Τι έχει κατά νου ο Erdogan για την Κύπρο

Ο μακαρίτης Rauf Denktash υποστήριζε ότι το μόνο “κυπριακό” πράγμα που υπάρχει είναι τα γαϊδούρια: οι δίποδοι κάτοικοι του νησιού είναι είτε Ελληνες  είτε Τούρκοι. Ο Tayyip Erdogan δεν είπε κάτι διαφορετικό όταν από τη Βαρσοβία ισχυρίσθηκε ότι δεν υπάρχει κράτος με το όνομα Κύπρος, αλλά μόνο η “ελληνοκυπριακή διοίκηση” του Νότου και η “Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου”. Αποσιώπησε ωστόσο το κρισιμότερο γεγονός: ότι η Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί καθολικά αναγνωρισμένο (και με αλλεπάλληλα ψηφίσματα του ΟΗΕ από το 1964) υποκείμενο του διεθνούς δικαίου, ενώ το ψευδοκράτος, που ανακηρύχθηκε πριν από τριάντα χρόνια ακριβώς, παραμένει μια ημι-αποκλεισμένη περιοχή, αναγνωριζόμενη μόνο από την Άγκυρα.

Με αυτή την έννοια οι ισχυρισμοί της τουρκικής πλευράς ότι είναι αυτή που επιδιώκει τη λύση ενώ οι Ελληνοκύπριοι επιθυμούν τη στασιμότητα, έχουν βάση. Διότι «έξοδος από τη στασιμότητα», σε ένα τοπίο διχοτόμησης επιβεβλημένης δια των όπλων, δύο πράγματα μπορεί να σημαίνει: είτε νομιμοποίηση των δεδομένων της εισβολής και κατοχής, είτε και διεύρυνσή τους μέσα από έναν «συνεταιρισμό», ο οποίος θα δίνει λόγο στην τουρκική πλευρά και για τα τεκταινόμενα στο 60% του νησιού που τώρα δεν ελέγχει.

Πρόκειται για μία σταθερά του Κυπριακού, που επανέρχεται εδώ και έναν αιώνα: το χάσμα στην οικονομική ισχύ των δύο κοινοτήτων οδηγούσε τους μεν Τουρκοκύπριους στην αναζήτηση αντισταθμισμάτων πολιτικής εξουσίας (είτε ως μειοψηφία με δικαίωμα βέτο, είτε ως αποχωρισμένη οντότητα), τους δε Ελληνοκύπριους σε μια μόνιμη αντίφαση: η δεσπόζουσα θέση τους παραμένει «ανολοκλήρωτη» υπό συνθήκες ξένων εγγυήσεων ή και κατοχής, αλλά κινδυνεύει και να ακυρωθεί από τις παραχωρήσεις που προϋποθέτει η επανένωση.

Επί πλέον, όπως υπενθυμίζει διαρκώς και η παρουσία των (επικαίρων λόγω των αποκαλύψεων Snowden) βρετανικών κυρίαρχων βάσεων, η στρατηγική θέση του νησιού «προσκαλεί» την εκδήλωση ενδιαφέροντος πολλών και ισχυρών τρίτων παικτών.

Κατά κάποιον τρόπο, ο Τούρκος πρωθυπουργός προσφέρει υπηρεσίες, αποκαλύπτοντας με τις δηλώσεις του «τις πραγματικές προθέσεις της Τουρκίας για το Κυπριακό», όπως το έθεσε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Κ. Κούτρας - και μάλιστα σε μία λεπτή συγκυρία που επιχειρείται η επανέναρξη των συνομιλιών, με τον «διεθνή παράγοντα» να εκτιμά ότι ήρθε η ώρα για ένα «final push» σε σφιχτά χρονοδιαγράμματα και με την τουρκική πλευρά να επιδιώκει να μείνει ανοιχτή η βάση και η τελική στόχευση των διαπραγματεύσεων.

Η κυβέρνηση Αναστασιάδη δηλώνει ότι δεν θα προσέλθει στις συνομιλίες εάν το περίγραμμα της επιδιωκόμενης λύσης δεν έχει ξεκαθαρίσει μέσω της «κοινής δήλωσης» που θα σηματοδοτεί την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Όμως τα σημεία εμπλοκής στην επεξεργασία της κοινής δήλωσης, υπό την αιγίδα των εκπροσώπων του ΟΗΕ, είναι αποκαλυπτικά. Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Dervis Eroglu περιέγραψε μια συνομοσπονδία δύο οντοτήτων με ξεχωριστές κυριαρχίες, η οποία δεν θα αποτελεί μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, δεν θα έχει απαλλαγεί από το καθεστώς των εγγυήσεων του 1960, και δεν θα καλύπτεται από το κοινοτικό κεκτημένο εφόσον οι όποιες παρεκκλίσεις θα αποτελέσουν πρωτογενές δίκαιο της Ε.Ε. Κατά τα λοιπά, ισχυρίσθηκε ότι δεν είναι απαραίτητη η κοινή δήλωση για την επανέναρξη των συνομιλιών και ότι οι Ελληνοκύπριοι κωλυσιεργούν, απορρίπτοντας το κείμενο που ετοίμασαν τα Ηνωμένα Έθνη.

Για την τουρκική πλευρά τα πράγματα είναι σχετικά απλά: τυχόν «επίλυση» με αυτούς τους όρους δεν λύνει απλώς μια χρόνια εκκρεμότητα, αλλά και ενισχύει σε μία ευαίσθητη συγκυρία την θέση της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο και την πρόσβασή της στους υδρογονάνθρακες της περιοχής. Εάν πάλι, το «final push» δεν ευοδωθεί, η ακολουθούμενη μεθοδολογία διευκολύνει το κλείσιμο του Κυπριακού με νομιμοποίηση του ψευδοκράτους. Και μόνο το γεγονός ότι οι προταθείσες «χιαστές» συναντήσεις των συνομιλητών των Ελληνοκυπριών και Τουρκοκυπρίων με την ηγεσία της Τουρκίας και της Ελλάδας αντιστοίχως, ανοίγει τον δρόμο για να γίνει δεκτός ο εκπρόσωπος του ψευδοκράτους και από άλλες χώρες, λέει πολλά. 

Αλλά η αντίφαση στην οποία είναι εγκλωβισμένοι οι Ελληνοκύπριοι (πολλαπλά επιδεινωμένη βεβαίως από την οικονομική κρίση και την επιτήρηση της τρόικας) παραμένει: εξ ού και οι «εποικοδομητικές» προτάσεις, του τύπου της επιστροφής των Βαρωσίων με αντάλλαγμα την ελεύθερη λειτουργία του αεροδρομίου Τύμπου στα Κατεχόμενα, κ.ο.κ.

Του Κώστα Ράπτη

http://www.capital.gr/News.asp?id=1907690

14-11-2013