Εγκληματική οργάνωση και φασιστικό κίνημα

Σκίτσο του Κώστα Κουφογιώργου

Στην ''ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ''

ΗΤΑΝ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΟ κάποια στιγμή να συμβεί. Η δολοφονία του Φύσσα επαναφέρει με ένταση την πρόκληση που αντιπροσωπεύει η Χρυσή Αυγή για τη συντεταγμένη πολιτεία. Το εν λόγω κόμμα δεν περιορίζεται σε μια εμπρηστική ρητορική. Διαφοροποιείται, επειδή η κουλτούρα της παραστρατιωτικής βίας είναι οργανική συνιστώσα της ιδεολογίας και της πρακτικής της.

Όταν καλλιεργείς την κουλτούρα βίας, όταν της προσδίδεις ιδεολογικοπολιτικά χαρακτηριστικά, όταν τη διαχέεις συστηματικά στην κοινωνία και ιδιαιτέρως στη νεολαία, τότε οδηγείς με μαθηματική ακρίβεια σε περιστατικά όπως αυτό του Κερατσινίου. Κάποια στιγμή, κάποιο μέλος σου θα κάνει το παραπάνω βήμα και οι συνήθεις ξυλοδαρμοί θα μετατραπούν σε δολοφονία.

Κεντρικός στόχος της Χρυσής Αυγής ήταν να εδραιωθεί σαν δύναμη που στέκεται απέναντι στο πολιτικό σύστημα της μεταπολίτευσης. Το αντισυστημικό προφίλ της, όμως, σκιάσθηκε από τη φιλολογία πως θα δώσει ψήφο ανοχής σε μία μελλοντική κυβέρνηση μειοψηφίας της Ν.Δ. Η κατηγορηματική διάψευση δεν έκλεισε τη σχετική συζήτηση. Αυτός είναι ένας πρόσθετος λόγος που το νεοναζιστικό κόμμα κλιμάκωσε τον βίαιο ακτιβισμό του τόσο στο επίπεδο των επίσημων παρεμβάσεών του, όπως στον Μελιγαλά, όσο και στο ανεπίσημο επίπεδο των νυχτερινών δρόμων.

Η κλιμάκωση αυτή έφερε πιο νωρίς το αναπόφευκτο, και η δολοφονία του Παύλου Φύσσα έφερε τον κόμπο στο χτένι. Η έρευνα της Αστυνομίας στα γραφεία της Χρυσής Αυγής ήταν η πρώτη αντίδραση της πολιτείας. Είναι σαφές, όμως, ότι η θεσμική αντιμετώπιση του νεοναζιστικού κόμματος έχει ήδη τεθεί επί τάπητος.

Η απαγόρευση ενός κόμματος είναι πρακτικά αναποτελεσματική, αφού μπορεί να επανιδρυθεί με άλλο όνομα. Στο πολιτικό επίπεδο, μάλιστα, η ιστορική πείρα διδάσκει ότι συνήθως φέρνει τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, επειδή δημιουργεί κλίμα «θυματοποίησης» και συσπειρώνει τον κορμό των ψηφοφόρων.

Μέχρι τώρα, στελέχη της Χρυσής Αυγής έχουν προβεί, συχνά μπροστά στις κάμερες, σε ποινικά κολάσιμες αυθαιρεσίες, χωρίς να υποστούν τις συνέπειες. Ο λόγος δεν είναι μόνο η αμηχανία του πολιτικού συστήματος. Είναι και οι ανομολόγητες σκέψεις στους κόλπους των αρχουσών ελίτ. Ο μοναδικός δημοκρατικός και αποτελεσματικός τρόπος είναι να ελέγχονται συστηματικά, να τιμωρούνται αυστηρά οι παράνομες δραστηριότητες και πράξεις. Οι ιδέες καταπολεμούνται με ιδέες και όχι με καθεστωτική καταστολή.

Αν και, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, η κουλτούρα της παραστρατιωτικής βίας είναι οργανική συνιστώσα της ιδεολογίας και της πρακτικής της, η Χρυσή Αυγή δεν είναι μία τυπική εγκληματική οργάνωση. Μπορεί να έχει μια τέτοια διάσταση, αλλά ταυτοχρόνως έχει και τη διάσταση ενός φασιστικού κινήματος με κοινωνική έδραση. Γι’ αυτό, ούτε οι ρητορικές καταγγελίες περί νεοναζισμού ούτε τα κατασταλτικά μέτρα επαρκούν από μόνα τους για να ανασχέσουν το λαϊκό ρεύμα υπέρ της.

Υπάρχουν κοινωνικές αιτίες που μία μέχρι πρότινος περιθωριακή οργάνωση βρίσκει τέτοια απήχηση. Η πρωταρχική πολιτικοεκλογική συσσώρευση προέκυψε από τις παρενέργειες της μαζικής παράνομης μετανάστευσης. Το γεγονός ότι η πολιτεία και το πολιτικό σύστημα γύρισαν τις πλάτες στο πρόβλημα επέτρεψε στο κόμμα του Μιχαλολιάκου να καλύψει το κενό, δίνοντας τη δική του ρατσιστική απάντηση.

Η δυναμική του τροφοδοτήθηκε και από την αυτοπροβολή του σαν το κατεξοχήν αντισυστημικό κόμμα, σαν το κόμμα που δεν είχε ούτε έμμεση ευθύνη για την κρίση, σαν το κόμμα που βρίσκεται στον αντίποδα του ιδεολογικού κλίματος της μεταπολιτευτικής περιόδου. Η βίαιη ρητορική και πρακτική της Χρυσής Αυγής βρίσκει απήχηση σε μικρομεσαία στρώματα που πλήττονται από την κρίση. Πληθαίνουν όσοι θεωρούν ότι το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα, το οποίο ταυτίζουν με τη δημοκρατία, πρόδωσε την κοινωνία και γι’ αυτό στρέφουν την πλάτη τους στη δημοκρατία.

Ενας τρίτος παράγοντας που τροφοδοτεί τη Χρυσή Αυγή συνδέεται με το γεγονός ότι κάθε κοινωνία που βρίσκεται σε κρίση έχει την τάση να πιαστεί από τις σταθερές της ύπαρξής της, κυρίως από την εθνική ταυτότητα. Σε αντίθεση με τα άλλα κόμματα που την είχαν υποβαθμίσει ως ιδεολογικό παράγοντα, είτε στο όνομα ενός αριστερού διεθνισμού είτε στο όνομα ενός μετέωρου ευρωπαϊσμού, η Χρυσή Αυγή έχει κάνει σημαία της μια ακραία και απεχθή εκδοχή του εθνικισμού.

Συγκυριακοί ψηφοφόροι και ιδεολογικό ρεύμα

Η ΕΚΔΙΩΞΗ των παράνομων μεταναστών, η αντισυστημικότητα και ο ακραίος εθνικισμός είναι οι ιδεολογικές σημαίες με τις οποίες η Χρυσή Αυγή προσελκύει μαζικά όχι μόνο κατεστραμμένους ενήλικες μικρομεσαίους, αλλά και οργισμένους νέους. Η παραστρατιωτική οργάνωση, η αυστηρή ιεραρχία και η τυφλή πειθαρχία διαλύουν το «εγώ» σε μία συλλογικότητα, η οποία αποθεώνει την ισχύ και αυτοπροβάλλεται σαν το πολιτικό όχημα για την πραγματοποίηση μιας ιστορικής αποστολής.

Εάν τα κίνητρα των μεγαλύτερων ηλικιών που ψηφίζουν τη Χρυσή Αυγή αφορούν περισσότερο τις επιπτώσεις της κρίσης και ως εκ τούτου είναι συγκυριακά, τα κίνητρα των νέων που στρατεύονται έχουν και ιδεολογικό περιεχόμενο. Αυτό σημαίνει ότι στους κόλπους της νεολαίας διαμορφώνεται ένα ιδεολογικό ακροδεξιό ρεύμα με μονιμότερα χαρακτηριστικά. Κατά μία έννοια, αυτό που συμβαίνει θυμίζει -σε μικρότερο βαθμό- το φαινόμενο των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης, όταν η αριστερή ιδεολογία κυριαρχούσε στους νέους. 

Η Χρυσή Αυγή δεν είναι πρόκληση μόνο για το πολιτικό σύστημα. Είναι μείζονος σημασίας πρόκληση και για το δημοκρατικό πολίτευμα. Ο λόγος δεν είναι μόνο ότι ψηφίζεται πλέον από μία σημαντική μερίδα του εκλογικού σώματος. Είναι και ότι ορισμένοι κύκλοι των αρχουσών ελίτ ερωτοτροπούν μgreeceε την ιδέα να συμμαχήσουν μαζί της εάν θεωρήσουν ότι απειλείται η εξουσία τους.

Στο ιδεολογικοπολιτικό επίπεδο, πάντως, το αντίδοτο στην ακροδεξιά πλημμυρίδα είναι αφενός η υπέρβαση της κρίσης και αφετέρου το αξιόπιστο κράτος δικαίου. Οσο η πολιτεία θα αφήνει κενά, όσο το κατεστημένο πολιτικό και μιντιακό σύστημα θα απαξιώνεται κι όσο η κρίση θα ρίχνει μαζικά στον γκρεμό μικρομεσαία στρώματα, τόσο το ακροατήριο της Χρυσής Αυγής θα μεγαλώνει, παρά τις κάθε λογής καταγγελίες.

Σταύρος Λυγερός

http://www.real.gr/DefaultArthro.aspx?page=blogitem&eid=3849&id=262815

30-9-2013