Τα φιλικά χτυπήματα στην πλάτη έδωσαν τη θέση τους στα χαστούκια

Μετά την κατάρρευση της πίστης το 2008, οι σύνοδοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας (WB) στην Ουάσιγκτον παρείχαν το φόρουμ για ομαδική ψυχοθεραπεία της οικονομικής ηγεσίας του πλανήτη. Ηταν η εποχή που τα επιτελεία, παραμονές της μετάβασής τους στην αμερικανική πρωτεύουσα, διέρρεαν πως εξετάζουν την προοπτική μιας «συνολικής συμφωνίας τύπου Bretton Woods» για τη δραστική θεραπεία του χρηματοοικονομικού συστήματος (για να καταλήξουν απλώς σε συντροφικά ενσταντανέ). Ηταν η εποχή που τα «φιλικά χτυπήματα στην πλάτη» έδιναν το μήνυμα ότι όλοι οι παίκτες ήταν συντεταγμένοι για να αντιμετωπίσουν το ατύχημα και να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη. Σταδιακά, τα φιλικά χτυπήματα έδωσαν τη θέση τους σε «χαστούκια»: βουβά στην αρχή, πιο ηχηρά στη συνέχεια. Δεν προλάβαινες καν να τα μετρήσεις, σαν εκείνο το βιντεοκλίπ των Pet Shop Boys της δεκαετίας του ’80, αλλά με περισσότερους πρωταγωνιστές.

Καθώς ο πανικός υποχωρούσε, η σύνοδος IMF/WB άρχισε να μετατρέπεται σε πλατφόρμα κριτικής για θέματα όπως η «αθέμιτη», για τη Δύση, στάση του Πεκίνου να κρατά «υποτιμημένη» την ισοτιμία του κινεζικού νομίσματος. Ή, έδινε βήμα στις αναδυόμενες οικονομίες να διαμαρτυρηθούν για τη δυτική πολιτική εύκολου χρήματος, η οποία αποσταθεροποιούσε τις οικονομίες τους με κερδοσκοπικά κεφάλαια κι έκανε ακριβότερες τις εξαγωγές τους. Με τον καιρό τα θέματα άλλαξαν, η κριτική έγινε γκρίνια, έγινε οργή. Οι σύνοδοι στην Ουάσιγκτον μετατρέπονται σε πεδία κεντρικής αντιπαράθεσης – μια αντιπαράθεση την οποία οι εμπλεκόμενοι προετοιμάζουν από πριν.

Πριν από αυτές τις συνάξεις οι μεγάλες δυνάμεις στήνουν τα πιόνια τους: η Κίνα παραμονές της άφιξης της αποστολής της στην Ουάσιγκτον άφηνε την ισοτιμία να αυξηθεί, για να μαλακώσει τις αιχμές της κριτικής (με επιτυχία). Κάπως έτσι, πριν από τη σύνοδο αυτού του Σαββατοκύριακου, Ρεπουμπλικανοί και Δημοκρατικοί έσπευσαν να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις -με μηδενική ορατότητα- για την εκτόνωση του αμερικανικού δημοσιονομικού αδιεξόδου: αδρανοποίησαν έτσι σημαντικά το κύμα κριτικής για «ανευθυνότητα» του Καπιτωλίου απέναντι στη σταθερότητα του παγκόσμιου συστήματος. Κανείς δεν θέλει να μπει στο μάτι ή να μονοπωλήσει αρνητικά την ατζέντα της συνόδου.

Ο «ενδοτροϊκανικός» καυγάς όμως δύσκολα μένει «κάτω από το ραντάρ» πια. Τα χαστούκια δίνουν και παίρνουν: η ανάλυση του ΔΝΤ για το ελληνικό χρέος που απαιτεί νέα μέτρα ή αποφασιστικές πρωτοβουλίες ήταν το πρώτο χτύπημα στην ευρωπαϊκή διαχείριση των διασώσεων. Στην έναρξη της συνόδου, η Λαγκάρντ επιβεβαίωσε ότι η αιχμή δεν ήταν για την Ελλάδα. Την Παρασκευή ακούστηκε κι άλλο χαστούκι, αυτή τη φορά προς την αξιοπιστία του τρίτου της τρόικας, της ΕΚΤ. Ηρθε με τη μορφή μελέτης του Institute of International Finance η οποία διαπιστώνει ότι η πιστωτική ασφυξία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων της περιφέρειας είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που ομολογεί η Φρανκφούρτη: ο νέος δανεισμός έχει μειωθεί ώς και κατά 82% στην Ιρλανδία, ενώ τα επιτόκια που πληρώνουν οι μικρομεσαίοι Νότιοι έχουν ώς και 6% καπέλο σε σχέση με αυτά που πληρώνουν οι αντίστοιχοι Γερμανοί.

Ο καυγάς έχει ανοίξει σε όλα τα μέτωπα – και οι επενδυτές αναζητούν ενδείξεις τελικής ρήξης. Πλέον οι σύνοδοι στην έδρα των δίδυμων οργανισμών IMF/WB είναι τα νέα Eurogroup. Η αντιπαράθεση για τις διασώσεις έχει ξεφύγει πια από την αποκλειστική αρμοδιότητα των Ευρωπαίων υπουργών: το θέμα χρηματοδότησης δεν αποτελεί απλώς διαφορά Βορρά - Νότου. Είναι δυνητικά αφορμή διαζυγίου Ε.Ε. - ΔΝΤ. Η Ουάσιγκτον είναι ο χώρος όπου σηκώνεται το χαλί για να διαπιστωθεί η σκόνη που κρύφτηκε από κάτω.

Ο τριμερής γάμος που παράγει ευρωπαϊκές διασώσεις περνάει τη βαθύτερη κρίση της πρόσφατης ιστορίας του – και η τελευταία σύνοδος την κατέγραψε. Πάντως, πρέπει να παρατηρήσει κανείς ότι, ακόμα και αυτές τις μέρες, η Ελλάδα συνεχίζει να βλέπει θετικές εξελίξεις: τα σπρεντ πέφτουν – την Παρασκευή το ενδεικτικό κόστος δανεισμού της χώρας υποχώρησε σε επίπεδα που είχε να δει από την άνοιξη. Η χώρα απολαμβάνει τη μοίρα των παιδιών που βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα μιας οικογενειακής κρίσης: οι γονείς τα στέλνουν για λίγο στη γιαγιά για να περάσουν κατά το δυνατόν ανέφελα.

Του Ηλία Σιακαντάρη

http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_1_13/10/2013_522876