Οι διπλές κάλπες του Μαϊου και ο ΣΥΡΙΖΑ

  
Στην Κουμουνδούρου πρέπει να κάνουν τον σταυρό τους που αποφασίσθηκε οι αυτοδιοικητικές εκλογές να συμπίπτουν χρονικά με τις ευρωεκλογές. Ο λόγος είναι ότι οι επιδόσεις του ΣΥΡΙΖΑ στις πρώτες αναμένεται να είναι σαφώς κατώτερες του ποσοστού που θα αποσπάσει στις δεύτερες. Το πολιτικό μήνυμα των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών είναι από τη φύση του δυσανάγνωστο.

Οι τοπικές αντιθέσεις, τα τοπικά δίκτυα επιρροής, ο αποφασιστικός ρόλος των προσώπων και τα αυτοδιοικητικά κριτήρια λειτουργούν σαν παραμορφωτικός φακός που δυσκολεύει την εξαγωγή συμπερασμάτων για τον συσχετισμό των κομματικών δυνάμεων σε εθνικό επίπεδο. Από την άλλη πλευρά, όμως, είναι παράδοση να εξάγονται πολιτικά συμπεράσματα κυρίως από τις εκλογές για τον έλεγχο των 13 περιφερειών και των μεγάλων δήμων με πρώτο τον δήμο Αθηναίων.

Εάν οι εκλογικές επιδόσεις των υποψηφίων του ΣΥΡΙΖΑ στους δήμους και στις περιφέρειες συγκριθεί με τις αντίστοιχες επιδόσεις του το 2010, αναμφίβολα θα καταγραφεί κατακόρυφη άνοδος. Στις προηγούμενες αυτοδιοικητικές εκλογές η κρίση είχε κτυπήσει την πόρτα της ελληνικής κοινωνίας, αλλά δεν είχε ακόμα δείξει τα δόντια της. Αφενός λόγω πολιτικής αδρανείας, αφετέρου λόγω της ελπίδας ότι «μπόρα είναι και θα περάσει» οι κάλπες αναπαρήγαγαν σε γενικές γραμμές το δίπολο ΠΑΣΟΚ-ΝΔ. Τότε, ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ακόμα ένα μικρό κόμμα διαμαρτυρίας και οι επιδόσεις του στις αυτοδιοικητικές εκλογές αντίστοιχες.

Από το φθινόπωρο του 2010 έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Τα οικονομικά και κοινωνικά ερείπια ήταν αναπόφευκτο να επηρεάσουν καθοριστικά και τις πολιτικές ισορροπίες. Οι εθνικές εκλογές του 2012 κατέγραψαν τη δυναμική ανατροπής του μεταπολιτευτικού πολιτικού συστήματος. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι από τότε αξιωματική αντιπολίτευση. Το τελευταίο διάστημα, μάλιστα, έχει παγιώσει το δημοσκοπικό προβάδισμά του, γεγονός που σημαίνει ότι πιθανότατα θα είναι το επόμενο κυβερνών κόμμα.

Οι επιδόσεις του ΣΥΡΙΖΑ στις αυτοδιοικητικές εκλογές, λοιπόν, εκ των πραγμάτων θα συγκριθούν με τη σημερινή θέση του στο πολιτικό σκηνικό κι όχι με τις αντίστοιχες επιδόσεις του 2010. Από αυτή την άποψη, είναι πολιτική δοκιμασία και θα ήταν πολύ μεγαλύτερη εάν δεν συνέπιπταν με τις ευρωεκλογές. Κι αυτό επειδή τις πολιτικές εντυπώσεις θα τις διαμορφώσει αναπόφευκτα πρωτίστως το πανελλαδικό αποτέλεσμα της ευρωκάλπης. Εκεί, άλλωστε, θα διοχετευθεί η διάχυτη κοινωνική οργή και πολύ λιγότερο στις αυτοδιοικητικές κάλπες.

Στηριζόμενοι κατά κανόνα σε προβεβλημένους υποψηφίους, ορισμένοι εκ των οποίων έχουν να παρουσιάσουν και έργο, η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ προσπαθούν να διατηρήσουν υπό τον έλεγχό τους όσο το δυνατόν περισσότερες περιφέρειες και μεγάλους δήμους. Αντιθέτως, το κόμμα του Τσίπρα καλείται και στο πεδίο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να αποδείξει ότι είναι πράγματι κόμμα εξουσίας. Τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2012 και στις ευρωεκλογές του Μαϊου δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι θα καταγραφούν στις αυτοδιοικητικές εκλογές. Ο λόγος είναι ότι δεν αντανακλούν την παραδοσιακή εκλογική βάση του, η οποία αντιπροσωπεύει μονοψήφιο ποσοστό.

Το 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε 3%, εάν αφαιρέσουμε το ποσοστό της αποσχισθείσας ΔΗΜΑΡ. Το 2012 το ποσοστό του εκτινάχθηκε στο 27%, επειδή, υπό την πίεση της κρίσης, κατέρρευσε το προηγούμενο δικομματικό σύστημα. Κεντροαριστεροί που δεν τους εξέφραζε το ΠΑΣΟΚ του Μνημονίου, αλλά και κάποιοι κεντροδεξιοί, κατέφυγαν μαζικά στον ΣΥΡΙΖΑ ως εκλογικοί πρόσφυγες κι όχι επειδή ασπάσθηκαν τις ιδεολογικές αντιλήψεις του.

Η κατηγορία αυτή των ψηφοφόρων θα τον ψηφίσουν και στις ευρωεκλογές για να εκφράσουν την οργή τους και για να απαλλαγούν πιο γρήγορα από την κυβέρνηση Σαμαρά και το Μνημόνιο. Στις εκλογές για περιφερειάρχες και κυρίως για δημάρχους, όμως, έχουν την άνεση να ψηφίσουν με αυτοδιοικητικά κριτήρια. Η τάση μετατόπισης από τους στενά κομματικούς υποψηφίους προς σχετικά αυτόνομες προσωπικότητες, άλλωστε, είχε εκδηλωθεί και στις εκλογές του 2010. Οι Καμίνης και Μπουτάρης κέρδισαν αντιστοίχως στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη πρωτίστως επειδή ενσάρκωσαν αυτή την τάση.

Η αυτονόμηση των ψηφοφόρων στις αυτοδιοικητικές κάλπες αναμένεται να προσλάβει τον ερχόμενο Μάιο ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις. Η Κουμουνδούρου υποτίμησε αυτή την τάση, παρότι (για τους προαναφερθέντες λόγους) στους νέους ψηφοφόρους του  ΣΥΡΙΖΑ είναι πολύ εντονότερη. Κατά κανόνα, επέλεξε κομματικά στελέχη για να διεκδικήσει τις περιφέρειες και τους μεγάλους δήμους. Και όπου έδωσε το χρίσμα σε μη κομματικές προσωπικότητες επέλεξε αμφιλεγόμενες προσωπικότητες με τα γνωστά αποτελέσματα.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ένα μικρό κόμμα διαμαρτυρίας που επιδιώκει να αυξήσει το ποσοστό του. Είναι πρώτο κόμμα στις δημοσκοπήσεις και καλείται να το επιβεβαιώσει και στο επίπεδο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Εάν η συγκομιδή του σε περιφέρειες και μεγάλους δήμους δεν είναι αντίστοιχη της δημοσκοπικής πρωτιάς του δικαιολογημένα θα εκληφθεί σαν ήττα. Ειδικά όταν η Κουμουνδούρου έχει ευθέως πολιτικοποιήσει τις αυτοδιοικητικές εκλογές.

Ο ΣΥΡΙΖΑ θα τα πήγαινε πολύ καλύτερα εάν είχε επιλέξει υποψηφίους με κριτήριο το γεγονός πως το εκλογικό ρεύμα του αποτελείται κυρίως από κεντροαριστερούς εκλογικούς πρόσφυγες. Εάν, δηλαδή, είχε δώσει το χρίσμα σε προσωπικότητες υψηλού κύρους και ευρύτερης πολιτικής απήχησης που μπορούν να εκφράσουν το γενικό αντιμνημονιακό αίσθημα, αλλά και να ικανοποιήσουν τα αυτοδιοικητικά κριτήρια. Η Κουμουνδούρου, όμως, έδωσε το χρίσμα κυρίως σε δικά της στελέχη, επιβεβαιώνοντας τη διαπιστωμένη και σε άλλες περιπτώσεις τάση του κομματικού μηχανισμού να έχει τον έλεγχο.

Ο κομματικός μηχανισμός, όμως, εκφράζει ιδεολογικοπολιτικά μόνο την περιορισμένη παραδοσιακή εκλογική βάση κι όχι τους κεντροαριστερούς εκλογικούς πρόσφυγες που πολλαπλασίασαν το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ. Ο κομματικός μηχανισμός όχι μόνο δεν τους εκφράζει, αλλά συχνά βρίσκεται σε ιδεολογικοπολιτική διάσταση μαζί τους. Κι αυτό αποτελεί μία αντίφαση, η οποία προκαλεί προβλήματα. Θα προκαλέσει, μάλιστα, πολύ μεγαλύτερα εάν ο ΣΥΡΙΖΑ βρεθεί στο τιμόνι της χώρας.

''Επίκαιρα''

ΣΤΑΥΡΟΣ ΛΥΓΕΡΟΣ