Διεθνές βραβείο αρχιτεκτονικής για σπίτι στη Μήλο

Μια συζήτηση με τους deca Architecture για την κατοικία Voronoi's Corrals στη Μήλο με την οποία κατέκτησαν δύο α’ βραβεία Architizer A+ (κριτικής επιτροπής και κοινού).

Τα αρχιτεκτονικά βραβεία Architizer A+ απονεμήθηκαν στις 15 Μαΐου στην Νέα Υόρκη. Ανάμεσα στους βραβευθέντες μία αρχιτεκτονική ομάδα με βάση την Αθήνα, η deca Architecture, για το έργο τους Voronoi's Corrals, ένα τοπίο που περιέχει ένα μικρό σπίτι στην Νότια ακτή της Μήλου.

Τα βραβεία Architizer A+ διοργανώνονται από τον πολυπληθέστερο και γρηγορότερα αναπτυσσόμενο παγκοσμίως ιστότοπο για την αρχιτεκτονική, σε συνεργασία με το Wall Street Journal. Φέτος, οι συμμετέχοντες, προερχόμενοι από τουλάχιστον 100 χώρες, ξεπερνούσαν τους 1.500. Αυτό που διαφοροποιεί τα βραβεία αυτά, πέρα από τον μεγάλο αριθμό συμμετοχών, είναι η διαδικασία επιλογής των νικητών. Η κριτική επιτροπή απαρτίζεται από 200 δημιουργούς, που σύμφωνα με τους συντάκτες του Architizer επηρεάζουν τις νέες τάσεις στην αρχιτεκτονική και τo design. Παράλληλα, απονέμεται και ένα βραβείο κοινού όπου οι πάνω από 1.000.000 αναγνώστες του ιστότοπου ψηφίζουν για το αγαπημένο τους έργο. Η deca Architecture ήταν μεταξύ των λίγων διαγωνιζόμενων που κέρδισαν αμφότερα τα βραβεία της κριτικής επιτροπής και του κοινού, συμμετέχοντας στην

κατηγορία «Landscapes and Gardens». Αυτή είναι η δεύτερη σημαντική διάκριση που έλαβε το Voronoi's Corrals φέτος, ύστερα από την ειδική μνεία στα Βραβεία του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής. Συναντάμε τον Αλέξανδρο Βαΐτσο και τον Καρλος Λοπερένα, τα ιδρυτικά μέλη των deca, στο γραφείο τους στους πρόποδες του Λυκαβηττού.

Μεταξύ παράδοσης και καινοτομίας

Η δημιουργική ομάδα των deca έσπασε τις συμβάσεις με το έργο Voronoi's Corrals, όπως είχε κάνει και παλαιότερα με τα πρώτα σπίτια που είχε δημιουργήσει στην Αντίπαρο. Τα κτίσματα που σχεδιάζει μοιάζουν να ξεπηδούν από την γη, με στόχο την διαμόρφωση μίας ολοκληρωμένης εμπειρίας που αντιλαμβάνεται τα «συναισθήματα» που πηγάζουν από το τοπίο. Οι φιλοσοφία τους προκαλεί και αντιδράσεις: «Εχετε επισκεφτεί ξανά νησί των Κυκλάδων κύριε Βαΐτσο;» ήταν η πρώτη ερώτηση που υπέβαλε η αρχιτεκτονική επιτροπή κατά την διαδικασία της έκδοσης οικοδομικής αδείας. Αυτή ήταν η αφορμή για να ξεκινήσει μία συζήτηση για τα παραδοσιακά πρότυπα της κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής. «Οι λευκοί παραλληλόγραμμοι όγκοι των κυκλαδίτικων κτισμάτων που δημιουργούν όμορφες συνθέσεις είναι χαρακτηριστικό των μικρών οικισμών όπου η πυκνότητα κατοίκισης είναι μεγάλη» μας εξηγεί ο Αλέξανδρος Βαΐτσος. «Αντιθέτως, στο τοπίο βρίσκει κανείς μόνο ξερολιθιές, μαντριά, αλώνια και διάσπαρτα μικρά πέτρινα κτίσματα. Από αυτά αντλούμε πολλές φορές την έμπνευσή μας όταν σχεδιάζουμε έργα εκτός οικισμών στις Κυκλάδες». Αυτό εκτίμησε και η κριτική επιτροπή των βραβείων του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής, αναφέροντας πως στο Voronoi's Corrals «οι αρχιτέκτονες προτείνουν μία συνολική στρατηγική για όλο το οικόπεδο ... εγκαθιστούν έναν διάλογο μεταξύ γεωπονίας και αρχιτεκτονικής, μεταξύ παράδοσης και καινοτομίας».

Παίζοντας με την γη

Ο προτζέκτορας είναι ανοιχτός και στον τοίχο προβάλλονται εικόνες από το Voronoi's Corrals το οποίο ολοκληρώθηκε το 2012 ύστερα από 18 μήνες κατασκευής. «Είμαστε αρχιτέκτονες, αυτή είναι η εκπαίδευσή μας, άλλα έχουμε μεγάλη ευαισθησία στο χειρισμό του τοπίου» αναφέρει ο Αλέξανδρος Βαΐτσος και συμπληρώνει: «Μία από τις εμμονές μας είναι ότι θεωρούμε την γη σαν βασικό υλικό στα έργα που σχεδιάζουμε. Αντιλαμβανόμαστε τον όγκο γης που βγάζουμε από το έδαφος κατά την διάρκεια των εκσκαφών και το χρησιμοποιούμε συνειδητά, πλάθοντας μια νέα μορφολογία εδάφους. Στο παρελθόν έχουμε καλύψει κτίσματα με γη, έχουμε διαμορφώσει έναν τεχνητό κρατήρα στην κορυφή ενός λόφου, έχουμε τρυπήσει μία ράχη: μας αρέσει να παίζουμε με την γη. Στην Μήλο, που έχει παράδοση στην εξόρυξη και συνεπώς διαθέτει μεγάλη τεχνογνωσία και τα κατάλληλα μηχανήματα, μας δόθηκε η ευκαιρία να το κάνουμε σε μεγάλη κλίμακα».

Τέσσερα Μαντριά

Αντιμετωπίζοντας μία μεγάλη έκταση, 60 στρεμμάτων, οι αρχιτέκτονες εστίασαν από την αρχή στην κλίμακα του τοπίου. Η βασική στρατηγική του έργου ήταν να διαχωρίσουν το άγριο από το «εξημερωμένο» τοπίο, θέτοντας ξεκάθαρα σύνορα. Για αυτόν τον σκοπό δημιούργησαν τέσσερα μαντριά (corrals). Στα 60 αυτά στρέμματα οι εμπειρίες διαφοροποιούνται έντονα αφού συνυπάρχουν οι λευκοί απόκρημνοι βράχοι της ακτής με τις γόνιμες γεωργικές εκτάσεις και το ποικιλόμορφο κυκλαδίτικο δάσος. Κάθε μαντρί έχει τη δική του κλίμακα και το δικό του χαρακτήρα, εμπνεόμενο από τον μικρόκοσμο που το περιβάλλει.

«Οταν συναντήσαμε τον πελάτη μας, του δώσαμε να καταλάβει ότι αυτό που θα σχεδιάζαμε δεν θα ήταν ένα σπίτι, αλλά ένα τοπίο σε διάφορες κλίμακες. Η πρόθεσή μας του κέντρισε αμέσως την περιέργεια» αναφέρει ο Κάρλος Λοπερένα και συμπληρώνει «για την οργάνωση του τοπίου αποφύγαμε να χρησιμοποιήσουμε ένα καρτεσιανό κάναβο. Οι κάναβοι αυτοί είναι χαρακτηριστικοί αστικών τόπων όπως το Μανχάταν. Τείνουν να επιβάλλονται αυστηρά στα τοπία όπου χρησιμοποιούνται. Εδώ χρησιμοποιήσαμε τον κάναβο που εφεύρε ο Ρώσος μαθηματικός Γκεόργκυ Βορονόι. Ο κάναβος προσαρμόστηκε στα σημεία/ γεγονότα που επιλέξαμε εμείς πάνω στο τοπίο, διαμορφώνοντας χώρους και ζώνες γύρω από αυτά. Η μέθοδος αυτή μας επέτρεψε να εστιάσουμε στα πιο ενδιαφέροντα σημεία του κτήματος συσχετίζοντάς τα με έναν τρόπο συστηματικό και συνάμα οργανικό». Εξ' ου λοιπόν και το όνομα του προτζεκτ: Voronoi's Corrals που συνδυάζει το όνομα του μαθηματικού με την λέξη μαντριά στα αγγλικά.

Μόνο μία ευκαιρία

Στο τέλος της κουβέντας ο Αλέξανδρος Βαΐτσος τονίζει τη σημασία που θα έχει η σωστή διαχείριση των νησιωτικών τοπίων στο άμεσο μέλλον. «Απ' ότι φαίνεται στα επόμενα δέκα χρόνια οι ακτογραμμές μας θα υποστούν πολύ μεγάλες πιέσεις για τουριστική ανάπτυξη. Θα χτιστούν πολλά ξενοδοχεία μεγάλης κλίμακας, πολλές εξοχικές κατοικίες και θα οργανωθούν πολλές από τις παραλίες μας. Η δυναμική αυτής της ανάπτυξης προκύπτει από την ομορφιά και την αγριάδα του τόπου μας. Αυτός είναι ένας από τους πιο σημαντικούς πόρους που διαθέτουμε και που σκοπεύουμε να εκμεταλλευτούμε ώστε να προκαλέσουμε ανάπτυξη μετά από έξι δύσκολα χρόνια ύφεσης. Είναι απαραίτητο να τον διαχειριστούμε με μεγάλη σύνεση ώστε να συνεχίσει να υπάρχει για τις επόμενες γενιές. Είναι πολλά τα παραδείγματα των χωρών που υπέρ-ανάπτυξαν τις ακτές τους καταφέρνοντας να απομυζήσουν την μελλοντική δυναμική τους. Πρέπει να σκεφτούμε στρατηγικά. Θα έχουμε μόνο μία ευκαιρία».