EDWARD HOPPER







Το 1900 ήταν μια συναρπαστική χρονιά στην ιστορία της Νέας Υόρκης. Η είσοδος του αιώνα έμοιαζε ένα ελπιδοφόρο καράβι που άφησε πίσω το Έλις Άιλαντ και μπούκαρε με φόρα στην καρδιά του Μανχάταν. Η πόλη της φιλοδοξίας και του μέλλοντος γεννιόταν και ο αιώνας έφερνε στην πόλη έναν αέρα δημιουργίας και νέους επιβάτες στο αμερικάνικο όνειρο της. Ο Έντουαρντ Χόππερ φτάνει στην πόλη την χρονιά της πανηγυρικής έναρξης, έχοντας υποσχεθεί στους γονείς του πως θα ασχοληθεί με την εικονογράφηση που έχει μέλλον. Η ζωγραφική όμως είναι το κρυφό μαράζι του και η πόλη θα αποτελέσει το σκηνικό της μοναδικής έμπνευσης που τον κατέστησε δεκαετίες αργότερα μια από τις πιο εμβληματικές φιγούρες της αμερικάνικης τέχνης.
Ο εικοστός αιώνας, αποτέλεσε για κείνον το απόλυτο σκηνικό έμπνευσης. Είναι η εποχή του. Και αυτούς τους καιρούς, της δικής του ζωής, αλλά και της ζωής όσων συμπορεύτηκαν μαζί του εξετάζει διεξοδικά η μόνιμη έκθεση του Whitney Museum της Νέας Υόρκης "Modern life and his time". Ένα μουσείο που ειδικεύεται στο φαινόμενο Χόπερ, καθώς η γυναίκα του χάρισε εκεί το σύνολο του έργου του και οι εκθέσεις που διοργανώνει φωτίζουν κατά καιρούς με διαφορετικούς τρόπους τις πτυχές και τις περιόδους της δημιουργίας του.
Μια τέτοια μεγάλη αναδρομική έκθεση του φιλοξενείται αυτές τις μέρες(*)     στο Grand Palais του Παρισιού. Η έκθεση χωρίζεται σε δύο μέρη: Στο πρώτο παρουσιάζονται τα πρώιμα έργα του ζωγράφου από τις αρχές του 20ου αιώνα (1900-1924), στα οποία συμπεριλαμβάνονται και εκείνα που φιλοτέχνησε όταν ζούσε στο Παρίσι και στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται τα έργα (1924-1966) με τα οποία έγινε διάσημος.
Ο Χόπερ έζησε ένα μεγάλο μέρος της ζωής του στην πόλη της Νέας Υόρκης. Με μικρά διαλείμματα τις εποχές που ταξίδεψε στην Ευρώπη θαυμάζοντας το έργο των Ευρωπαίων και την απουσία του στην εξοχή, στο σπίτι που έχτισε στο Cape Cod, όταν η ζωή στην πόλη έμοιαζε πια αφόρητη. Η Αμερική του Χόπερ είναι η Αμερική της μοναξιάς, των άδειων βλεμμάτων, των ανθρώπων που στέκονται απελπισμένοι πίσω από φωτισμένα παράθυρα, των βουβών ζευγαριών στη μπάρα ενός καφέ, των άδειων θεωρείων στην όπερα, κουρείων στην άκρη της πόλης, ενός διανυκτερεύοντος βενζινάδικου. Πλάι στη ματαιοδοξία των ουρανοξυστών και του όγκου στέκονται μικροί οι ήρωες του, στεγνοί από δάκρυα, ξένοι μέσα στον ίδιο τους τον τόπο. Γυναίκες στις άκρες των κρεβατιών, πίσω αυλές σπιτιών, στέγες, ανθρώπινα γεράκια της νύχτας, το Χάρλεμ των χαμένων ψυχών, απελπισμένοι ταξιδιώτες του αμερικάνικου ονείρου. Ένας ωμός ρεαλισμός, απογυμνωμένος από ωραιοποιήσεις και μια κριτική ενατένιση ενός αιώνα και ενός τρόπου ζωής, που άλλοι αποθέωναν.
Στη δεκαετία του 20 ο Χόπερ και η γυναίκα του αποφασίζουν να αφήσουν τη ζωή στην πόλη που τους φαίνεται ήδη εξαιρετικά σκληρή, να ζήσουν την απόδραση στα μεγάλα τοπία. Στην ερημιά του Cape Cod τα τοπία στους πίνακες του θα αλλάξουν. Η μεγάλη αμερικάνικη ενδοχώρα θα κυριαρχήσει. H πόλη θα υποχωρήσει και οι ανάσες θα έρθουν από το ύπαιθρο. Και μετά η επιστροφή. Τα χρόνια του πολέμου. Το Περλ Χάρμπορ. Ο πόνος. Και ο Χόπερ άσημος ακόμα να παλεύει να ξορκίσει τους δαίμονες του. Τον πρώτο του πίνακα τον πούλησε στην ηλικία των σαράντα.
Η γυναίκα του Τζόζεφιν διαρκώς πλάι του. Η μοναδική μούσα του, καθώς τον υποχρέωνε μέχρι τέλους να  ποζάρει μονάχα εκείνη, ακόμα και σε προχωρημένη ηλικία γυμνή σε άδεια δωμάτια και η σχέση του μαζί της που πέρασε από όλα τα στάδια,. Ο φίλος του και συνεργάτης του Charles Burchfiled, ο μοναδικός συνοδοιπόρος, ο άνθρωπος με τον οποίο συζητούσε για τα πάντα.  Και μια σειρά πρόσωπα που αποτέλεσαν τους ανθρώπους που συνδιαλέχτηκε στη διαδρομή της τέχνης και της ζωής του. Αλλά και ένα ολόκληρο σύμπαν έμπνευσης που δημιουργήθηκε από την εντατική παρατήρηση του κόσμου γύρω του αλλά και των εικόνων που δημιούργησε, οι άνθρωποι που επηρέασε και επηρεάστηκε. Από τον Άλφρεντ Χίτσκοκ ως τους social realists.
Η έκθεση του έργου του Χόπερ  αποτελεί μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να καταγραφεί αυτή η εντυπωσιακή μετάβαση της αμερικάνικης τέχνης, από τα αριστοκρατικά πορτραίτα του 19ου αιώνα στη μοντέρνα ζωή. H γέννηση του κοινωνικού ρεαλισμού, σε μια παράλληλη πορεία μεγάλων καλλιτεχνών όπως οι John Sloan, Alfred Stieglitz, Edward Steichen, Paul Strand, Charles Demuth, Guy Pène du Bois, Charles Sheeler, Ben Shahn, Reginald Marsh, είναι η διαδρομή που επιλέγει η επιμελήτρια Barbara Haskell για να αποδείξει περίτρανα πως τα βήματα τους συναντήθηκαν σε καιρούς αβέβαιους, σχεδιάζοντας σκοτεινές εικόνες παράλληλες με τα πολτικά κινήματα που ανέτειλαν στη χώρα, την πτώση του 29, την ασφυξία που αποτυπώνουν με τα χρώματα τους. Τα δραματικά μοτίβα που συναντά κανείς στα έργα των περισσότερων από αυτούς στην πρώτη περίοδο που μελετά η έκθεση, την αρχή του εικοστού αιώνα.
Κατόπιν η επαφή του Χόππερ με τους ρεαλιστές στα χρόνια του είκοσι. Ο προβληματισμός για την κυριαρχία της μηχανής και της άναρχης ανάπτυξης, αλλά και η ξεγνοιασιά λίγο πριν τη μεγάλη Κρίση και οι μέρες που έμοιαζαν να μην έχουν αύριο. Και μετά η στροφή στη φύση μακριά από την απάνθρωπη πόλη. Το νέο κίνημα που έγινε γνωστό ως American Scene Painting. Εργοστάσια, άνθρωποι καθισμένοι σε γειτονιές της πόλης, γιγάντιες σκιές ουρανοξυστών, σχεδόν τρομακτικές, άδειοι δρόμοι, εξοχές ανακουφιστικές, παρόμοια βλέμματα πάνω στις ίδιες ανησυχίες, διαδέχονται ως εικόνες και οι σκηνές της καθημερινότητας μετατρέπονται μοναδικά σε επικές δηλώσεις.
Τα μέσα μιλούν για τον μεγάλο πεσιμιστή που ήταν μπροστά από την εποχή του, για την πρώιμη Αμερική, μια διαφορετικά μοντέρνα ζωή από αυτή που φανταζόμαστε και βέβαια τη ματιά ενός ονειροπόλου και των σύγχρονων του. Συγκρίνουν την εποχή του, μια εποχή ησυχίας σε αντίθεση με τον ήχο της πόλης που παράγει σήμερα ένα i-pod στον υπόγειο.
Ο πιο ήσυχος ζωγράφος της αμερικάνικης ιστορίας του περασμένου αιώνα μεταφέρει εικόνες εγκράτειας. Καμία υπόσχεση, κανένας θόρυβος. Μόνο απουσίες. Και ίχνη. Παγερές επιφάνειες και στιγμές ανάπαυσης.
ΚΕΙΜΕΝΟ:''O Χόπερ και η εποχή του''
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ:
http://www.parallaximag.gr/parallax-view/o-hoper-kai-i-epohi-toy













  







 









 















 









 





 




















































(*)  10 Οκτωβρίου 2012 έως 28 Ιανουαρίου 2013) 









PBS 'Picturing America' - Edward Hopper from Asteroid Media, Inc. on Vimeo.

 ***

 Ο Εντουαρντ Χόπερ εμπνέει το σινεμά

 Η ζωγραφική εμπνέει το σινεμά ή ο κινηματογράφος τη ζωγραφική; Ο ζωγράφος σκηνοθετεί ή ο κινηματογραφιστής ζωγραφίζει; Οσο κι αν η μια τέχνη τροφοδοτεί έμμεσα την άλλη, την πιο ευκρινή σύζευξη πετυχαίνει η ταινία «Σέρλι – Οράματα πραγματικότητας», που φέρνει στο  54ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ο Αυστριακός κινηματογραφιστής Γκούσταβ Ντόιτς. Αρχιτέκτονας, μουσικός, φωτογράφος αλλά και ερευνητής της φαινομενολογίας του κινηματογραφικού μέσου, ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος της «Σέρλι» πειραματίζεται (;) σ’ ένα φιλμ πατώντας αποκλειστικά και μόνο στο ζωγραφικό έργο ενός από τους δημοφιλέστερους έως σήμερα Αμερικανούς καλλιτέχνες. Του Εντουαρντ Χόπερ.

 Δεκατρείς από τους πίνακες του πιο κινηματογραφικού ζωγράφου, που αποτυπώνουν καρέ καρέ, σαν ταινία, τον 20ό αιώνα, ζωντανεύουν με κινηματογραφικά πλάνα για να αφηγηθούν τη ζωή μιας γυναίκας και μιας ολόκληρης εποχής. Ο Ντόιτς στην πρόσφατη ταινία του (12η) «ζωγραφίζει» τρεις δεκαετίες (’30-’60) στην Αμερική, με τις μεγάλες ανατροπές που έχουν αλλάξει τη χώρα και τον λαό της για πάντα.

 Οι πίνακες και τα κινηματογραφικά πλάνα μπερδεύονται γλυκά, καθαρά, ανασταίνοντας από την πινακοθήκη του Χόπερ μια ηρωίδα. Στο σκηνικό του τρένου με το οποίο αρχίζει και τελειώνει η ταινία, η Σέρλι -συνταξιδιώτης του αμερικανικού ονείρου- διαβάζει Εμιλι Ντίκινσον, στοχάζεται, ονειρεύεται. Η κάμερα βυθίζεται στην εικόνα του εξώφυλλου για να διατρέξει, με εικόνες-ζωγραφιές και συναισθήματα, γεγονότα, ονόματα και θρύλους που έχουν εγγραφεί στη συλλογική μνήμη.

 Ο φακός εισχωρεί από την κλειδαρότρυπα παρακολουθώντας την ιδιωτική και επαγγελματική ζωή μιας χειραφετημένης γυναίκας με αριστερές πεποιθήσεις στην Αμερική του ’30, του ’40, του ’50 και των αρχών του ’60, που δεν αποδέχεται ως δεδομένη την πραγματικότητα της οικονομικής ύφεσης του 1930, του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, του μακαρθισμού, των φυλετικών διακρίσεων, αλλά τη θεωρεί εύπλαστη κατασκευή.

 Στο φιλμ, σώματα, φωτισμός και μουσική (Ντιουκ Ελινγκτον, ορχήστρες σουίνγκ, Μπίλι Χόλιντεϊ, μπλουζ του Νότου, τραγούδια διαμαρτυρίας) δίνουν κίνηση στον χρόνο και εσωτερικό ρυθμό στα καδραρισμένα πλάνα που ακολουθούν την ηρωίδα στο δωμάτιο, στο γραφείο, στο θέατρο, στους περιθωριακούς θεατρικούς της ρόλους (πόρνη Φράνσι στο έργο του Σίντνεϊ Κίνγκσλεϊ), στον κινηματογράφο, στο εξοχικό (Cape Cod), καθώς κοιμάται, διαβάζει («Πολιτεία» του Πλάτωνα), στοχάζεται, εξοργίζεται με την πολιτική καταστολή, αλλά δεν απελπίζεται.

 Δεν είναι ο πρώτος κινηματογραφιστής που εμπνέεται από την παραστατική ζωγραφική του Χόπερ.

 Η σκηνογραφική αντίληψη στην οργάνωση του χώρου, ο αστικός βίος, η αίσθηση της μοναξιάς και της κρυφής μελαγχολίας του Αμερικανού ζωγράφου, που επηρεάστηκε από την κινηματογραφική γλώσσα (φιλμ νουάρ) και επηρέασε σκηνοθέτες (Χίτσκοκ, Τζάρμους, Σκορσέζε, Βέντερς), εξακολουθούν να τροφοδοτούν ώς σήμερα την έβδομη τέχνη.

 Σημείο εκκίνησης για τον Ντόιτς ήταν η «απεικόνιση της πραγματικότητας και ο διάλογος ανάμεσα στη ζωγραφική και το φιλμ», όπως επισημαίνει. «Με βάση την πεποίθησή μου ότι η Ιστορία αποτελείται από προσωπικές ιστορίες και επηρεασμένος από την τριλογία του Ντος Πάσος για τις ΗΠΑ, στην οποία οι ιστορίες ζωής και τα πεπρωμένα των λίγων είναι αντιπροσωπευτικά της ευρύτερης κοινωνικής και πολιτιστικής ιστορίας της Αμερικής, επέλεξα μια ηθοποιό για πρωταγωνίστρια -τη Σέρλι- η οποία μέσα από τους αντανακλαστικούς και στοχαστικούς εσωτερικούς μονολόγους μάς οδηγεί να βιώσουμε την εξέλιξη της μεγάλης ιστορίας».

 Οι ιδιωτικές και επαγγελματικές ζωές της ηρωίδας και του συντρόφου της Στίβεν, στενά συνδεδεμένες, διαπερνούν καταστάσεις και συναισθήματα, τόσο επίκαιρα σήμερα: ανεργία ως αποτέλεσμα της ύφεσης, απογοήτευση, διώξεις ως αποτέλεσμα του πολιτικού θεάτρου, παύση της καριέρας, απώλεια του συντρόφου, συνταξιοδότηση - απόσυρση στην ύπαιθρο, μετανάστευση στην Ευρώπη, προσωπικά πεπρωμένα που ακολουθούνται και επηρεάζονται από κοσμοϊστορικά γεγονότα και κοινωνικοπολιτικές αναταράξεις.

 Η φωνή του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ γεμίζει το άδειο δωμάτιο (Sun in Empty Room) καθώς το ραδιόφωνο της εποχής μεταδίδει την ομιλία του στην ειρηνική συγκέντρωση της 28ης Αυγούστου του 1963. «I Have a Dream», και η Σέρλι, κοιτώντας απ’ το παράθυρο, δεν σταματά να ονειρεύεται..
 (...)
ΠΗΓΗ:http://www.kathimerini.gr/59148/article/politismos/arxeio-politismoy/o-entoyarnt-xoper-empneei-to-sinema