Οι μύθοι γύρω από τα Ασφαλιστικά Ταμεία

Σκίτσο Γ.ΙΩΑΝΝΟΥ

Το ασφαλιστικό σύστημα και ζήτημα και πάλι μπαίνει δυναμικά στη δημόσια συζήτηση.

Ούτως ή άλλως τα Ασφαλιστικά Ταμεία από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 βρίσκονται στο επίκεντρο συζητήσεων περί της βιωσιμότητάς τους.

Κι όμως, εδώ και δεκαετίες οι μύθοι για το τι φταίει για το σημερινό αδιέξοδο πολλαπλασιάζονται, υποθηκεύοντας εν τέλει το μέλλον των ταμείων και διακινδυνεύοντας τις συντάξεις των Ελλήνων πολιτών.

Μύθος Νο. 1: Το Ασφαλιστικό δεν έχει ανάγκη μεταρρύθμισης

Πολύς λόγος γίνεται εδώ και τρεις και πλέον δεκαετίες για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος, η οποία ουσιαστικά ποτέ δεν έγινε εν μέσω έντονων κοινωνικών αντιδράσεων και πολιτικών ψηφοθηρικών σκοπιμοτήτων. Ακόμα και όταν είχαν κατατεθεί εγκαίρως ολοκληρωμένες μεταρρυθμιστικές προτάσεις νόμου από τους πλέον ειδικούς, όπως το επονομαζόμενο «Ασφαλιστικό Γιαννίτση» το 2001, το οποίο θα έλυνε το πρόβλημα για μια τουλάχιστον εικοσαετία,σύμφωνα με εξειδικευμένους οικονομολόγους, η πρακτική αναβολής αποφασιστικών παρεμβάσεων υπό το πολιτικό κόστος υπερτέρησε. Το Ασφαλιστικό έχει το εξής χαρακτηριστικό, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί: όσο καθυστερεί η επίλυσή του τόσο ενδυναμώνονται οι μηχανισμοί επιδείνωσής του. Και ενώ, δηλαδή, μας καθησύχαζαν με ηπιότερες αποσπασματικές παρεμβάσεις και επιβεβαιώσεις για την ευρωστία των Ασφαλιστικών Ταμείων, η κατάσταση έβαινε από το κακό στο χειρότερο.

Μύθος Νο. 2: Εξυγίανση των Ασφαλιστικών Ταμείων μέσω Χρηματιστηρίου

Την ίδια περίπου περίοδο 1999-2003, την περίοδο δηλαδή της χρυσής εποχής του Χρηματιστηρίου και μέχρι τον καταποντισμό του, τα αποθεματικά των Ασφαλιστικών Ταμείων κατευθύνθηκαν στο χρηματιστήριο μετά από επίμονες παροτρύνσεις, ενδεχομένως και καθ' υπόδειξη κυβερνητικών στελεχών. Πρωτοκλασάτος υπουργός, μάλιστα, που εσχάτως τον γυροφέρνει η δικαιοσύνη -για άλλους λόγους- δήλωνε ότι η άνοδος του Χρηματιστηρίου συνέβαλε στην εξυγίανση των Ταμείων που είχαν μετοχές σε τράπεζες και οργανισμούς των οποίων η κεφαλαιοποίηση αυξήθηκε σημαντικά. Τα Ταμεία, δηλαδή, ωφελούνταν επειδή διακρατούσαν μετοχές, η τιμή των οποίων σταδιακά έπεφτε και όχι επειδή θα τις πουλούσαν πιο συμφέρουσα τιμή από αυτήν που τις αγόρασαν!

Και όταν το Φεβρουάριο του 2003 το Χρηματιστήριο Αθηνών καταποντίστηκε, τα αποθεματικά των Ασφαλιστικών Ταμείων έκαναν φτερά.

Μύθος Νο. 3: Εγγυητής των αποθεματικών των Ασφαλιστικών Ταμείων η ΤτΕ

Με την ψήφιση του Νόμου 2469/1997 δημιουργήθηκε ένα Κοινό Κεφάλαιο στην Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), στο οποίο συμπεριλαμβάνονταν πόροι των Ασφαλιστικών Ταμείων, των νοσοκομείων, των πανεπιστημίων και όλων των ιδρυμάτων δημοσίου δικαίου. Η ΤτΕ είχε το ελεύθερο της διαχείρισης των αποθεματικών των Ασφαλιστικών Ταμείων, χωρίς να λογοδοτεί στους ιδιοκτήτες τους, ενώ στη Συμφωνία Εκχώρησης των κεφαλαίων δεν υπήρχε καν ρήτρα που να διασφάλιζε την απόδοση από την επένδυση των κεφαλαίων. Λίγο πριν το PSI και ενώ διαφαινόταν προς τα πού πήγαινε η κατάσταση, η ΤτΕ μετέτρεψε τα αποθεματικά σε κρατικά ομόλογα με αποτέλεσμα μετά το κούρεμα τα Ασφαλιστικά Ταμεία να χάσουν €11 δισ. Τα Μετοχικά Ταμεία των Ενόπλων Δυνάμεων, από τα πιο εύρωστα Ταμεία, έχασαν το 70% των αποθεματικών τους.

Μύθος Νο. 4: Επιζήμια για τα Ασφαλιστικά Ταμεία σε ομόλογα υπό το Αγγλικό Δίκαιο

Για να καλυφθεί η μη ορθολογική τοποθέτηση της ΤτΕ και να δοθεί αύρα κάθαρσης εν μέσω κρίσης, όπως υποστηρίζουν παράγοντες της αγοράς, αναζητήθηκε αποδιοπομπαίος τράγος και σε αυτό το πλαίσιο στοχοποιήθηκαν δικαστικά παλαιότερες επενδύσεις Ασφαλιστικών Ταμείων σε συγκεκριμένο δομημένο ομόλογο του Ελληνικού Δημοσίου έκδοσης 2007 υπό το αγγλικό δίκαιο.

Όποιος παρακολουθεί τις εξελίξεις, γνωρίζει ότι ομόλογα αγγλικού δικαίου δεν κουρεύτηκαν κατά το PSI. Τα Ταμεία δεν επωφελήθηκαν από αυτή την επένδυση, καθώς υποχρεώθηκαν  να το ξεφορτωθούν, με την αγορά θεωρούμενη ως μη γενόμενη. Τα δε χρήματα που επεστράφησαν τοποθετήθηκαν από την ΤτΕ, εν μέρει σε ομόλογα ελληνικού δικαίου που κουρεύτηκαν στο PSI. Η δικαιοσύνη εκδικάζει τη συγκεκριμένη υπόθεση δομημένων ομολόγων, περίπτωση που όχι μόνο δεν ζημίωσε τα Ταμεία, αλλά εκ των υστέρων διαπιστώνεται ότι θα τα είχε ωφελήσει - και όχι επιζήμιες τοποθετήσεις, ποινικοποιώντας ουσιαστικά κοινότυπες (εκτός Ελλάδος) διαδικασίες.

Και οι υποθέσεις με έντονη την οσμή σκανδάλου, οι οποίες οδήγησαν στο χείλος του γκρεμού τα Ασφαλιστικά Ταμεία μπαίνουν απλά στο χρονοντούλαπο.

11-10-2014

  Δημήτρης Αλεξόπουλος,

 δικηγόρος

http://www.tovima.gr/

opinions/article/?aid=640079