Albert Lamorisse:''Red Balloon'', ''Το κόκκινο μπαλόνι'' (1956)




 






Μια ιδιότυπη φιλία αναπτύσσεται μεταξύ ενός αγοριού και ενός μπαλονιού στο Παρίσι της δεκαετίας του '50. Ενα μοναχικό αγόρι συναντά ένα μπαλόνι το οποίο γίνεται ο καλύτερος και πιστότερος φίλος του. Η φιλία αυτή δοκιμάζεται αλλά ξεπερνά τις δυσκολίες. Σε ένα φόντο μονότονα γκρίζο αυτή η φιλία είναι το μόνο πράγμα που δίνει χρώμα. Ομως είναι καταδικασμένη από τη φθαρτή φύση του υλικού... ή μήπως όχι; Μερικά πράγματα κουβαλούν την εικόνα ενός κόσμου πλασμένου από μας. Αυτό είναι και για αυτό το αγόρι το μπαλόνι. Είναι η εικόνα του ονείρου του για τον κόσμο, ενός κόσμου φωτεινού, όχι γκρι! Χρυσός φοίνικας στις Κάννες και βραβείο σεναρίου στα βραβεία Οσκαρ.




 ***

Το «Κόκκινο μπαλόνι» δεν έχει τίποτα το αληθινό: είναι όλα παραμυθένια. Ένας μπόμπιρας απελευθερώνει το αντικείμενο του τίτλου, φυλακισμένο σε κάποιον από τους καφέ-γκρίζους δρόμους της πόλης. Πρόκειται για το μοναδικό «έγχρωμο» αντικείμενο στα κάδρα μιας έγχρωμης ταινίας! Παραμυθένια και η σχέση που θα αναπτύξουν, βγαλμένη από το ντισνεϊκό σύμπαν όπου ένα ξύλινο αγόρι γίνεται αχώριστος φίλος με έναν γρύλο ή τα κουζινικά μιας έπαυλης μπορούν να επιδοθούν σε μουσικοχορευτικές επιδείξεις. Μια σχέση εκτός περιγραφής, μη απτή, άρα υπαρκτή όσο και οι αόρατοι φίλοι της παιδικής ηλικίας. Εξίσου παραμυθένιο και το φελινικό κρεσέντο του τέλους, που απογειώνει το μικρό ήρωα στον ουρανό: είναι η ανάσταση και η θριαμβευτική ανάληψη, που ολοκληρώνει την αναπαραγωγή ενός σχήματος καθαρά χριστιανικού.
Το «Κόκκινο μπαλόνι» δεν έχει τίποτα το παραμυθένιο: είναι όλα αληθινά σαν τη μοναξιά του κυρίου Ιλό, του σχεδόν βουβού alter ego του Jacques Tati. Σε αυτό το λούνα παρκ των σινεφίλ αναφορών θα συναντήσουμε ακόμα τον Jean Vigo («Διαγωγή μηδέν») και τη μοναδική οικονομία του στην απεικόνιση ενός εχθρικού ενήλικου σύμπαντος. Αυτός ο πρόωρα χαμένος αναρχικός θα ήταν σίγουρα περήφανος για τη σκαμπρόζικη διάθεση… του κόκκινου μπαλονιού, που δεν διστάζει να κάνει τον βίο αβίωτο στον αυταρχικό καθηγητή του φίλου του! Ένα μπαλόνι τόσο αληθινό, όσο και κάθε συνείδηση που δεν έχει (προλάβει να) αλλοτριωθεί: γι αυτό και είναι ανεπιθύμητο στους θεσμοθετημένους χώρους κοινωνικοποίησης και πατροναρίσματος του αγοριού.
Είναι όλα αληθινά στο «Κόκκινο μπαλόνι», στον βαθμό που τα όνειρα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της 24ωρης πραγματικότητας. Ο Albert Lamorisse μοιάζει ακριβώς να ενορχηστρώνει ένα απόλυτα προσωπικό όνειρο, με αλάνθαστο timing και μοναδική επιλογή χώρων. Ίσως να μην συνειδητοποιούσε ότι η «χριστιανίζουσα» ιστοριούλα που ονειρεύτηκε εδράζεται σε ένα πολύ αρχαιότερο παγανιστικό σχήμα.
Σε κάθε περίπτωση, νιώθω ένοχος για τον κατακερματισμό μιας μικροσκοπικής επιτομής της πεμπτουσίας του σινεμά σε λέξεις –αυτές ακριβώς που το «Κόκκινο μπαλόνι» συστηματικά αποφεύγει. Η ταινία ανήκει στην ίδια άτυπη κατηγορία με το αριστουργηματικό «Πνεύμα του μελισσιού» του Victor Erice, απαιτεί πάνω απ’ όλα αγνό θυμικό και μια ιδιότυπη βιωματική συμμετοχή. 
(...)

Σκηνοθεσία: ΑΛΜΠΕΡ ΛΑΜΟΡΙΣ
Σενάριο: ΑΛΜΠΕΡ ΛΑΜΟΡΙΣ 
Παραγωγή: ΑΛΜΠΕΡ ΛΑΜΟΡΙΣ
Ηθοποιοί: ΠΑΣΚΑΛ ΛΑΜΟΡΙΣ, ΣΑΜΠΙΝ ΛΑΜΟΡΙΣ, ΖΟΡΖ ΣΕΛΙΕ, ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ ΠΟΠΟΦ, ΠΟΛ ΠΕΡΕΪ &παιδιά στους δρόμους στο Παρίσι.
Φωτογραφία: ΕΝΤΜΟΝΤ ΣΕΧΑΝ
Μουσική: ΜΟΡΙΣ ΛΕΡΟΥ
Μοντάζ: ΠΙΕΡ ΖΙΛΕΤ
Ήχος: ΠΙΕΡ ΒΙΓΙΕΜΙΝ 
Bοηθοί Σκηνοθέτη: ΕΝΤΜΟΝΤ ΑΓΚΑΜΠΡΑ, ΑΝΤΡΕ ΦΟΝΤΕΝ 
Χρονολογία παραγωγής: 1956
Χώρα παραγωγής: ΓΑΛΛΙΑ
Γλώσσα: ΓΑΛΛΙΚΑ
Διάρκεια: 38'
(...)