΥΠΟΦΕΡΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΕΣΑΙ.Θυμήσου ότι ο γιατρός σου έχει να διατηρήσει μια επαγγελματική φήμη.
- ΑΚΟΥ, ΟΡΑ, ΣΙΩΠΑ.Η διακριτικότης και η εχεμύθειά σου θα ανταμειφθεί αναλόγως επί της χειρουργικής τραπέζης.
- ΠΟΤΕ ΜΗΝ ΖΗΤΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ ΣΟΥ ΝΑ ΣΟΥ ΕΞΗΓΗΣΕΙ ΓΙΑΤΙ ΚΑΝΕΙ ΟΣΑ ΚΑΝΕΙ.Είναι αναιδές να υποθέτεις ότι τόσο μυστηριώδη πράγματα μπορούν να εξηγηθούν με όρους που μπορείς να αντιληφθείς.
- ΓΙΝΕ ΕΘΕΛΟΝΤΗΣ ΣΕ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ.Μπορεί το χειρουργείο να μην σε ωφελήσει άμεσα, αλλά οι ερευνητικές εργασίες που θα προκύψουν θα έχουν ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον.
- ΝΑ ΠΛΗΡΩΝΕΙΣ ΤΟΥΣ ΙΑΤΡΙΚΟΥΣ ΣΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥΣ ΑΜΕΣΑ ΚΑΙ ΠΡΟΘΥΜΑ.Οφείλεις να το θεωρήσεις προνόμιο να συνεισφέρεις, οσοδήποτε ταπεινά, στην καλοπέραση των φιλάνθρωπων θεραπευτών.
- ΜΗΝ ΥΠΟΦΕΡΕΙΣ ΑΠΟ ΑΔΙΑΘΕΣΙΕΣ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΟΥ.Είναι πραγματική αλαζονεία να κολλάς αρρώστιες υπεράνω του βιοτικού σου επιπέδου.
- ΜΗ ΔΙΣΤΑΖΕΙΣ ΝΑ ΕΚΦΡΑΖΕΙΣ ΤΗΝ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΣΟΥ.Θυμήσου ότι οι αγνώμονες ασθενείς ποτέ δε θα έχουν την ευκαιρία να εκφράσουν τα παράπονά τους.
- ΠΟΤΕ ΜΗΝ ΠΕΘΑΝΕΙΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ ΣΟΥ Ή ΥΠΟ ΤΗΝ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ.Αυτό θα του προκαλέσει μονάχα αχρείαστη δυσχέρεια και αμηχανία.