Πόλεμος των Ευρωπαίων με όμηρο την Ελλάδα

Σκίτσο του Η.ΜΑΚΡΗ

Κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες συγκρούονται για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού παρατείνοντας την πολιτική αβεβαιότητα

Στο επίκεντρο μιας διαμάχης στην οποία εμπλέκονται τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, οι κεντρικές τους τράπεζες, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) βρίσκεται η Ελλάδα. Πρόκειται για ένα παιχνίδι ισχύος που ξεπερνά τις δυνατότητες της χώρας να διαμορφώσει τις εξελίξεις και δυσχεραίνει τα σχέδια και τους χειρισμούς της κυβέρνησης.

Οι Ευρωπαίοι, ακολουθώντας τη γνωστή παρελκυστική τακτική που εφαρμόζουν από το ξέσπασμα της κρίσης, μετακυλίουν για ακόμη μία φορά στο μέλλον την οριστική λύση και προχωρούν και πάλι με μικρά βήματα. Ομως, με τον τρόπο αυτόν παρατείνουν το μαρτύριο της χώρας και την πολιτική αβεβαιότητα. Στην παρούσα φάση το πιθανότερο σενάριο είναι να βρεθεί μια λύση για να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό του 2014, ώστε να συνεχίσει το ΔΝΤ τη χρηματοδότησή του, και σε δεύτερο χρόνο να ανακοινωθεί μια ευρύτερη λύση για το ελληνικό ζήτημα που θα αφορά και τη διευθέτηση του χρέους.

Από τη μια υπάρχει το ΔΝΤ, το οποίο ζητεί να βρεθεί λύση μέσα στο 2013 για το χρηματοδοτικό κενό του προγράμματος ώστε να συνεχίσει τη χρηματοδότησή του. Ανάλογα με το πώς υπολογίζει κανείς το ποσό αυτό είναι της τάξεως των 4-6 δισ. ευρώ για το 2014 και 6 δισ. ευρώ για το 2015. Το υπουργείο Οικονομικών υπολογίζει ότι το 2014 θα χρειαστούμε περί τα 4,5 δισ. ευρώ, άρα 10,5 δισ. ευρώ τη διετία, όσο και το ΔΝΤ. Οι Ευρωπαίοι τα βγάζουν παραπάνω.

Για τα καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό υπάρχουν τρεις πηγές. Πρώτον, από την ανανέωση (roll over) των ομολόγων που έχουν αγοράσει οι κεντρικές τράπεζες των χωρών της ευρωζώνης πριν από το ξέσπασμα της κρίσης, τα λεγόμενα ANFAs, ύψους 6 δισ. ευρώ, τα οποία λήγουν μέχρι το 2016. Δεύτεροv, από την ανανέωση των ομολόγων του πρώτου πυλώνα στήριξης των ελληνικών τραπεζών που είχαν εκδοθεί το 2009 ύψους 4,5 δισ. ευρώ και λήγουν τον Μάιο του 2014, γνωστά ως ομόλογα Αλογοσκούφη. Και τρίτον, από τα κεφάλαια που έχουν περισσέψει στο ΤΧΣ από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ύψους 11 δισ. ευρώ.

Ενώ αρχικά στο Eurogroup υπήρξε τον περασμένο Νοέμβριο πολιτική συμφωνία ότι το κενό αυτό θα καλυφθεί με την ανανέωση των ANFAs, ξαφνικά οι ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζας υπαναχώρησαν. Διά στόματος του μέλους του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ Γεργκ Ασμουσεν την περασμένη εβδομάδα στάλθηκε το μήνυμα ότι η ανανέωση των ΑΝFAs αποτελεί νομισματική χρηματοδότηση της Ελλάδας που απαγορεύεται από την ευρωζώνη. «Το Βήμα της Κυριακής» επικοινώνησε με την ΕΚΤ, ο εκπρόσωπος της οποίαςΓουίλιαμ Λέλιεβελντ απάντησε ότι «εναπόκειται στη δικαιοδοσία των εθνικών κεντρικών τραπεζών να αποφασίσουν, αλλά οι ίδιες έχουν υποδηλώσει ότι το θεωρούν νομισματική χρηματοδότηση».

Ο ρόλος των κεντρικών τραπεζών
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές ο λόγος που οι κεντρικές τράπεζες αντιδρούν είναι ότι τα ANFAs είναι «ανομοιογενώς κατανεμημένα». Βρίσκονται στα χαρτοφυλάκια λίγων κεντρικών τραπεζών, μετρημένων στα δάχτυλα του ενός χεριού, και αυτές αρνούνται να σηκώσουν το βάρος.

Η ιστορία με τα ANFAs ξεκινά από τις συζητήσεις για το PSI. Τότε, κάτω από τις πιέσεις των κεντρικών τραπεζών, τα ομόλογα αυτά έμειναν εκτός κουρέματος. Και τώρα πάλι οι ίδιες, με προεξάρχουσα τη γαλλική κεντρική τράπεζα, αρνούνται να τα ανανεώσουν και ζητούν να πληρωθούν στο ακέραιο. Αξιοσημείωτο είναι ότι από τα 6 δισ. ευρώ ANFAs έχουν ήδη λήξει 1,85 δισ. ευρώ που σημαίνει ότι αν δεν υπάρξει απόφαση για αναδρομική ανανέωση, το διαθέσιμο ποσό έχει περιοριστεί σε 4,15 δισ. ευρώ.

Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι το παιχνίδι που παίζεται είναι ότι «η ΕΚΤ προσπαθεί να σπρώξει τον λογαριασμό στα κράτη-μέλη και τα κράτη-μέλη στην ΕΚΤ». Στο πλαίσιο αυτό έγιναν και οι δηλώσεις του μέλους του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ  Γερκ Ασμουσεν για λογαριασμό των κεντρικών τραπεζών.

Ομως στο ζήτημα είχε αναφερθεί και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, πριν από τις εκλογές, λέγοντας ότι «θα το ξαναδούμε μελλοντικά». Πηγές που είναι σε θέση να γνωρίζουν αναφέρουν ότι η ελληνική πλευρά έχει προτάσεις που αντικρούουν τη θέση ότι η ανανέωση των ANFAs αποτελεί νομισματική χρηματοδότηση. Οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βρίσκεται στο πλευρό της Ελλάδας.

Σύμφωνα πάντως με τον κ. Μιχ. Μασουράκη, διευθυντή Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank, «η άποψη που εκφράζει η ΕΚΤ δεν είναι συμβατή με τη χρήση ANFAs από την κεντρική τράπεζα της Ιρλανδίας για την κάλυψη των αναγκών χρηματοδότησης της Anglo Irish Bank Corp, ύψους 25 δισ. ευρώ».

Ο Γεργκ Ασμουσεν λέει επίσης ότι η ανανέωση των ομολόγων Αλογοσκούφη για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού συνιστά και αυτή νομισματική χρηματοδότηση. Ωστόσο, ο κ. Μασουράκης χαρακτηρίζει την άποψη αυτή «ακραίως μεροληπτική έναντι της Ελλάδος». Οπως αναφέρει, «τα LTROs (χαμηλότοκα πολυετή δάνεια) από την ΕΚΤ συνεχίζουν να παρέχονται αφειδώς αποκλειστικά και μόνο για την ετήσια αναχρηματοδότηση εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δημοσίου χρέους της Ιταλίας και της Ισπανίας».

«Αγοράζουν» χρόνο οι Ευρωπαίοι
Οσον αφορά τα κεφάλαια του ΤΧΣ, οι Ευρωπαίοι λένε να περιμένουμε να δούμε τι θα βγάλει ο έλεγχος που διενεργεί η BlackRock στα δανειακά χαρτοφυλάκια των ελληνικών τραπεζών και πόσα κεφάλαια θα χρειαστούν για να καλύψουν τα «κόκκινα» δάνεια. Πάντως τόσο η ΕΚΤ όσο και η Τράπεζα της Ελλάδος δεν επιθυμούν τη χρήση των κεφαλαίων αυτών που αποτελούν μαξιλάρι ασφαλείας έναντι μελλοντικών κινδύνων. Σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση πιέζει για λύση τώρα, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Eurogroup του Νοεμβρίου του 2012 που προέβλεπαν ότι η Ελλάδα αναλαμβάνει να πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα και οι Ευρωπαίοι την επίλυση του χρέους. Οι εταίροι όμως για να κερδίσουν χρόνο ζητούν να ολοκληρωθεί πρώτα ο έλεγχος της τρόικας που εκκρεμεί.


Ετσι, αναδεικνύεται το πιο κρίσιμο ζήτημα που είναι το πότε θα δοθεί λύση στο πρόβλημα του χρέους. Από τη μία το ΔΝΤ πιέζει για άμεση λύση-«πακέτο» που να περιλαμβάνει «κούρεμα» του χρέους και από την άλλη οι Ευρωπαίοι αποκλείουν το ενδεχόμενο αυτό. Η ελληνική πλευρά δεν συζητεί «κούρεμα» και  προτείνει τη μετακύλιση της αποπληρωμής του χρέους όσο πιο μακριά γίνεται, τη μείωση των επιτοκίων και τη χορήγηση περιόδου χάριτος, δηλαδή τη μη καταβολή τόκων για χρονικό διάστημα 5-10 ετών.

ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ