«Μουσική σημαίνει και θεραπεία»
Η ερμηνεύτρια Μάρθα Φριντζήλα μιλάει για το Αττικό Σχολείο Αρχαίου Δράματος αλλά και το πώς είναι να κάνεις τέχνη αυτή την περίοδο της κρίσης
Ενα τελετουργικό ταξίδι με ρυθμούς και ηχοχρώματα, από τον ψίθυρο στη ρυθμική έκρηξη και από την Ανατολή στη Δύση, παρουσιάζουν την Τετάρτη οι Mazaher Ensemble (εκπρόσωποι της θεραπευτικής μουσικής ζαρ), η Μαρία Φαραντούρη και η Μάρθα Φριντζήλα στο Παλαιό Ελαιουργείο του Δήμου Ελευσίνας. Μια συναυλία που σηματοδοτεί τη λήξη του Θερινού Σχολείου που διοργανώνει το Αττικό Σχολείο Αρχαίου Δράματος. Ψυχή του Σχολείου η Μάρθα Φριντζήλα, εφόσον αυτό δρα υπό την καθοδήγησή της, με στόχο τη διαρκή μελέτη και παρουσίαση των τριών τραγικών ποιητών.
Ποια η αιτία και η αφορμή για τη «γέννηση» του Αττικού Σχολείου Αρχαίου Δράματος;
«Αιτία για τη γέννηση του θεσμού είναι η ανάγκη μας να εμβαθύνουμε, να εκπαιδευτούμε και να εκπαιδεύσουμε. Η ομάδα μου εργάζεται επάνω στο αρχαίο δράμα από την ίδρυσή της. Μέχρι στιγμής έχουμε ανεβάσει τέσσερις παραστάσεις αρχαίου δράματος και 11 πειραματικά δρώμενα βασισμένα σε 11 τραγωδίες. Αποφασίσαμε λοιπόν να οργανώσουμε έναν θεσμό με διεθνή προσανατολισμό για τη μελέτη του αρχαίου δράματος όχι μόνο σε θεωρητικό επίπεδο αλλά σε όλα τα στάδια της εκπόνησης μιας παράστασης. Το Αττικό Σχολείο περιλαμβάνει εργαστήρια και σεμινάρια υποκριτικής, μουσικής, χορού και μετάφρασης από σπουδαίους δασκάλους από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με εξαιρετικά χαμηλά δίδακτρα ώστε να μπορούν να συμμετέχουν όλοι, καθώς και διαλέξεις, ομιλίες, προβολές μαγνητοσκοπημένων παραστάσεων και θεατρικά δρώμενα δωρεάν για το κοινό. Αφορμή στάθηκε μια κουβέντα που μου είπε ένας καθηγητής Θεατρολογίας: "Μα τι κόλλημα είναι αυτό με το αρχαίο δράμα; Γιατί δεν κάνεις σύγχρονο θέατρο;"».
«Αιτία για τη γέννηση του θεσμού είναι η ανάγκη μας να εμβαθύνουμε, να εκπαιδευτούμε και να εκπαιδεύσουμε. Η ομάδα μου εργάζεται επάνω στο αρχαίο δράμα από την ίδρυσή της. Μέχρι στιγμής έχουμε ανεβάσει τέσσερις παραστάσεις αρχαίου δράματος και 11 πειραματικά δρώμενα βασισμένα σε 11 τραγωδίες. Αποφασίσαμε λοιπόν να οργανώσουμε έναν θεσμό με διεθνή προσανατολισμό για τη μελέτη του αρχαίου δράματος όχι μόνο σε θεωρητικό επίπεδο αλλά σε όλα τα στάδια της εκπόνησης μιας παράστασης. Το Αττικό Σχολείο περιλαμβάνει εργαστήρια και σεμινάρια υποκριτικής, μουσικής, χορού και μετάφρασης από σπουδαίους δασκάλους από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με εξαιρετικά χαμηλά δίδακτρα ώστε να μπορούν να συμμετέχουν όλοι, καθώς και διαλέξεις, ομιλίες, προβολές μαγνητοσκοπημένων παραστάσεων και θεατρικά δρώμενα δωρεάν για το κοινό. Αφορμή στάθηκε μια κουβέντα που μου είπε ένας καθηγητής Θεατρολογίας: "Μα τι κόλλημα είναι αυτό με το αρχαίο δράμα; Γιατί δεν κάνεις σύγχρονο θέατρο;"».
Το γυναικείο συγκρότημα Mazaher Ensemble παρουσιάζει τη θεραπευτική μουσική ζαρ. Τι ακριβώς είναι αυτή;
«Το ζαρ είναι ένα θεραπευτικό τελετουργικό δρώμενο στο οποίο υπάρχει έντονη μουσική από τύμπανα και χορό και τελείται κυρίως από γυναίκες για τη θεραπεία γυναικών. Οι άνδρες έχουν πάντα δευτερεύοντες ρόλους στην τελετή. Το ζαρ έχει λανθασμένα θεωρηθεί μια μορφή εξορκισμού. Το μουσικό δρώμενο της μουσικής ζαρ δίνει το βήμα στις γυναίκες να εξαλείψουν τις πιέσεις και το άγχος που τους δημιουργούν διάφοροι κοινωνικοί περιορισμοί που αφορούν την έκφραση, την κίνηση, το ντύσιμο, τη φωνή, ακόμη και τα όνειρά τους».
Και η καταγωγή του;
«Πρόκειται για ένα αρχαίο τυπικό εξαγνισμού που στόχο έχει να γαληνέψει τις εσωτερικές πνευματικές δυνάμεις που υπάρχουν μέσα μας μέσω του εκστατικού χορού και της τυμπανοκρουσίας. Η μουσική ζαρ και τα τραγούδια της έχουν επιβιώσει στην αυθεντική τους μορφή σχεδόν χωρίς προσμείξεις. Η μουσική έμεινε αυθεντική γιατί δεν επηρεάστηκε από θρησκευτικές αντιλήψεις και πολιτικές παρεμβάσεις λόγω του ότι λειτουργούσε σε ένα δεύτερο κοινωνικό πεδίο. Λόγω των οικονομικών και κοινωνικών μεταβολών η πρακτική αυτή τείνει να εξαφανιστεί. Υπάρχουν πολύ λίγοι μουσικοί που γνωρίζουν τους ύμνους και τα τραγούδια του είδους. Αυτή η αρχαία κληρονομιά της μουσικής ζαρ έχει πια περιοριστεί σε 25 μόνο γνώστες στην Αίγυπτο».
Με αφορμή τη ζαρ, η μουσική και η τέχνη γενικότερα μπορεί να έχουν θεραπευτικό χαρακτήρα;
«Στην ερώτηση αυτή απάντησε η συνεργάτις μου, η Τζο, και συμφωνώ απόλυτα: "Η καλή τέχνη, όπως η καλή αρχιτεκτονική και η καλή ιατρική, όπως και η καλή γεωργία, η καλή παρέα, η καλή μαγειρική, το καλό κρασί, οι καλοί αγώνες, θεραπεύουν πάντα και παντού"».
Σε εποχές κρίσης η τέχνη δυναμώνει; Και πρέπει να ακολουθεί την κοινωνία ή να τραβά τον δρόμο της;
«Η τέχνη δυναμώνει από τους δυνατούς καλλιτέχνες. Σε εποχές κρίσης οι καλλιτέχνες μάλλον γίνονται πιο ανθεκτικοί. Η υψηλή τέχνη πάντα προηγείται και η κοινωνία ακολουθεί».
Πώς προέκυψε η συνεργασία με τη Μαρία Φαραντούρη;
«Συναντηθήκαμε πρώτη φορά στη σκηνή το 2006 που έπαιζα με τους Mode Plagal και το τότε συγκρότημά μου, τους Walter Testa Music Company. Οταν ήρθε στο στούντιο όπου κάναμε τις πρόβες μας και την άκουσα να τραγουδά ζωντανά, κατάλαβα τι σημαίνει μεγάλη φωνή. Δίπλα της ένιωσα όπως θα ένιωθε ένα γιουκαλίλι δίπλα σε μια ορχήστρα από φαγκότα. Από τότε βρεθήκαμε κάποιες φορές σε συναυλίες και κάθε συναυλία ήταν σαν masterclass για μένα. Οταν αποφάσισα να καλέσω τις Mazaher Ensemble στο πλαίσιο του Αττικού Σχολείου, η Μαρία Φαραντούρη ήταν η πρώτη που σκέφτηκα πως θα μπορούσε να τις καλωσορίσει με τη φωνή της. Το συγκινητικό είναι πως δέχθηκε αμέσως, ενώ γνωρίζω ότι το πρόγραμμά της είναι πολύ φορτωμένο, λέγοντάς μου: "Εννοείται πως θα είμαι μαζί σας". Βλέπετε, για τους αληθινά μεγάλους καλλιτέχνες κάποια πράγματα είναι αυτονόητα».
Τελικά είναι δύσκολο να κάνεις τέχνη στην Ελλάδα;
«Ναι».
Info: Συναυλία στο Παλαιό Ελαιουργείο του Δήμου Ελευσίνας, στο πλαίσιο του Θερινού Σχολείου Αττικό Σχολείο Αρχαίου Δράματος, την Τετάρτη 10 Ιουλίου. Ωρα έναρξης: 21.30. Τιμές εισιτηρίων: προπώληση 12 ευρώ, ταμείο 15 ευρώ. Σημεία προπώλησης: Public, viva.gr, Βιβλιοπωλεία Παπασωτηρίου.
Πληροφορίες: http://www.attikosxoleio.gr και http://www.dentra.gr
Πληροφορίες: http://www.attikosxoleio.gr και http://www.dentra.gr
Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 9 Ιουλίου 2013
Πηγή
http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=521562
ΣΧΕΤΙΚΑ
tanbūra
Manjur
Zār
Mazaher
Μazaher - Egyptian Center for Culture and Art
Πηγή
http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=521562
ΣΧΕΤΙΚΑ
tanbūra
Manjur
Zār
Mazaher
Μazaher - Egyptian Center for Culture and Art
http://www.attikosxoleio.gr/el/news.html
Baumstrasse/Δρόμος με Δέντρα
https://www.facebook.com/baumstrasse
Ενα σχολείο για το καλοκαίρι
«Διδάσκοντας για έκτη χρονιά στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, βλέπω ότι στην ελληνική κοινωνία, ξεκινώντας από το κράτος και φτάνοντας μέχρι την εκπαίδευση, είναι ταμπού να ασχολείσαι με το Αρχαίο Δράμα, ενώ είναι η αρχή του δυτικού θεάτρου». Ετσι αρχίζει η κουβέντα μας με τη Μάρθα Φριντζήλα, σκηνοθέτιδα, ηθοποιό και ερμηνεύτρια στο Baumstrasse, τον χώρο εργασίας του θιάσου Δρόμος με Δέντρα, που βρίσκεται στον δεύτερο όροφο ενός βιομηχανικού κτιρίου στον Βοτανικό.
Ο θίασος Δρόμος με Δέντρα ιδρύθηκε το 2000 από τη Μάρθα Φριντζήλα και τον συνθέτη και σκηνογράφο Βασίλη Μαντζούκη και τα τελευταία χρόνια ερευνά το αρχαίο δράμα μέσα από σύγχρονες μορφές καλλιτεχνικής επικοινωνίας, σε συνεργασία με θέατρα και ιδρύματα από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με σκοπό τη διατήρηση και διάδοση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Φέτος, υπό την καθοδήγηση της Μάρθας Φριντζήλα και σε συνεργασία με τον Δήμο Ελευσίνας, ο θίασος παρουσιάζει από την 1η έως και τις 10 Ιουλίου στο Παλαιό Ελαιουργείο το Θερινό Σχολείο, στο πλαίσιο του Αττικού Σχολείου Αρχαίου Δράματος. Πρόκειται για ένα «ιδιαίτερο σχολείο» με θεατρικά και μουσικά δρώμενα, σεμινάρια και παράλληλες εκδηλώσεις, με τη συμμετοχή Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών και εισηγητών.
«Θέλουμε να δημιουργήσουμε έναν θεσμό με διεθνή προσανατολισμό, σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά και σε όλα τα στάδια της εκπόνησης μιας παράστασης. Κάθε χρόνο, από τον Οκτώβριο δουλεύουμε πάνω σε μία τραγωδία και τον Ιούλιο παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα των εργασιών μας σε παράσταση. Ξεκινάμε με τις ‘Βάκχες’ του Ευριπίδη, έχοντας κάνει ένα τριετές πρώτο πλάνο που περιλαμβάνει για τη συνέχεια τις τραγωδίες ‘Αίας’ του Σοφοκλή και ‘Πέρσες’ του Αισχύλου. Επιλέξαμε να αρχίσουμε με τις ‘Βάκχες’ γιατί πρόκειται για ένα έργο που συμβολίζει το ίδιο το θέατρο, αφού ο Διόνυσος είναι ο θεός του θεάτρου. Οπως λοιπόν το θέατρο ξεκίνησε από έναν ύμνο στον θεό Διόνυσο, έτσι θέλουμε και εμείς να ξεκινήσουμε πανηγυρικά αυτό το εγχείρημα, που είναι ανοιχτό σε όλο τον κόσμο».
Η Μάρθα μάς εξομολογείται πως όλοι έχουν δουλέψει σκληρά για αυτή την προσπάθεια, ενώ η ίδια δηλώνει συγκινημένη από την ανταπόκριση μαθητών, εθελοντών, συνεργατών και φίλων, όπως ο Ιωσήφ Βιβιλάκης, ο Βασίλης Μαντζούκης, οι RootlessRoot, η Μιράντα Τερζοπούλου, ο Πλάτων Μαυρομούστακος, η Σαβίνα Γιαννάτου, ο Ακύλλας Καραζήσης, η Αντζελα Μπρούσκου, η Νικολέττα Φριντζήλα και πολλοί άλλοι. Επίτιμοι καλεσμένοι του Αττικού Σχολείου είναι οι Mazaher Ensemble, εκπρόσωποι της θεραπευτικής μουσικής zar, που μαζί με τη Μαρία Φαραντούρη και τη Μάρθα Φριντζήλα σηματοδοτούν το τέλος του πρώτου Θερινού Σχολείου, με μια μεγάλη συναυλία στις 10 Ιουλίου.
«Οι Mazaher Ensemble παρουσιάζουν ένα αρχαίο μουσικό δρώμενο που πραγματοποιείται στην Αίγυπτο για τη θεραπεία των γυναικών από τις πιέσεις, μέσα από μια διονυσιακή τελετουργία με χαρακτήρα μητριαρχικό, όπου ηγετικό ρόλο έχουν οι γυναίκες. Στην Ελλάδα, παρόμοια λειτουργία έχει η Μαρία Φαραντούρη, που ως αρχιέρεια της μουσικής έχει ταυτιστεί με τη γυναικεία φωνή που επαναστατεί», περιγράφει γλαφυρά η Μάρθα και συνεχίζει μεταφέροντάς μας στην τραγωδία του Ευριπίδη. «Παράλληλα, μέσα από τις ‘Βάκχες’ διαπραγματευόμαστε τον ρόλο του ξένου στην κοινωνία μας. ‘Ποιος είναι ο ξένος;’ Μήπως είσαι εσύ που δεν δέχεσαι τον ξένο, που είσαι εκτός πραγματικότητας και εκτός ανθρωπιάς, ο αποξενωμένος;»
Αφηγούμενη την πορεία της ομάδας της μέχρι και την τελική παράσταση, δεν μπορεί να κρύψει τη χαρά της που όλα αυτά θα λάβουν χώρα στην Ελευσίνα, τον τόπο όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε… «Ολα είναι συμβολικά αν είσαι ρομαντικός. Είναι τιμή μου που θα βρισκόμαστε στην Ελευσίνα. Το κάνουμε για την πόλη μας, για την πατρίδα μας, για το σπίτι μας, άρα και για όλο τον κόσμο. Επιδιώκουμε να εκπαιδεύσουμε τον κόσμο να βλέπει θέατρο».
Νάντια Σουφλή
www.metropolispress.gr