O Κeynes στο Eurogroup

 O John Maynard Keynes(1883-1946) ήταν ο σπουδαιότερος Άγγλος οικονομολόγος (μαθηματικός, καθηγητής πανεπιστημίου, συγγραφέας, υπουργός, διπλωμάτης). Δημιούργησε με τα έργα του και τους οπαδούς του τη λεγόμενη κεϋνσιανή σχολή στην οικονομική επιστήμη.Τα δύο πιο σημαντικά βιβλία που έγραψε ήταν «Οι Οικονομικές Συνέπειες της Ειρήνης» (1919) και «Γενική Θεωρία της Απασχόλησης του Τόκου και του Χρήματος»(1936).

Με το πρώτο, υποστήριξε ότι η Γερμανία δεν είχε την ικανότητα να πληρώσει τις πολεμικές αποζημιώσεις που απαίτησαν από αυτήν οι νικήτριες δυνάμεις του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και ότι αυτό θα οδηγήσει στην επανάληψή του σε πιο μεγάλη κλίμακα. Με το δεύτερο βιβλίο, εξηγούσε ότι για να λυθεί το πρόβλημα της ανεργίας που αντιμετώπιζε ο δυτικός κόσμος, μετά το κραχ της Νέας Υόρκης (1929), θα πρέπει να παρέμβει το κράτος, χρηματοδοτώντας την οικονομία και τις επιχειρήσεις για να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας.

Ουσιαστικά, ο Κeynes με την θεωρία του πρότεινε την άνοδο των δημοσίων δαπανών, σε περιόδους κρίσεων, για να καλύψουν μέρος του ελλείμματος ζήτησης που, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να οδηγήσει την οικονομία μακριά από μια θέση ισορροπίας πλήρους απασχόλησης. H δε αύξηση της φορολογίας σε περιόδους κρίσης ήταν πλήρως αντίθετη στη νοοτροπία του Κeynes, ο οποίος μάλιστα μιλούσε για αναγκαστική αύξηση των ελλειμμάτων στις κρίσεις, τα οποία χρηματοδοτούνται από πλεονάσματα στις καλύτερες εποχές.

Aν ζούσε σήμερα ο J. M. Keynes και τον καλούσε κάποιος στις Βρυξέλλες, μπορεί να μην παρέδιδε μαθήματα σχετικά με τη θεωρία του, ούτε ίσως μαθήματα φιλελληνισμού, αλλά σίγουρα θα είχε να πεί πολλά στους Ευρωπαίους εταίρους της ευρωζώνης όσον αφορά την οικονομική τους στρατηγική. Μάλλον θα τα έβαζε και με τον πρωθυπουργό του, τον Κάμερον, που εξαιρεί την μεγαλύτερη off-shore του κόσμου(City Λονδίνου) από ρυθμίσεις και συμμόρφωση με τα διεθνή δρώμενα.

Ο άνθρωπος, λοιπόν, που γνώριζε καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο πώς οφείλει να αποδίδει κοινωνικά η οικονομική πολιτική, σίγουρα θα ήταν χρήσιμος στο σημερινό Eurogroup. Κατά τον ίδιο, μάλλον το δημόσιο χρέος δεν θα αναγορευόταν στη βασική αιτία της κρίσης. Τον φαντάζομαι να παραθέτει μια ανάλυση του τύπου: «Η μειωμένη ανταγωνιστικότητα των περιφερειακών χωρών και τα μεγάλα ελλείμματα στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών τους, ήταν ένας πολύ σοβαρότερος λόγος για την έξαρση του χρέους στις χώρες της περιφέρειας, από την διαχειριστική ανικανότητα των διοικούντων της. Για να καλύψουν το έλλειμμα, οι περιφερειακές χώρες είναι υποχρεωμένες να δανείζονται όλο και περισσότερο. Το αποτέλεσμα είναι η αύξηση του δημόσιου χρέους τους».

Σίγουρα, με το σκωπτικό και δηκτικό ύφος του θα επισήμαινε την πασιφανή πλέον σύγκρουση των δύο στόχων: το πώς η εσωτερική υποτίμηση σε κάθε χώρα με τη μείωση των εισοδημάτων μειώνει αυτόματα και τα φορολογικά έσοδα του δημοσίου και έτσι αντιστρατεύεται την επιδιωκόμενη μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων.

Βέβαια τόσο οι Ευρωπαίοι όσο και οι φωστήρες του ΔΝΤ, αυτό έλπιζαν ότι θα ξεπερνιόταν με ακόμα μεγαλύτερη περικοπή των κρατικών δαπανών. Πρόκειται για το περίφημο «εμπροσθοβαρές κομμάτι» του αρχικού μνημονίου, που πεισματικά συνεχίζεται άνευ αντισταθμιστικών αναπτυξιακών μέτρων. Πολλοί, που δεν διάβασαν Keynes πολύ αναλυτικά μάλλον, θα τον κατηγορήσουν για «κρατιστή».

Αυτός, μάλλον θα τόνιζε κάποια σημεία που σχετίζονται με τις πεποιθήσεις του σχετικά με το διεθνές ελεύθερο εμπόριο και τους μηχανισμούς ανακύκλωσης πλεονασμάτων, πράγματα με τα οποία ουδείς ασχολείται από τους έλληνες μαχητές μας στις Βρυξέλλες. Σίγουρα θα τόνιζε ότι σχεδόν κανένας επί 10 χρόνια στην Αθήνα δεν ενδιαφερόταν πλέον για το πάγιο έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, του οποίου η χρηματοδότηση φαινόταν εξασφαλισμένη χάρη στο ευρώ.

Αλλά ένα μυαλό σαν τον J. M. Keynes, κατ' αρχήν θα τα «έχωνε» στις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις ισχυρές οικονομικά χώρες, οι οποίες δεν έχουν επίσης κανένα ενδιαφέρον να εμβαθύνουν στη σχέση ελληνικού δημόσιου χρέους και εμπορικού ελλείμματος. Τον φαντάζομαι να τονίζει στις ισχυρές χώρες της Ευρωζώνης: «... πέρα από την ελληνική περίπτωση, δεν επιθυμείτε να αποκαλυφθεί η εγγενής ροπή της Ζώνης σας, προς τη διεύρυνση των ανισοτήτων ανάμεσα στα μέλη της...»

Μάλλον θα τους θύμιζε τη λογική συνέπεια της ατυχούς δημιουργίας μια άριστης νομισματικής ζώνης: όταν δημιουργείς έναν κοινό νομισματικό χώρο, τότε επικρατεί η ισχυρότερη οικονομία έναντι των υπολοίπων.

Σίγουρα θα τους ανέλυε την πλήρη αποτυχία των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών πολιτικών, να αντιστρέψουν αυτή τη δυναμική και να εξισώσουν τις οικονομικές συνθήκες ανάμεσα στα διάφορα κράτη-μέλη. Θα τους παρέθετε πειστικά στοιχεία που θα φανέρωναν ότι ο παλαιότερος στόχος της σύγκλισης του επιπέδου διαβίωσης σε όλη την Ένωση εγκαταλείφθηκε σιωπηρά και εξ ανάγκης: δεν γίνεται να υπάρχει ομοιογενές βιοτικό επίπεδο μεταξύ χωρών, όπου κάποιες παράγουν βιομηχανικά προιόντα και κάποιες βιοτεχνικά ή υπηρεσίες τριτογενούς τομέα.

Τι θα τους πρότεινε; Όχι και τόσο ευχάριστα πράγματα, αλλά από αυτά που κατάφερα να κλέψω τόσες ώρες διαβάζοντάς τον εδώ και χρόνια, κατάλαβα τις προτεραιότητες που θα τους έθετε:

α) Nα ανακεφαλαιοποιηθεί με χρήματα και της ΕΚΤ το άρρωστο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, ίσως και να «εκκαθαριστεί» μέρος αυτού.

β) Να γίνει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων εκδότης αναπτυξιακών ομολόγων για συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα στις χώρες του Νότου, ώστε να τονωθεί η απασχόληση.

γ) Να εκδοθεί Ευρωομόλογο ώστε με εγγύηση της ΕΚΤ οι διεθνείς αγορές να αναχρηματοδοτήσουν τις υπερχρεωμένες χώρες της ευρωζώνης, και όχι μόνο.

Εννοείται ότι Σόιμπλε, Μέρκελ, Φινλαδοί, Αυστριακοί αλλά και Γάλλοι, θα τον θεωρούσαν κρυφο-μαρξιστή και αντι-φιλελεύθερο! Mακάρι όμως να ζούσε και ας τον αποκαλούσαν όπως θέλουν! Και μακάρι σήμερα, αντί των ηγετών Ελλάδας, Ιταλίας, Ισπανίας, Πορτογαλίας και Ιρλανδίας, να μιλούσε αυτός στο Eurogroup. Νομίζω ότι θα τα έβγαζε πέρα, κυρίως γιατί θα είχε στοιχεία και τεκμήρια να αποδείξει πως είναι αναγκασμένη η Ευρώπη -και όχι πλεόν μόνο η ευρωζώνη- να γλιτώσει μια νέα Μεγάλη Ύφεση…

 Ηλίας Καραβόλιας,

  οικονομολόγος

http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.oikonomia&id=33708