Ο «μπαμπούλας» του taper*
H αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα δημοσίευσε τα πρακτικά της τελευταίας της συνεδρίασης και οι επενδυτές έσπευσαν να αποκρυπτογραφήσουν τις προθέσεις της (η Fed έχει το ρόλο της «μάνας» στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική παρτίδα): Από τα πρακτικά προέκυψε ότι οι Αμερικανοί κεντρικοί τραπεζίτες συζήτησαν τρόπους μείωσης της ποσότητας νέου χρήματος που ρίχνουν κάθε μήνα στις διεθνείς αγορές. Συγκεκριμένα, συζήτησαν με ποιον τρόπο θα ελαχιστοποιήσουν το στερητικό σύνδρομο, πώς δηλαδή θα αποφύγουν μια νέα κρίση ανασφάλειας σαν αυτή που εκδηλώθηκε το καλοκαίρι, όταν είχαν υπαινιχθεί κάτι ανάλογο. Σκέφτηκαν πως αν ορκιστούν σε ό,τι πιο ιερό έχουν ότι θα κρατήσουν τα επιτόκια χαμηλά για αρκετό καιρό, ίσως να μπορέσουν να αρχίσουν να μειώνουν την «επιδότηση» των 85 δισ. δολαρίων τον μήνα χωρίς να δημιουργήσουν φόβους για έλλειψη ρευστότητας.
Η δημοσίευση των πρακτικών της Fed κινητοποίησε αναμενόμενα αντανακλαστικά – έστω κι αν δεν υπήρχε αναφορά σε χρονοδιάγραμμα: Το δολάριο ενισχύθηκε σε υψηλά πενταμήνου έναντι του γιεν. Ο χρυσός γκρεμίστηκε, σε χαμηλά τετραετίας (και ας έχουν από τότε κυκλοφορήσει τρισεκατομμύρια «φρέσκων δολαρίων»). Τα αμερικανικά ομόλογα υποχώρησαν (αφού, αν κάποια στιγμή η Fed αρχίσει να απορροφά λιγότερα, θα χάσουν τον σίγουρο αγοραστή). Οι αναδυόμενες αγορές είδαν τους χρηματιστηριακούς τους δείκτες να πέφτουν και τα νομίσματά τους να αδυνατίζουν.
Μικρή ιστορική αναδρομή: Δεν είναι πρώτη φορά που η φημολογία για κλείσιμο της στρόφιγγας των φρέσκων δολαρίων ταρακουνά τις αγορές. Στις αρχές του καλοκαιριού, ο Μπεν Μπερνάνκι είχε αφήσει να εννοηθεί ότι η στρόφιγγα θα αρχίσει να κλείνει άμεσα, ακόμη και τον Σεπτέμβριο, για να σταματήσει εντελώς μέσα στο 2014. Τα ασθενικά στοιχεία της αμερικανικής οικονομίας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όμως, τον ανάγκασαν να υπαναχωρήσει τον Σεπτέμβριο. Η ανακούφιση στις αγορές ήταν εμφανής. Το κύμα εξόδου από τις αναδυόμενες οικονομίες –βασικό προορισμό των φρεσκοτυπωμένων δολαρίων– σταμάτησε απότομα.
Το ρολόι όμως δεν σταμάτησε να μετράει αντίστροφα. Η αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα πρέπει να περιγράψει την έξοδό της από την παραγωγή νέου χρήματος: δεν μπορεί να δημιουργεί στην ουσία χρέος ενός τρισεκατομμυρίου τον χρόνο. Αναζητεί λοιπόν μια συγκυρία που η αμερικανική οικονομία θα μοιάζει αρκετά ισχυρή να τσουλήσει χωρίς βοηθητικές. Η αφαίρεσή τους όμως θα είναι αφορμή για πτώση σε πολλές αγορές. Σε μια περίοδο που η συρρίκνωση και ο αποπληθωρισμός είναι ορατοί κίνδυνοι, το ρίσκο είναι μεγάλο, δεν είναι καιρός για «παλικαριές».
Εκεί βρίσκεται το μεγάλο εμπόδιο. Οσο και να πρέπει να κοπούν οι κακές συνήθειες, οι αγορές έχουν πέσει σε μια παγίδα από την οποία δεν μπορούν να βγουν. Οσο οι μεγάλες οικονομίες απειλούνται με αποπληθωρισμό, το νέο χρήμα μοιάζει μονόδρομος. Οι «σκέψεις» για λιγότερο τύπωμα θα προσκρούουν στον πανικό και στις καραμπόλες που θα προκαλούν σε ένα σωρό αγορές και χώρες. Θα κινητοποιούν επενδυτές ή κομπιούτερ που κάνουν αγοραπωλησίες. Αλλά στο παρά πέντε, η αφήγηση θα αλλάζει, η στρατηγική θα προσαρμόζεται «στα νέα δεδομένα», το νέο χρήμα θα συνεχίσει να εμπλουτίζει τις αγορές, με όλο και ισχυρότερη θεωρητική θεμελίωση: «ένεκα ο αποπληθωρισμός».
Αυτοί οι κύκλοι, σε κάθε τους επανάληψη, κρατούν όλο και πιο λίγο. Η πρώτη φάση πιθανολόγησης προθέσεων της Fed διήρκεσε ένα ολόκληρο καλοκαίρι. Ο δεύτερος, που ξεκίνησε χθες, θα κρατήσει μάλλον λιγότερο.
* [Taper, (το): Η σταδιακή μείωση της «παραγωγής» νέου χρήματος. Δηλαδή η μείωση της ποσότητας των ομολόγων που αγοράζει η Fed – διοχετεύοντας έτσι 85 δισ. φρέσκα δολάρια κάθε μήνα στις διεθνείς αγορές.]
Του Ηλία Σιακαντάρη
http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_1_22/11/2013_528982
