Ουκρανία: Ο ρόλος των ολιγαρχών

(...)
σε μία χώρα στην οποία τα 50 πλουσιότερα φυσικά πρόσωπα ελέγχουν το 85% του ΑΕΠ, σύμφωνα με στοιχεία του 2008, καμία ερμηνεία δεν μπορεί να είναι ολοκληρωμένη χωρίς αναφορά στον ρόλο των “ολιγαρχών” που προέκυψαν από τις αδιαφανείς διαδικασίες ιδιωτικοποίησης της περιόδου που την προεδρία ασκούσε ο Leonid Kutchma
(...)




Η διαδεδομένη στα διεθνή μέσα ενημέρωσης περιγραφή της ουκρανικής κρίσης με μανιχαϊστικούς όρους, ως μίας σύγκρουσης “φιλοδυτικών” και “φιλοδυτικών” στοιχείων δύσκολα μπορεί να εξηγήσει τις συχνές εναλλαγές ρόλων μεταξύ των βασικών πρωταγωνιστών της ουκρανικής δημόσιας ζωής. Να εξηγήσει λ.χ. το γιατί ο ανατραπείς πρόεδρος Yanukovich και οι περί αυτόν υπήρξαν οι κύριοι υποστηρικτές της υπογραφής της Συμφωνίας Σύνδεσης με την Ε.Ε. επί πολλούς μήνες πριν από την αιφνίδια μεταστροφή τους τον περασμένο Νοέμβριο. Ή το γιατί η πρώην πρωθυπουργός Yulia Timoshenko, που αποτέλεσε “πρόσωπο αναφοράς” για την δυτική διπλωματία, οδηγήθηκε στη φυλακή από τους αντιπάλους της, με την κατηγορία ότι υπονόμευσε τα ουκρανικά συμφέροντα υπογράφοντας ευνοϊκή για τη Μόσχα συμφωνία φυσικού αερίου.
  
Αλλά σε μία χώρα στην οποία τα 50 πλουσιότερα φυσικά πρόσωπα ελέγχουν το 85% του ΑΕΠ, σύμφωνα με στοιχεία του 2008, καμία ερμηνεία δεν μπορεί να είναι ολοκληρωμένη χωρίς αναφορά στον ρόλο των “ολιγαρχών” που προέκυψαν από τις αδιαφανείς διαδικασίες ιδιωτικοποίησης της περιόδου που την προεδρία ασκούσε ο Leonid Kutchma.

Άλλωστε το πέρασμα από την πολιτική στην οικονομική εξουσία και αντιστρόφως είναι άκρως διαδεδομένο, αν αναλογισθεί κανείς ότι η Timoshenko, γνωστή πριν από την εμπλοκή της στην πολιτική ως “βασίλισσα του φυσικού αερίου” έχει προσωπική περιουσία 11 δισ. δολαρίων ή ότι ο Yanukovich βρέθηκε μετά την άνοδο του στην προεδρία να ζει σε συνθήκες απόλυτης χλιδής, όπως αποκάλυψε η εισβολή του πλήθους στην εξοχική του κατοικία, και ότι ο (οδοντίατρος το επάγγελμα) γιός του Oleksandr, αναδείχθηκε σε επιχειρηματία, συγκεντρώνοντας σε μία τριετία περιουσία μισού δισ. δολαρίων.

Στην Timoshenko, άλλωστε, που γνωρίζει εκ των έσω τους (στημένους) κανόνες του παιχνιδιού, αποδίδουν τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης, την ιδέα να επιστρατευθούν αυτοπροσώπως από τις νέες αρχές του Κιέβου ορισμένοι από τους γνωστότερους ολιγάρχες για να υπερασπισθούν την ακεραιότητα της χώρας, τη στιγμή που στις ανατολικές επαρχίες πολλαπλασιάζονται οι φιλορωσικές διαδηλώσεις.

Έτσι, την Κυριακή ανακοινώθηκε ο διορισμός του Igor Kolomoisky ως κυβερνήτη της περιφέρειας του Ντνιεπροπετρόφσκ και του Serhiy Taruta ως κυβερνήτη του Ντονιέτσκ. (Αντίστοιχη πρόταση για την Ζαπορίζιγια απευθύνθηκε στον μεγιστάνα της μεταλλουργίας και γαμρπό του Kutchma , Viktor Pinchuk, ο οποίος αρνήθηκε, ως ξένος προς την περιοχή).

“Αγαπητοί πολίτες, ως πρόεδρος της Βιομηχανικής Ένωσης του Ντονμπάς [της ρωσόφωνης, βιομηχανικής “καρδιάς” της Ουκρανίας], ως κάποιος που μιλά ρωσικά και έχει ρωσικό και ουκρανικό αίμα, καλώ όσους νοιάζονται το μέλλον της Ουκρανίας να εργασθούν για την διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας του έθνους μας” διακήρυξε ο Taruta, που φέρεται να έχει περιουσία 730 εκατ. δολαρίων.

Περισσότερο εντυπωσιακός κρίνεται ο διορισμός του Kolomoisky ως κυβερνήτη της ιδιαίτερης πατρίδας του, καθώς ως ηγετική φιγούρα και στήριγμα της εκεί εβραϊκής κοινότητας διαψεύδει έμπρακτα τις κατηγορίες του Κρεμλίνου ότι η “Πλατεία Ανεξαρτησίας” του Κιέβου, που έδωσε τον ρυθμό των πολιτικών εξελίξεων κυριαρχείται από “εξτρεμιστικά, αντισημιτικά στοιχεία”.

Με προσωπική περιουσία 3,5 δισ. δολαρίων, ο Kolomoisky δραστηριοποιείται στη χημική βιομηχανία, τα χρηματοπιστωτικά, τα μίντια, τη μεταλλουργία και τον αθλητισμό και φέρεται να χρηματοδοτεί το κόμμα των πρώην παγκόσμιου πρωταθλητή πυγμαχία Vitaly Klitshcko. “Δέχθηκα, γιατί η πατρίδα κινδυνεύει”, δήλωσε προς τους Financial Times.

Ηχηρότερη όλων, όμως υπήρξε η παρέμβαση του Rinat Akhmetov, πλουσιότερου ανθρώπου της Ουκρανίας και μέχρι πρότινος υποστηρικτή του Yanukovich. “Δηλώνω υπεύθυνα ότι ο όμιλος System Capital Management, που σήμερα απασχολεί 300.000 ανθρώπους και αντιπροσωπεύει την Ουκρανία από τη Δύση ως την Ανατολή θα κάνει ό,τι το δυνατόν για να υπερασπισθεί την ακεραιότητα της χώρας” δήλωσε ο Akhmetov, ιδιοκτήτης της ποδοσφαιρικής ομάδας Shakhtar Donetsk και πολλών μέσων ενημέρωσης, με προσωπική περιουσία 15,4 δισ. δολαρίων, 47ος πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο και πρώην βουλευτής του κόμματος του Yanukovich.

Αντίστοιχα, ο Dmytro Firtash, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και πρώην συνεταίρος της Gazprom απηύθυνε έκκληση στον ρωσικό επιχειρηματικό κόσμο να ασκήσει την επιρροή του ώστε να η κρίση να μην εκτραπεί σε σύρραξη.

Στην απέναντι πλευρά προβαλλει ο Vadim Novinsky, της Smart Holding, ο οποίος αναδείχθηκε βουλευτής Σεβαστουπόλεως το 2013 και φέρεται να διεκδικεί την προεδρία της Κριμαίας.

Τι εξηγεί τη στάση των ολιγαρχών; Με την βάση των δραστηριοτήτων τους να βρίσκεται κυρίως στο ανατολικό ρωσόφωνο τμήμα της Ουκρανίας επί χρόνια υποστήριζαν την ουδετερότητα της χώρας έναντι της Δύσης και της Ρωσίας, προκειμένου η εγχώρια τάξη πραγμάτων να αποσπά τα περισσότερα δυνατά οφέλη και από τις δύο πλευρές. Οι σχέσεις τους με τον Yanukovich διαταράχθηκαν όταν η λεγόμενη “οικογένεια” της νέας περισσότερο επιθετικής γενιάς επιχειρηματιών περί τον γιό του προέδρου, διατάραξε τις προηγούμενες ισορροπίες: αρκεί να αναλογισθεί κανείς τη μετεωρική άνοδο του 28χρονου Sergey Kurchenko, που απέκτησε από το μηδέν περιουσία 800 εκατ. δολαρίων. Οι διάχυτες υποψίες ότι ο φιλόδοξος νεαρός δεν είναι παρά αχυράνθρωπος κυβερνητικών αξιωματούχων αποτέλεσαν αντικείμενο δημοσιογραφικής έρευνας του Forbes Ukraine, μέχρι την... εξαγορά του περιοδικού από τον ίδιο τον Kurchenko.

Σε πολλούς ολιγάρχες, η Συμφωνία Σύνδεσης με την Ε.Ε. φάνηκε ως η οδός της προφύλαξής τους από την ΄οικογένεια” και της “νομιμοποίησής” τους στα μάτια της διεθνούς επιχειρηματικής κοινότητας, ωστόσο ανέκρουσαν πρύμναν όταν αντιλήφθηκαν ότι ο ευρωπαϊκός ανταγωνισμός απειλούσε με εξαφάνιση αρκετούς ουκρανικούς κλάδους. Άλλωστε, η Ρωσία γνώριζε, σε αντίθεση με την Ε.Ε., πώς να συνομιλήσει μαζί τους Στην παρούσα φάση, ενδιαφέρονται για την αποτροπή πολεμικής κλιμάκωσης, αλλά και για την ποδηγέτηση της νέας εξουσίας, ώστε ιδέες όπως η επανεξέταση των διαδικασιών ιδιωτικοποίησης να μην έχουν μέλλον.

Κώστας Ράπτης

http://www.capital.gr/
gmessages/showTopic.asp?id=4246051&nid=1968797



ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

*

Πέντε ολιγάρχες με ισχυρή επιρροή

 ΚΙΕΒΟ-ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Ανασυντάσσουν τις δυνάμεις τους και ετοιμάζονται να υποδεχθούν την επόμενη ημέρα οι Ουκρανοί ολιγάρχες.

-  Ο Ρενάτ Αχμέτοφ, ταταρικής καταγωγής, είναι αναμφισβήτητα ο μεγαλύτερος «παίκτης». Kρατάει στα χέρια του τη μερίδα του λέοντος της βιομηχανίας της περιφέρειας του Ντονμπάς της Αν. Ουκρανίας. Ο όμιλος των επιχειρήσεών του, SKM, περιλαμβάνει μεταξύ άλλων εταιρείες μετάλλων, την εταιρεία που παρέχει ρεύμα στην πόλη του Κιέβου, το τηλεοπτικό δίκτυο Ukraina TV, την ποδοσφαιρική ομάδα Σαχτάρ και πολλές ακόμη. Πηγές αναφέρουν ότι πριν από δύο χρόνια ο Αχμέτοφ είχε έρθει σε ρήξη με τον Γιανουκόβιτς, αγόρασε πολυτελές διαμέρισμα στο Λονδίνο και διερευνούσε την αγορά της Ισπανίας.

-  Ο Ιγκόρ Κολομόισκι, ένας άλλος ολιγάρχης με ισχυρή επιρροή, διαμένει μόνιμα στην Ελβετία. Πρώην φίλος της Γιούλια  Τιμοσένκο,  ήρθε σε σύγκρουση μαζί της  όταν, ως πρωθυπουργός, κήρυξε άγονο  ένα διαγωνισμό αποκρατικοποίησης εργοστασίου, τον οποίο είχε κερδίσει.  Τότε αυτός φέρεται να στήριξε τον Γιανουκόβιτς, απόφαση η οποία αποδείχθηκε δίκοπο μαχαίρι.  Είναι ιδιοκτήτης της  τράπεζας Privat Bank, η οποία έχει το  25%  των ουκρανικών καταθέσεων και μέσω αυτής γίνονται οι πληρωμές μισθών και συντάξεων πολύ μεγάλου μέρους του πληθυσμού.

- Ο Ντμίτρι Φιρτάς, ιδιοκτήτης του ενημερωτικού δικτύου Inter, πλούτισε μεταξύ άλλων ως διαμεσολαβητής στη μεταφορά φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην Ουκρανία. Είναι ιδιοκτήτης της τράπεζας Narda και πρόεδρος του συνδέσμου εργοδοτών. Από την πρώτη στιγμή δήλωσε ότι θα στηρίξει τη νέα κυβέρνηση και την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο Λονδίνο προσπαθώντας να εξασφαλίσει επενδύσεις για την Ουκρανία, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να... καθαρίσει την εικόνα του καναλιού του, μετά τη στήριξη που παρείχε στον Γιανουκόβιτς για κάποιο διάστημα.

-  Ο Βίκτορ Πιντσιούκ παντρεύτηκε την κόρη του πρώην προέδρου Κούτσμα και λίγο αργότερα βρέθηκε να κατέχει ένα τεράστιο εργοστάσιο σωληνουργίας, μία μεταλλευτική βιομηχανία και τέσσερα τηλεοπτικά κανάλια, που έχουν συνολική τηλεθέαση περίπου 25%. Θεωρείται εξαιρετικά ευφυής «παίκτης», έχει δημιουργήσει πολύ σημαντικές φιλίες και υποστήριξη στην Ευρώπη, κυρίως εξαιτίας του Φόρουμ YES που χρηματοδοτεί. Τα κανάλια του στήριξαν εξαρχής το αντιπολιτευτικό κίνημα στο Μαϊντάν.

-  Ο Πιότρ Παρασένκο είναι ο ιδιοκτήτης μιας μεγάλης εταιρείας σοκολάτας, που φτιάχνει τις φημισμένες τούρτες Κιέβου, όπως και άλλων επιχειρήσεων. Διαθέτει τον πιο διάσημο τηλεοπτικό σταθμό της Ουκρανίας, το «5ο κανάλι». Στήριξε εξαρχής το κίνημα της πλατείας, όπως είχε κάνει και το 2004 με την «πορτοκαλί επανάσταση». Πολλοί τον βλέπουν ως υποψήφιο πρόεδρο στις εκλογές της άνοιξης.

 ΚΩΣΤΑΣ ΟΝΙΣΕΝΚΟ
http://www.kathimerini.gr/
756298/article/epikairothta/kosmos/pente-oligarxes-me-isxyrh-epirroh

 **

Ποιοι είναι οι χειρότεροι φόβοι των αγορών για την Ουκρανία

  Γενικευμένες ανησυχίες για τις πωλήσεις και τις επενδύσεις πολυεθνικών επιχειρήσεων όπως οι Exxon Mobil, Royal Dutch Shell, Siemens, Boeing, Chevron, McDonald’s, PepsiCo, Stada Arzneimittel, Carlsberg και General Motors που πραγματοποιούν τζίρους δεκάδων δισεκατομμυρίων στη Ρωσία αλλά και στην Ουκρανία όπως και οι φόβοι για μεγαλες ανόδους στις τιμές ενέργειας και ειδικότερα του φυσικού αερίου προκαλούν εντονότατες πιέσεις στα διεθνή χρηματιστήρια και τις ομολογιακές αγορές. Ειδικά δε στο χρηματιστήριο της Μόσχας αλλά και στις αγορές συναλλάγματος. Πλην όμως μετά από ένα εξαιρετικά θετικό Φεβρουάριο.

 Ο MSCI All-Country World Index  τη Δευτέρα, πρώτη μέρα διαπραγμάτευσης του συνόλου των αγορών που παρακολουθεί, μετά τα γεγονότα στην Ουκρανία δέχτηκε πιέσεις μεγαλύτερες του 1,3% και στη Μόσχα ο δείκτης Micex της τάξης του 11% ενώ ο χρυσός αναρριχήθηκε κατά 2% υψηλότερα και οι τιμές του αργού πετρελαίου κατά 3%. Η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας αύξησε τα επιτόκια κατά 150 μονάδες βάσης στο 7,5% για να αποθαρρύνει την έξοδο κεφαλαίων και το ρούβλι υποχώρησε περισσότερο απο 1% έναντι δολαρίου και ευρώ. Τα δε 10ετη κρατικά ομόλογα της Ουκρανίας που ωριμάζουν το 2023 είδαν τις αποδόσεις τους να ξεπερνούν το 10% και το κόστος του ασφάλιστρου κινδύνου να εκτοξεύεται.

 Τυπική αντίδραση για τις πρώτες συνεδριάσεις μετά απο γεγονότα αυτού του βεληνεκούς σχολιάζουν οι ψυχραιμότεροι εκ των αναλυτών με ορισμένους μάλιστα να θεωρούν ότι διαμορφώνονται ευκαιρίες στις αποτιμήσεις ρωσικών assets αλλά και πολλών άλλων αναδυομένων που σφυροκοπήθηκαν τη Δευτέρα.

 Σίγουρα όμως δεν πρόκειται για ένα sell off μιας μέρας. Οι ανησυχίες είναι βαθιές και ξεκινούν από τις πιο ήπιες εως τις πιο μαύρες. Από σενάρια για μποϊκοτάζ δυτικών προϊόντων στις ρωσικές αγορές εως την ρεαλιστική ανησυχία ότι ένα φτηνότερο ρούβλι καθιστά λιγότερο ανταγωνιστικές τις δυτικές εξαγωγές εκεί.

 Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg η γερμανική Siemens AG πραγματοποιεί πωλήσεις ύψους 2,2 δισ. ευρώ ετησίως στην Ρωσία ενώ η αμερικανική McDonald’s λειτουργεί αλυσίδα 350 εστιατορίων στη Ρωσία και 80 στην Ουκρανία. Η PepsiCo το 2013 έκανε τζίρο 4,9 δις. δολ. στη Ρωσία και η δανέζικη Carlsberg είναι η μεγαλύτερη ζυθοποιεία εκεί. Η Boeing παραδίδει τα τελευταία έτη δεκάδες αεροσκάφη και κατά τις επόμενες δυο δεκαετίες περιμένει από Ρωσία, Ουκρανία, Λευκορωσία και τις άλλες πρωην σοβιετικές δημοκρατίες αγορές άνω των 1000 αεροσκαφών αξίας 140 δισ. δολ. Και μικρότερες όμως επιχειρήσεις εχουν μεγάλη έκθεση. Η γερμανική φαρμακοβιομηχανία Stada Arzneimittel πραγματοποιεί το 25% των πωλήσεων της στην αχανή αυτή αγορά. Για τις αυτοκινητοβιομηχανίες η σημασία της περιφέρειας έιναι επίσης τεράστια. Η General Motors και άλλες αυτοκινητοβιομηχανίες πωλούν εκατοντάδες χιλιάδες οχήματα ενώ κολοσσοί όπως οι Exxon Mobil και Royal Dutch Shell εχουν επενδύσει δισεκατομμύρια.

 Όχι η Ρωσία δεν έιναι σε καμία περίπτωση μια δευτερεύουσας σημασίας αγορά. Το αντίθετο. Εναγκαλισμένη σφιχτά με ευρωπαϊκές και αμερικανικές πολυεθνικές αποτελεί σημείο ανάπτυξης. Και έτσι οι υψηλών τόνων κορώνες πολιτικών και οι γρήγορες πρώτες αναλύσεις περί ενδεχομένων οικονομικών κυρώσεων προκαλούν αφάνταστη νευρικότητα. Όμως η Ρωσία είναι μόνιμο μέλος του συμβουλίου ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών με δικαίωμα βέτο. Όπως και η Κίνα που κλείνει το μάτι στη Μόσχα έχοντας παρόμοια ζητήματα με το Ουκρανικό να αντιμετωπίσει.

 Η νευρικότητα λοιπόν στις αγορές αναμένεται να υποχωρήσει αν καταστεί αντιληπτό το εύρος των αμοιβαίων συμφερόντων Ρωσίας-Δύσης, λειτουργήσουν οι πιέσεις των επιχειρηματικών λόμπι στα κέντρα λήψης αποφάσεων και απομακρυνθούν οι φόβοι για κλιμάκωση των διεθνών αντιδράσεων σε οικονομικές κυρώσεις. Σε αντίθετη περίπτωση οι τρέχουσες πιέσεις ίσως αποδειχθούν απλές… αψιμαχίες.

 Ένας άλλος μηχανισμός μετάδοσης της κρίσης στην οικονομία ίσως αποδειχθεί όμως πιο απειλητικός. Είναι αυτός που συνδέεται με την προμήθεια φυσικού αέριου της Ευρώπης από την Ρωσία. Η Gazprom προμηθεύει με το 25% σχεδόν των αναγκών της την Ευρώπη και μεγάλο μέρος εξ αυτών των εισαγωγών, συμπεριλαμβανομένων των ελληνικών, διέρχεται από αγωγούς επι του ουκρανικού εδάφους. Εάν είτε επειδή η Μόσχα θελήσει να πιέσει το Κιέβο είτε το Κίεβο να χρησιμοποιήσει το γεγονός αυτό διαταραχθεί η ομαλή ροή του αερίου προς την δύση αυτό θα οδηγήσει σε αναταράξεις την αγορά ενέργειας συνολικά.

 Αν και η Μόσχα βασίζει τον προϋπολογισμό της στα έσοδα από τις εξαγωγές υδρογονανθράκων είναι άγνωστο εάν μπορεί να προεξοφλήσει τις εξελίξεις και τις αντιδράσεις των διεθνών αγορών. Και αυτό αποτυπώνεται ήδη στην κατά 2% άνοδο του Brent και την κατά 2,2% άνοδο του West Texas Intermediate.

 Με την ευρωπαϊκή ανάπτυξη σε εμβρυικό στάδιο και εύθραυστη απρόβλεπτη εκτράχυνση της κατάστασης στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας, όπως παραδοσιακά αποκαλείτο κατά τον ψυχρό πόλεμο η ευρύτερη περιφέρεια της Μαύρης Θάλασσας, μπορεί να ξαναβυθίσει την Ευρώπη στην ύφεση παρασύροντας αυτή την φορά και την μεγαλύτερη οικονομία της, την Γερμανική. Και αυτό διότι η έκθεση της Γερμανίας στη Ρωσία είναι τεράστια. Δεν πρέπει να δημιουργεί λοιπόν απορίες ή έκπληξη το -3,44% του DAX στην Φρανκφούρτη τη Δευτέρα.

 Ηλίας Μπέλλος
http://www.capital.gr/
gmessages/showTopic.asp?id=4245880&pg=2&OrderDir=

***

 Η λοξή γραμμή