Γιατί η Ελλάδα πληγώνει και δεν τιμά τα παιδιά της;
Εφυγε πικραμένος ο Βίκτωρ Σαριγιαννίδης, γιατί δεν έζησε, όπως το ήθελε, τα τελευταία χρόνια της ζωής του στην Ελλάδα, γιατί αισθανόταν και ήταν βαθιά Ελληνας και ήθελε με το τεράστιο έργο του να τιμήσει την Ελλάδα. Η Ελλάδα, όμως, όταν ήρθε, έπειτα από πολλές γραφειοκρατικές ταλαιπωρίες, του πρόσφερε μια σύνταξη του ΟΓΑ (!), με την οποία, βέβαια, ήταν αδύνατον να ζήσει έστω και στοιχειωδώς. Γι΄ αυτό και γύρισε στη Μόσχα.
Είχα την τύχη να γνωρίσω τον Σαριγιαννίδη στο πρώτο συνέδριο των Ελλήνων της τότε Σοβιετικής Ενωσης, που επέτρεψε η περεστρόικα του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ να γίνει στο Γκελεντζίκ του Εύξεινου Πόντου. Γνώρισα μαζί και άλλους επιφανείς Ελληνες, κυρίως Πόντιους, που διέπρεψαν και αναδείχθηκαν στη Σοβιετική Ενωση, μεταξύ των οποίων ήταν ο τότε δήμαρχος της Μόσχας οικονομολόγος Γαβριήλ Ποπόφ, ο καθηγητής της Φιλοσοφίας και μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ Θεοχάρης Κεσσίδης, ο παγκοσμίου φήμης αρχιμουσικός-μαέστρος, δάσκαλος και συνθέτης Οδυσσέας Δημητριάδης, κ.ά. Αυτών των προσωπικοτήτων ήταν έντονη η παρουσία στο συνέδριο, το οποίο τους εξέλεξε ως μέλη του Εθνικού Συμβουλίου της Πανενωσιακής Ενωσης των Ελλήνων της ΕΣΣΔ.
Μίλησα επί πολλές ώρες με τον Σαριγιαννίδη για τα πολύ ενδιαφέροντα που είχε να μου πει. Η συζήτηση έγινε στα ποντιακά -που γνωρίζω από την Ποντία μητέρα μου- γιατί ο Σαριγιαννίδης δεν μιλούσε την κοινή ελληνική, την οποία δεν μπόρεσε να μάθει, επειδή ο Στάλιν έκλεισε όλα τα ελληνικά σχολεία το 1936. Για τις ανασκαφές στο βόρειο Αφγανιστάν, που άρχισαν κάτω από σκληρές συνθήκες το 1979, μου είπε: «Βρήκαμε εκεί 7 μεταελληνικούς βασιλικούς τάφους, που περιείχαν 20.000 αντικείμενα. Υπήρχαν ξένα νομίσματα αλλά και ασημένια αντικείμενα με ελληνικές επιγραφές. Ενα ασημένιο κόσμημα ήταν διακοσμημένο με την Αφροδίτη. Οι τάφοι πρέπει να είναι του 1ου π.Χ. αιώνα-1ου μ.Χ. αιώνα».
Για την ανασκαφή στην έρημο του Καρακούμ στο Τουρκμενιστάν ο Βίκτωρ Σαριγιαννίδης μού είπε: «Βρήκαμε εκεί μία πόλη, που πρέπει να ιδρύθηκε πριν από 4.000 χρόνια, από φυλές που πρέπει να ήρθαν από το Ιράν ή την Ανατολία. Δύο καθηγητές υποστηρίζουμε ότι πριν από 7.000 χρόνια είχε αναπτυχθεί ένας πολιτισμός στη Βόρεια Μεσοποταμία. Από εκεί δύο κύματα κινήθηκαν, ένα προς το Καρακούμ και ένα προς την Ελλάδα. Είναι οι Αχαιοί, που ήρθαν στην Ελλάδα. Στο Καρακούμ βρήκαμε σφραγιδόλιθους με μινωική γραφή και παραστάσεις ταύρων με ακροβάτες, όμοιες με αυτές που βρέθηκαν στην Κρήτη».
Το 1995 κυκλοφόρησε και στα ελληνικά το εκπληκτικό και αποκαλυπτικό βιβλίο «Οι βασιλικοί τάφοι στη Βακτριανή» (εκδόσεις «Αφοί Κυριακίδη») του Βίκτωρα Σαριγιαννίδη, όπου περιγράφεται διεξοδικά η ανακάλυψη της βασιλικής νεκρόπολης Τιλλιά Τεπέ (Χρυσός Τύμβος) και δημοσιεύονται πλήθος έγχρωμες φωτογραφίες από τα 20.000 χρυσά αντικείμενα, που βρέθηκαν στους τάφους, επιβεβαιώνοντας τον στίχο του Κων. Καβάφη: «Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά ώς μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ώς τους Ινδούς». Με προμετωπίδα αυτόν τον στίχο προλόγισε το βιβλίο ο αείμνηστος Μανόλης Ανδρόνικος.
Το βιβλίο του Σαριγιαννίδη δεν είναι μια αυστηρή επιστημονική εργασία, αλλά ένα συναρπαστικό χρονικό της μεγάλης αρχαιολογικής ανακάλυψης, που πραγματοποιήθηκε με πολλές περιπέτειες λόγω του πολέμου στο Αφγανιστάν. Με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης κόπηκαν και οι χρηματοδοτήσεις της Μόσχας για αρχαιολογικές έρευνες. Ο Βίκτωρ Σαριγιαννίδης, ωστόσο, επέμεινε και με κάποιες χρηματοδοτήσεις από την Ελλάδα και την Κύπρο συνέχισε τις έρευνες, παρ΄ όλο που αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα υγείας.
Τρεις από τους πολύ επιφανείς Ελληνες της Σοβιετικής Ενωσης, ο Βίκτωρ Σαριγιαννίδης, ο αρχιμουσικός Οδυσσέας Δημητριάδης και ο καθηγητής Φιλοσοφίας Θεοχάρης Κεσσίδης, ακολουθώντας το ρεύμα των παλιννοστούντων Ελλήνων, θέλησαν να εγκατασταθούν στην Ελλάδα. Τους περίμενε μία μεγάλη απογοήτευση, γιατί άλλα περίμεναν και άλλα βρήκαν. Το ελληνικό κράτος τους πρόσφερε την ασήμαντη σύνταξη του ΟΓΑ (!) με την οποία ήταν αδύνατο να ζήσουν. Ο Σαριγιαννίδης γύρισε στη Μόσχα, ο Δημητριάδης προτίμησε ένα γηροκομείο στην Γεωργία. Ο Κεσσίδης έμεινε βοηθούμενος από συγγενείς και φίλους και αφού μετά από πολλές προσπάθειες του δόθηκε μια σύνταξη συγγραφέα, ελαφρώς καλύτερη από εκείνην του ΟΓΑ. Η Ελλάδα, δυστυχώς, πληγώνει τα παιδιά της, αντί να τα αγκαλιάζει.
Του Βίκτωρα Νέτα
http://www.efsyn.gr/?p=162411
ΣXETIKA
*
Ελληνική... σφραγίδα στην Ανατολή
Ο θησαυρός της Βακτριανής, οι στολές των Περσών στρατιωτών, η αρχιτεκτονική της Εφέσου, η βουδιστική τέχνη αλλά και οι ταφές που αποκάλυψε ο Βίκτωρ Σαρηγιαννίδης στο Αφγανιστάν έχουν ελληνικές επιδράσεις, σύμφωνα με τον σερ Τζον Μπόρντμαν
Ο Μέγας Αλέξανδρος είχε τη Ρωξάνη του. Ο Σκύθης βασιλιάς της Ταξίλα, ο Μάουες, είχε σύζυγο Ελληνίδα; Ινδή; Ινδοελληνίδα; Είχε μήπως ταφεί κοντά στην Αλεξάνδρεια επί του Ωξου; Πάντως, το όνομα ενός από τους γιους του, Αρτεμόδωρος, μαρτυρά κάποια καταγωγή από την Ελλάδα.
Αψευδής μάρτυρας τέτοιων «επαφών» δεν είναι μονάχα η Ιστορία, με τους γάμους Αλέξανδρου- Ρωξάνης και πολλών στρατιωτών με Ασιάτισσες. Είναι και η αρχαιολογία και, συγκεκριμένα, οι έξι ταφές που βρήκε ο Βίκτωρ Σαρηγιαννίδης στο Τιλιά Τεπέ του Αφγανιστάν, κατά τη δεκαετία του 70 (κοντά, ακριβώς, στην Αλεξάνδρεια επί του Ωξου).
Ο σερ Τζον Μπόρντμαν, καθηγητής στην Οξφόρδη και κορυφαίος αρχαιολόγος, που μίλησε στη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή με θέμα «Οι Ελληνες πηγαίνουν ανατολικά», αναφέρθηκε στα ευρήματα αυτών των ταφών που είναι χιλιάδες χρυσά κομμάτια και νομίσματα, τα οποία τώρα βρίσκονται στο Μουσείο της Καμπούλ και μερικά σε έκθεση που περιοδεύει ανά την υφήλιο.
Γνωστά και ως «Θησαυρός της Βακτριανής», τα χρυσά κοσμήματα αναλύθηκαν από τον ομιλητή, ο οποίος θεωρεί πως έχουν ολοφάνερη ελληνική επίδραση, αλλά η προέλευσή τους είναι μάλλον από την περιοχή.
Πάντως, ο ένας από τους έξι τάφους, κατά τη γνώμη του, ανήκει σε πριγκίπισσα που θα πρέπει να είχε ελληνικό αίμα στις φλέβες της και ένας άλλος σε άνδρα που θα πρέπει να ήταν βασιλιάς. Επομένως, δεν αποκλείει την περίπτωση ο Μάουες και η Ελληνίδα ή ινδοελληνικής καταγωγής σύζυγός του να έχουν ταφεί εκεί.
Ο σερ Μπόρντμαν ξεκίνησε την ομιλία του, λέγοντας πως οι Ελληνες προφανώς ήρθαν από την Ανατολή και γι αυτό ποτέ δεν αγνόησαν την ανατολική πλευρά του Αιγαίου, «είτε έγινε είτε δεν έγινε ο τρωικός πόλεμος». Περί το 800 π.Χ. επιστρέφουν στη Μεσοποταμία και έχουν εμπορικές σχέσεις μαζί της, δίνοντας τα «φώτα» τους σε άλλους λαούς, ακόμα και σε εχθρικούς. Οι περσικοί κίονες, είπε ο καθηγητής, θα είχαν άλλη μορφή αν δεν υπήρχε η ελληνική αρχιτεκτονική στην Εφεσο. Ούτε οι στολές των Περσών στρατιωτών θα ήταν τέτοιες, αν δεν είχαν προϋπάρξει τα ελληνικά ενδύματα της αρχαϊκής εποχής στην Ανατολή.
Οι επιδράσεις των Ελλήνων ήταν ιδιαίτερες και στη βουδιστική τέχνη, τουλάχιστον στις περιοχές της Ινδίας που συνόρευαν με ελληνιστικά βασίλεια, όπως το βασίλειο της Αλεξάνδρειας επί του Ωξου (σημερινή Αϊ Χανούμ).
Στα τέλη του 2ου αι. π.Χ., όμως, το βόρειο Αφγανιστάν καταλαμβάνεται από μια νομαδική φυλή του Γουέχ τσι, που παρενοχλούν και τους Κινέζους. Ενδεχομένως, η δική τους τέχνη να επηρέασε την τέχνη στο ελληνιστικό βασίλειο της Αλεξάνδρειας επί του Ωξου.
Αυτή η επίδραση είναι εμφανής στα κοσμήματα της ταφής, στα οποία παρουσιάζονται μορφές που δεν είναι ακριβώς ελληνικές: λιοντάρια και τρίτωνες αλλά και φτερωτά πλάσματα σαν δράκοι, συνυπάρχουν με τον Διόνυσο, την Αριάδνη, τον Ερωτα, Αφροδίτες με φτερά είναι δίπλα σε γρύπες και δελφίνια και φορούν ρούχα παράξενα. Επίσης, όπως λέει ο σερ Μπόρντμαν, στους τάφους βρέθηκαν κινεζικά κάτοπτρα, κάτι όχι συνηθισμένο για την περιοχή.
Οι ταφές έχουν πολλά κτερίσματα του 5ου και 4ου αι. π.Χ., αλλά χρονολογούνται, όπως δείχνουν τα σχετικά νομίσματα, στα μέσα του 1ου αιώνα. Νομίσματα των Πάρθων, που βρέθηκαν στο στόμα και το χέρι της «πριγκίπισσας» απλώς επιβεβαιώνουν το ελληνικό έθιμο που θέλει να δίνεται στον νεκρό ο «οβολός». Κάτι που δεν απαντάται στις υπόλοιπες τέσσερις γυναικείες ταφές αλλά ούτε και στην ανδρική.
Αγγελική Κώττη
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=
22784&subid=2&pubid=596467
**
H Αφροδίτη της Βακτριανής
 |
| Η Αφροδίτη της Βακτριανής. Σαν της Μήλου αλλά φτερωτή και με την ινδική βούλα στο μέτωπο. |
Μετά τον θάνατο του Μέγα Αλεξάνδρου το 323 μ.Χ, η αυτοκρατορία του διασπάστηκε σε τρία μικρότερα βασίλεια. Το βασίλειο της Αιγύπτου ή των Πτολεμαίων, της Μακεδονίας και των Σελευκιδών. Στο βορειοανατολικό άκρο του βασιλείου των Σελευκιδών βρισκόταν η επαρχία της Βακτριανής. Μπορούμε να αντιστοιχήσουμε την γεωγραφική επικράτεια της Βακτριανής με τα εδάφη του σημερινού βορείου Αφγανιστάν και νοτίου Ουζμπεκιστάν και Τατζικιστάν.
Το 250 π.Χ, ο διοικητής της Βακτριανής Διόδοτος αποσχίστηκε από το βασίλειο των Σελευκιδών ανεξαρτητοποιώντας την Βακτριανή. Τον διαδέχθηκε ο Ευθύδημος κατά την διάρκεια της ηγεμονίας του οποίου η Βακτριανή παρουσίασε σημαντική ακμή. Ωστόσο ο ηγεμόνας των Σελευκιδών Αντίοχος Γ’ εκστράτευσε κατά της Βακτριανής για να την επανεντάξει στο βασίλειο του. Οι εμφύλιες συγκρούσεις μεταξύ των ελληνικών στρατιών συνεχίστηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι που ο Ευθύδημος έπεισε τον Αντίοχο να προβούν σε εκεχειρία, θίγοντας τους κινδύνους των νομαδικών επιδρομών που εκμεταλλευόμενοι την αστάθεια, εισβάλλουν στην Βακτριανή λεηλατώντας και καταστρέφοντας ότι βρουν στο διάβα τους. Ο Αντίοχος επέστρεψε στην Μεσοποταμία με τα στρατεύματα του ενώ ο Ευθύδημος ανέλαβε να επαναφέρει την τάξη στην Βακτριανή.
Όταν οι πολεμιστές του Μέγα Αλεξάνδρου έφτασαν μέχρι το μακρινό Αφγανιστάν, κουρασμένοι από τις συνεχείς εκστρατείες αποφάσισαν να εγκατασταθούν μόνιμα στην τότε Βακτριανή. Κατασκεύασαν πόλεις των οποίων η πολεοδομία και η ρυμοτομία μαρτυρά την έντονη επιρροή των πόλεων - κρατών της μητροπολιτικής Ελλάδας. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν ότι οι πόλεις αυτές διέθεταν αγορές, γυμναστήρια, ανάκτορα, θέατρα, σιντριβάνια και νεκροπόλεις, δηλαδή αρχιτεκτονικά έργα που χαρακτήριζαν τις αρχαιοελληνικές πόλεις. Συγχρόνως τα ευρήματα δηλώνουν την διάδοση και τον αντίκτυπο της αρχαιοελληνικής αισθητικής στην γλυπτική, την χρυσοχοΐα και την μεταλλοτεχνία. Χαρακτηριστικά, οι μελετητές τονίζουν την υπεροχή της χαρακτικής τέχνης των ελληνοβακτριανών νομισμάτων έναντι των αμιγώς ελληνικών καθώς, όσο γερνούσε ο ηγεμόνας της Βακτριανής, «γερνούσε» και η απεικόνιση του στα νομίσματα που κυκλοφορούσαν στο βασίλειο.
Μια από τις ελληνιστικές πόλεις της Βακτριανής ήταν η Αϊ Χανούμ (φεγγαρόμορφη γυναίκα) που πιθανόν να αντιστοιχεί στην «Αλεξάνδρεια του Ώξου».[1] Τα πανίσχυρα τείχη της πόλης δεν στάθηκαν ικανά για να την προστατεύσουν από τις νομαδικές επιδρομές τωντουρανικών φυλών. Η τύχη των περισσοτέρων αστικών κέντρων παραδόθηκε στο έλεος των νομάδων πολεμιστών που έτρεψαν σε φυγή τους ελληνικούς πληθυσμούς και επιβλήθηκαν στην περιοχή.
Αξιοσημείωτη εξέλιξη αποτελεί η υιοθέτηση του ελληνιστικού πολιτισμού της Βακτριανής από τους νομάδες που την κατέλαβαν. Με την πάροδο του χρόνου αφομοίωσαν τον πολιτισμό που αντίκρισαν και οι νομάδες της τρίτης και τέταρτης γενιάς έγιναν φιλέλληνες. Τον Νοέμβριο του 1978 μια αποστολή Σοβιετικών αρχαιολόγων καταφτάνει στο βόρειο Αφγανιστάν, στα εδάφη της άλλοτε Βακτριανής. Επικεφαλής των αρχαιολογικών εργασιών ορίζεται ο ομογενής Βίκτωρ Σαρηγιαννίδης. Οι ανασκαφές λαμβάνουν χώρα σε έναν λόφο, τονΤιλιά Τεπέ (Χρυσός Λόφος) που εντοπίζεται μια νεκρόπολη με 20.000 χρυσά κτερίσματα.
 |
| Ο Βίκτωρ Σαρηγιαννίδης με την ομάδα του επί τω έργω |
Τα χρυσά και ασημένια νομίσματα προσδιορίζουν με ακρίβεια ότι στην νεκρόπολη του Τιλιά Τεπέ είχαν θαφτεί βασιλικοί απόγονοι που έζησαν μεταξύ του 1ου αι. π.Χ και 1ου αι. μ.Χ, οι πρόγονοι των οποίων ήταν οι νομάδες που επιτέθηκαν στην Βακτριανή και την κατέλαβαν. Σε έναν τάφο βρέθηκε μια βασίλισσα με χρυσό στέμμα στο κεφάλι, ξαπλωμένη στο μνήμα με βασιλική μεγαλοπρέπεια, κρατώντας ένα χρυσό σκήπτρο. Όπως είναι γνωστό, οι Έλληνες βασιλείς δεν φορούσαν στέμμα, οπότε η μορφή της νεκρής βασίλισσας παραπέμπει σε σκυθικές παραδόσεις, υποδεικνύοντας την μακρινή προέλευση των νεκρών του Τιλιά Τεπέ από τασκυθικά, νομαδικά φύλα. Επίσης σύμφωνα με το αρχαιοελληνικό τελετουργικό ενταφιασμού, ένα πάρθιο χρυσό νόμισμα βρέθηκε στο στόμα της νεκρής βασίλισσας για να πληρωθεί στον Χάροντα το αντίτιμο της διέλευσης της Στυγός.
Στα χρυσά ευρήματα, η αρχαιοελληνική αισθητική επιρροή συνυπάρχει με εκείνη της Ινδίας, της Κίνας, της Ρώμης, της Περσίας και των φυλών του Αλτάι. Κοσμήματα όπως σκουλαρίκια με την μορφή φτερωτών Ερώτων με μογγολοειδή χαρακτηριστικά, μια φτερωτή Αφροδίτη σαν της Μήλου με την χαρακτηριστική ινδική βούλα στο μέτωπο, χρυσά περιδέραια με την μορφή ενός βασιλέα που παλεύει με δύο φανταστικά τέρατα που του επιτίθενται εξ αριστερών και εκ δεξιών και δύο πόρπες με την μορφή του Μέγα Αλεξάνδρου μαρτυρούν τον συγχρωτισμό[2] που επικρατούσε στην περιοχή.
Οι ανασκαφές προκάλεσαν το έντονο ενδιαφέρον των Αφγανών χωρικών της περιοχής που συνέρεαν τακτικά στον αρχαιολογικό χώρο για να παρακολουθήσουν την εξέλιξη των εργασιών. Κάποια στιγμή ένας ηλικιωμένος άντρας πλησίασε τον Βίκτωρ Σαρηγιαννίδη εξιστορώντας το προσωπικό του δράμα. Ο ίδιος είχε εκτάσεις και καλλιεργούσε βαμβάκι πάνω στον λόφο του Τιλιά Τεπέ. Η γυναίκα του τον έδιωξε από το σπίτι φωνάζοντας του υποτιμητικά, τι σόι άντρας ήταν αυτός που πέρασαν όλη τους την ζωή στην φτώχεια όταν υπήρχαν τόσα χρυσά κάτω από τα χωράφια του. Οι εργασίες στον αρχαιολογικό χώρο συνεχίστηκαν μέχρι τον Φεβρουάριο του 1979, όταν ένα πρωινό οι μουτζαχεντίν ιππείς εισέβαλαν στον χώρο των ανασκαφών και τον πάτησαν με τα άλογα τους.
Η συλλογή Βίκτωρ Σαρηγιαννίδη με τα ευρήματα του Τιλιά Τεπέ εκτέθηκε το 2011 στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου.
 |
| Το στέμμα της βασίλισσας από την νεκρόπολη του Τιλιά Τεπέ |
 |
| Σκουλαρίκια με φτερωτούς Έρωτες και μογγολοειδή χαρακτηριστικά |
 |
| Λεπτομέρεια από περιδέραιο με τον βασιλιά να παλεύει με δύο φανταστικά τέρατα. |
 |
| Πόρπες με την μορφή του Μέγα Αλεξάνδρου |
 |
| Σκουλαρίκια με κινέζικη επιρροή |
 |
| Χρυσό ειδώλιο αιγάγρου |
[1] Ο Ώξος ποταμός είναι ο σημερινός Αμού Νταριά που πηγάζει από το ορεινό βορειοανατολικό άκρο του σημερινού Αφγανιστάν, κοντά στα σύνορα με την Κίνα και εκβάλει στην λίμνη Αράλη. Στις παρυφές του ιδρύθηκαν πολλές από τις πόλεις της Βακτριανής.
 |
| Ο Ώξος ποταμός ή αλλιώς Αμού Νταριά |
[2] Συγχρωτισμός [< συγχρωτίζομαι < συν + χρως (=επιδερμίδα)] = στενή επικοινωνία, συναναστροφή.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ:
http://authoringtools2011.blogspot.gr/2013/09/blog-post.html
***
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_1_30/04/2005_142226
http://www.youtube.com/watch?v=VnK9ofLZJ68
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_02/09/2003_75340
http://www.skai.gr/news/culture/article/248587/
pethane-o-diaprepis-omogenis-arhaiologos-viktor-sarigiannidis/
http://www.sansimera.gr/biographies/752
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22733&subid=2&pubid=8546891