Η Γάζα ανατινάζει και πάλι τις σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ




Η ισραηλινή επιχείρηση “Προστατευτική Παρυφή” εναντίον της Λωρίδας της Γάζας μετρά ήδη μια μεγάλη “παράπλευρη απώλεια” στο διπλωματικό πεδίο: τις τουρκο-ισραηλινές και δευτερευόντως τις τουρκο-αμερικανικές σχέσεις.

Παραμονές της νέας ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή, οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ έδειχναν να βαδίζουν προς πλήρη αποκατάσταση: η συμφωνία για την αποζημίωση των οικογενειών των θυμάτων της ισραηλινής επιδρομής στο τουρκικό πλοίο Mavi Marmara είχε λάβει μορφή, η προοπτική μεταφοράς των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου στις διεθνείς αγορές μέσω ενός αγωγού Κύπρου-Τουρκίας “ζυμωνόταν” όλο και πιο εντατικά από τις ενδιαφερόμενες εταιρείες, ενώ η ενδυνάμωση του Ιρακινού Κουρδιστάν του Massoud Barzani (φίλου τόσο της ισραηλινής πλευράς όσο και της Άγκυρας) λόγω της προέλασης του “Ισλαμικού Κράτους” υποδείκνυε υπόγειες συνεννοήσεις για το μέλλον της ευρύτερης περιοχής. Δεν είναι τυχαίο, ότι οι ποσότητες πετρελαίου που οι Ιρακινοί Κούρδοι εξήγαγαν ερήμην της Βαγδάτης μέσω Τουρκίας είχαν ως τελικό προορισμό την ισραηλινή αγορά.

Υπήρχαν βέβαια ακόμη σκιές, όπως κατέδειξε η στάση ένθερμων φίλων του Ισραήλ, σαν τον Αμερικανό γερουσιαστή John McCain, κατά την ακρόαση ενώπιον του Κογκρέσου του νέου πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Άγκυρα, John Bass. Ο McCain πίεσε ιδιαίτερα τον Αμερικανό διπλωμάτη να δηλώσει ότι “οι αυταρχικές τάσεις του Erdoğan” αποτελούν αντικείμενο ανησυχίας – απειλώντας σε αντίθετη περίπτωση να μην εγκρίνει τον διορισμό του.

“Οι ΗΠΑ επιχειρούν να απονομιμοποιήσουν το success story του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης” ήταν το σχόλιο του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Ahmet Davutoğlu σε τηλεοπτική συνέντευξή του.

Όμως η μεγάλη ανατροπή ήρθε με την “Προστατευτική Παρυφή” - ξαναγυρίζοντας το ρολόι πριν από τον Μάιο 2013, οπότε παρουσία του Barack Obama ο ισραηλινός πρωθυπουργός Binyamin Netanyahu είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Erdoğan για να ζητήσει συγγνώμη για την υπόθεση του Mavi Marmara.

Οι διαδηλώσεις συμπαράστασης προς τους Παλαιστινίους που διοργανώθηκαν έξω από τις αποστολές του Ισραήλ σε Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη το βράδυ της Πέμπτης κατέληξαν σε βροχή από πέτρες και αντικατάσταση της σημαίας της πρεσβευτικής κατοικίας από την παλαιστινιακή – με αποτέλεσμα το Ισραήλ να απομακρύνει την επομένη το “μη αναγκαίο” διπλωματικό προσωπικό του και να απευθύνει την μεθεπομένη ταξιδιωτική οδηγία προς τους ισραηλινούς πολίτες να αποφεύγουν την Τουρκία – μεσούσης της τουριστικής περιόδου.

Όμως ο Erdoğan λειτούργησε κάθε άλλο παρά κατευναστικά. Έχοντας ήδη καταγγείλει το Ισραήλ για “συστηματική γενοκτονία” των Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας, ο Τούρκος πρωθυπουργός επανήλθε το Σάββατο δηλώνοντας σε προεκλογική ομιλία του στο Ordu της Μαύρης Θάλασσας ότι οι Ισραηλινοί “δεν έχουν συνείδηση και τιμή.Αυτοί που καταγγέλλουν νυχθημερόν τον Hitler, τον έχουν ξεπεράσει σε βαρβαρότητα”. Την ομιλία διέκοπταν συνθήματα του τύπου “Θάνατος στοπ Ισραήλ” από το συγκεντρωμένο πλήθος.

Ο Netanyahu κατήγγειλε ευθύς στον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών John Kerry τον αντισημιτισμό των δηλώσεων Erdoğan. Όμως ο ηγέτης των Τούρκων ισλαμο-δημοκρατών, που δίνει τη μάχη για την ανάδειξή του στην προεδρία της Δημοκρατίας στις 10 Αυγούστου, κατήγγειλε και τους Αμερικανούς που στηρίζουν τις “δυσανάλογες” στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ και αμφισβητούν τις δικές του παράτολμες παρομοιώσεις. Έφθασε μάλιστα στο σημείο να καταγγείλει ότι η Δύση “προετοιμάζει νέα σταυροφορία εναντίον του Ισλάμ” - δήλωση την οποία η εκπρόσωπος του State Department, Jen Psaki χαρακτήρισε “προκλητική, αντιπαραγωγική και λανθασμένη”.

Υπάρχει βέβαια κάτι πέρα από τις χαρακτηρολογικές ιδιαιτερότητες, τις προσωπικές ευαισθησίες ή τις προεκλογικές σκοπιμότητες που ερμηνεύει την εκρηκτική αντίδραση του Erdoğan – και αυτό είναι το ότι η έναρξη των ισραηλινών χερσαίων επιχειρήσεων στη Λωρίδα της Γάζας ακύρωσε τις προσπάθειες της Τουρκίας (και του Κατάρ, μόνου εναπομείναντος φίλου της στην περιοχή) να παρεμβληθούν στη μεσολάβηση για την επίτευξη εκεχειρίας.

Κατά μία έννοια, πρόκειται για επιστροφή στο σημείο αφετηρίας: διότι ο κύριος λόγος που προέκυψε ρήγμα στις τουρκο-ισραηλινές σχέσεις, με τη φραστική επίθεση του Erdoğan στον ισραηλινό πρόεδρο Shimon Peres στο Νταβός τον Ιανουάριο του 2009, ήταν το γεγονός ότι η επιχείρηση “Συμπαγής Μόλυβδος” εκείνων των ημερών, και πάλι εναντίον της Λωρίδας της Γάζας, ακύρωσε τη μεσολαβητική προσπάθεια που είχε αναλάβει η Άγκυρα μεταξύ Συρίας και Ισραήλ.

Απέχουμε βέβαια πάρα πολύ από την εποχή που η Τουρκία περηφανευόταν ότι είναι σε θέση να συνομιλεί με τους πάντες στη Μέση Ανατολή – και οι περιπέτειες της “Αραβικής Άνοιξης” επέφεραν θανάσιμο πλήγμα στο δόγμα των “μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες”. Αρκεί κανείς να αναλογισθεί ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει Τούρκος πρεσβευτής στη Συρία, το Ισραήλ και την Αίγυπτο.

Ωστόσο, ακόμη και ο (πολύ ηπιότερος του Erdoğan στους τρόπους) Davutoğlu επιμένει. Μιλώντας το βράδυ της Κυριακής σε τελετουργικό δείπνο iftar του Ραμαζανίου στη νεολαία του κυβερνώντος κόμματος στο Topkapı της Κωνσταντινούπολης, δεσμεύθηκε να “εργάζεται νυχθημερόν για την απομάκρυνση των αποικιοκρατών από την ευρύτερη περιοχή”.

Επιτέθηκε δε στον ηγέτη της κεμαλιστικής αξιωματικής αντιπολίτευσης Kemal Kılıçdaroğlu, ο οποίος είχε χαρακτηρίσει τη Μέση Ανατολή “βάλτο”, λέγοντας ότι η περιοχή είναι “το επίκεντρο της θείας αποκάλυψης που ανύψωσε τη συνείδηση της ανθρωπότητας”. “Προσωπικά μπορεί να πιστεύει ό,τι θέλει. Αλλά όταν φθάνει να συνδέει τα λάθη της εξωτερικής του πολιτικής με τα μηνύματα του Θεού και τη Μέκκα και τη Μεδίνα, θα πρέπει κάποιος να του πει: “Αρκετά. Σταμάτα!” ήταν το σχόλιο του αρθρογράφου της Hurriyet, Mehmet Y. Yılmaz.

Του Κώστα Ράπτη
Πηγή: 
http://www.capital.gr/NewsTheme.asp?id=2069048