Γιατί προηγείται πλέον το "ναι" στην ανεξαρτησία της Σκωτίας

Το δημοψήφισμα της 18ης Σεπτεμβρίου για την ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας αντιμετωπιζόταν μέχρι πρότινος στο Λονδίνο ως ένα καπρίτσιο, με προδιαγεγραμμένη την επικράτηση της “λογικής”, μπροστά στα δεινά, κυρίως οικονομικά, που θα επέφερε η κατάλυση μιας Ένωσης με ηλικία 300 ετών. Η υπεροπτική αυτή βεβαιότητα έδωσε όμως τη θέση της στον πανικό, αφότου οι κυριακάτικοι Times δημοσίευσαν δημοσκόπηση της εταιρείας YouGov στην οποία το “Ναι” στην ανεξαρτησία περνά για πρώτη φορά έστω και οριακά μπροστά από το “Όχι” με 51% έναντι 49%.

Πρόκειται για αποτέλεσμα το οποίο συνιστά ανατροπή μιας διαφοράς που

  μέχρι πρότινος ανερχόταν στις 22 μονάδες υπέρ του “Όχι” και που ερμηνεύεται από τη μετατόπιση ενός ποσοστού 12% των ψηφοφόρων, κυρίως προσκείμενων στο Εργατικό Κόμμα.

Οι bookmakers πάντως εξακολουθούν να προβλέπουν, έστω και με μεγαλύτερες αποδόσεις, τη διατήρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως και η εταιρεία Panelbase, που χρησιμοποιώντας την ίδια μεθοδολογία με την YouGov δίνει στο “Όχι” 52% έναντι 48%.

Σε κάθε περίπτωση, οι διαφορές είναι οριακές και οι αντιδράσεις των υποστηρικτών του “Οχι” συνιστούν έμμεση ομολογία του γεγονότος ότι οι αντίπαλοί τους έχουν το momentum. Και μόνο το γεγονός ότι ως σταθερότεροι υποστηρικτές της Ένωσης εμφανίζονται οι ψηφοφόροι άνω των 65 ετών, όταν στο δημοψήφισμα θα έχουν δικαίωμα προσέλευσης και οι έφηβοι 16 και 17 ετών, λέει πολλά. Άλλωστε, ακόμη και αν το “Όχι” επικρατήσει, τίποτε δεν θα είναι πια το ίδιο – όχι μόνο στην ίδια τη Σκωτία, όπου ο τοπικός πρωθυπουργός, ηγέτης του Σκωτικού Εθνικού Κόμματος (SNP) και πρωτεργάτης του δημοψηφίσματος Alex Salmond θα έχει εξασφαλίσει την πολιτική του μακροημέρευση, αλλά στο σύνολο της Βρετανίας, όπου η καμπάνια του “Ναι” έχει αρχίσει να εμπνέει το αριστερόστροφο τμήμα του εκλογικού σώματος.

Το κατεστημένο του Λονδίνου υποτίμησε την πρόκληση και προχώρησε σε αλλεπάλληλους ατυχείς χειρισμούς. Η επιμονή του πρωθυπουργού David Cameron να διεξαχθεί το δημοψήφισμα επί του διλήμματος “Ναι ή Όχι”, αποκλείοντας ενδιάμεσες μορφές αυτονομίας, κυρίως δημοσιονομικής, που απηχούσαν τις πραγματικές επιδιώξεις του σκωτσέζικου πληθυσμού, απλώς απενοχοποίησε την ψήφο υπέρ της απόσχισης. Τα τρία μεγάλα βρετανικά κόμματα (Συντηρητικοί, Εργατικοί, Φιλελεύθεροι) υποχρεώνονται πλέον να υποσχεθούν αυτό που είχε αρχικά τεθεί εκτός διαπραγμάτευσης, ήτοι την χορήγηση πρόσθετων εξουσιών στην κυβέρνηση της Σκωτίας σε περίπτωση επικράτησης του “Όχι”.

Επιπλέον, η καμπάνια του “Όχι” στηρίχθηκε στον εκφοβισμό, ενώ το “Ναι” πρόβαλλε ως επιλογή ελπίδας. Το “Όχι” ταυτίσθηκε με την υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων, ενώ το “Ναι” με την αλλαγή και την δημοκρατική ενδυνάμωση των πολιτών. Ακόμη και αυτές τις ημέρες, ο ηγέτης των Εργατικών Ed Miliband δηλώνει ότι όποιος δεν θέλει την ανάπτυξη ένοπλων φρουρών στα σύνορα Σκωτίας-Ουαλίας οφείλει να υποστηρίξει το “Όχι” - λησμονώντας ότι τη μεγαλύτερη πίεση από την εξάπλωση των ιδεών του SNP τη δέχεται το δικό του κόμμα και όχι οι περιθωριοποιημένοι στη Σκωτία Συντηρητικοί.

Η τοποθέτηση του SNP υπέρ της διατήρησης της στερλίνας, μετά την ενδεχόμενη απόσχιση, έδωσε μεν λαβή στους υποστηρικτές του “Όχι” να χλευάσουν τις αντιφάσεις μιας ανεξαρτησίας, η οποία δεν θα είναι και νομισματική. Όμως η προβολή από το Λονδίνο εκβιαστικών λογικών δεν συνιστά και επιτυχημένη προεκλογική συνταγή ενώπιον των ψηφοφόρων (και πάντως απαντήθηκε από το Εδιμβούργο με την προειδοποίηση ότι αν δεν της επιτραπεί η χρήση της στερλίνας, τότε η Σκωτία δεν πρόκειται να αναγνωρίσει το μερίδιο του βρετανικού δημόσιου χρέους που της αντιστοιχεί).

Ομοίως, η προειδοποίηση των Βρυξελλών ότι η ανεξάρτητη Σκωτία θα πρέπει να υποβάλλει εκ νέου υποψηφιότητα για ένταξη στην Ε.Ε., η οποία και θα πρέπει να γίνει ομόφωνα δεκτή από τους “28” μετά από περίπου πενταετή διαδικασία διαπραγματεύσεων, ανέδειξε μια σοβαρή νομική αντίφαση, εφόσον η ευρωπαϊκή ενοποίηση δεν περιλαμβάνει μόνο κράτη-μέλη, αλλά και “Ευρωπαίους πολίτες”, ιδιότητα την οποία οι Σκωτσέζοι δεν είναι δυνατόν να απωλέσουν.

Στην πραγματικότητα, οι υποστηρικτές του “Ναι” δεν κινητοποιούνται από κάποια εθνικιστική έξαρση, ούτε από τη νοσταλγία για το ένδοξο Κελτικό παρελθόν, αλλά εκφράζουν πολύ πιο απτές πολιτικές διεκδικήσεις. Η εξάρτηση από μία κυβέρνηση στην οποία κυριαρχούν οι Τόρηδες φαντάζει ανυπόφορη για τη Σκωτία, όπου το Συντηρητικό Κόμμα κινδυνεύει με εξαφάνιση. Επιπλέον, η αγανάκτηση για την ανισότητα της φορολογικής πολιτικής, οι φόβοι για την ιδιωτικοποίηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και η επιθυμία για ανάκτηση του εδάφους που έχει χαθεί από την τριακονταετή συρρίκωση του κοινωνικού κράτους στη Βρετανία, συνταιριάζονται με την επιθυμία αποκλειστικής εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων της Βόρειας Θάλασσας, διαμορφώνοντας αυτό που η δημοσιογραφική γλώσσα έχει ήδη αποκαλέσει “McUtopia”.

Πρόκειται για μία εκλογική “εξέγερση” όχι πολύ διαφορετική από αυτήν που οδήγησε το 2005 στο “Όχι” των Γάλλων και των Ολλανδών στο Ευρωσύνταγμα. Εξ ού και οι κραδασμοί πρόκειται, ανεξαρτήτως τελικού αποτελέσματος, να γίνουν αισθητοί σε όλη τη Γηραιά Ήπειρο, ιδίως όπου υπάρχουν ανοιχτά ζητήματα απόσχισης, όπως στην Καταλωνία.

Το ότι οι Ευρωπαίοι που αντιμάχονται την προοπτική απόσχισης της “Νοβορωσίας” από την Ουκρανία, κινδυνεύουν να βρεθούν οι ίδιοι αντιμέτωποι με ένα παρόμοι ντόμινο, αποτελεί ασφαλώς την κατεξοχήν ειρωνεία της Ιστορίας.

8/9/2014 

Του Κώστα Ράπτη

http://www.capital.gr/gmessages/showTopic.asp?id=4558980&pg=2&OrderDir=