Δέκα γεγονότα που σφράγισαν την προσωπικότητα του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Ο οικτίρμων βασιλιάς: 

«Η επιείκεια του Μεγάλου Αλεξάνδρου ενώπιον της οικογένειας του Δαρείου Γ΄» τιτλοφορείται ο πίνακας του βενετσιάνου ζωγράφου του 18ου αιώνα Τζιοβάνι Αντόνιο Πελεγκρίνι, στον οποίο αποτυπώνεται η ήπια στάση που τηρούσε ο στρατηλάτης απέναντι στους αντιπάλους του. 


Οι στιγμές που έκαναν τον Αλέξανδρο Μέγα

Εξημερώνοντας τον Βουκεφάλα

Δεν είναι σαφές το πότε ο Αλέξανδρος ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με το άλογο που έμελλε να αναδειχθεί ως το πλέον διάσημο στην ανθρώπινη Ιστορία. Ωστόσο, υπολογίζεται ότι ο γιος του Φιλίππου ήταν περίπου 12 ετών όταν αντίκρισε στην αυλή του παλατιού το ατίθασο ζώο που ήθελε να πουλήσει ο έμπορος Φιλόνικος στον βασιλιά. Κανένας από τους αξιωματικούς του Φιλίππου δεν κατόρθωσε να ιππεύσει τον Βουκεφάλα. Μόνο ο νεαρός Αλέξανδρος, ο οποίος λέγεται ότι παρατήρησε πως το άλογο φοβόταν τη σκιά του και, προκειμένου να το εξημερώσει, το έφερε στον ήλιο. Ο Βουκεφάλας παρέμεινε μαζί με τον Αλέξανδρο ως τον θάνατο του πρώτου, στη μάχη του Υδάσπη, το 326 π.Χ.

Ο θάνατος του Φιλίππου Β'

Τα αίτια της δολοφονίας του Φιλίππου Β΄ δεν έχουν εξιχνιαστεί. Ο αγαπητός και σώφρων βασιλιάς των Μακεδόνων, σε μια επίδειξη δύναμης, εμφανίστηκε χωρίς τη φρουρά του στη γιορτή για τους γάμους της κόρης του, Κλεοπάτρας, το 336 π.Χ. Εκεί, ο Παυσανίας, ένας από τους σωματοφύλακές του, τον δολοφόνησε και ακολούθως δολοφονήθηκε και ο ίδιος. Ιστορικοί έχουν αποπειραθεί να συνδέσουν τη δολοφονία με περσικά συμφέροντα στο βασίλειο. Ως μόνος διάδοχος, ο Αλέξανδρος ανέλαβε τον θρόνο, καθώς είχε και τη στήριξη του στρατηγού Αντίπατρου.

Η μάχη στον Γρανικό ποταμό

Εκτός του ότι η μάχη του Γρανικού το 334 π.Χ. υπήρξε η πρώτη μεγάλη νίκη του Μεγάλου Αλεξάνδρου, μόλις δύο χρόνια αφότου είχε αναλάβει το βασίλειο, υπήρξε και μια μάχη στρατηγικής σημασίας, καθώς άνοιξε τον δρόμο του στρατηλάτη προς την Ανατολή. Εκμεταλλευόμενος τα στρατηγικά σφάλματα των Περσών και έχοντας παρατάξει τον στρατό του στην απέναντι όχθη του Γρανικού ποταμού, αντικριστά με τους ισχυρούς αντιπάλους του, κατόρθωσε να κερδίσει. Επιπλέον, αντιμετώπισε με τιμή τους πεσόντες και τους πληγωμένους από τη μάχη Μακεδόνες, αλλά και τους αντιπάλους του.

Η μάχη της Ισσού

Ξεδιπλώνοντας σε πλήρη έκταση τη στρατηγική του δεινότητα, ο Αλέξανδρος κατάφερε στη μάχη της Ισσού να ενώσει πολλά ελληνικά φύλα, συστρατεύοντας μαζί του Θεσσαλούς και Θράκες, στον δρόμο προς τη Μέση Ανατολή. Η μάχη υπήρξε κάθε άλλο παρά εύκολη, με τις απώλειες και των δύο πλευρών να είναι της τάξεως των δεκάδων χιλιάδων ανδρών. Αν και οι Μακεδόνες υπήρξαν σκληροί με τους Πέρσες, μετά την ήττα των τελευταίων το 333 π.Χ., ο Αλέξανδρος, ο οποίος τραυματίστηκε στον μηρό, επέδειξε φιλόξενη στάση απέναντι στη γυναίκα και στα παιδιά του αντιπάλου του, Δαρείου Γ΄.

Η μάχη στον ποταμό Υδάσπη

Η συγκεκριμένη εντυπωσιακή μάχη του 326 π.Χ. ενάντια στον ινδό βασιλιά Πώρο κατέληξε σε επέκταση των συνόρων του μακεδονικού βασιλείου πέραν των ορίων της Περσικής Αυτοκρατορίας. Με το πεδίο της μάχης να εκτείνεται πέραν των 6 χιλιομέτρων και με τα άλογα των Μακεδόνων να αναμετρώνται με τους ινδικούς ελέφαντες, η αξία της νίκης ήταν μεγάλη. Μετά την ήττα του, ο μεγαλόσωμος Πώρος ρωτήθηκε από τον Αλέξανδρο «Πώς θέλεις να σου φερθώ;» και απάντησε «βασιλικά». Ο Αλέξανδρος του επέτρεψε να διατηρήσει τη βασιλεία του στην περιοχή.

Η ίδρυση της Αλεξάνδρειας

Ο Αλέξανδρος οραματίστηκε το σημείο όπου τελικώς χτίστηκε η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου ως το σημείο τομής μεταξύ τριών κόσμων: της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής. Η «Αλεξάνδρεια η εν Αιγύπτω», χτισμένη από τον αρχιτέκτονα Δεινοκράτη τον Ρόδιο, άρχισε να ακμάζει μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου και εξελίχθηκε στην κοσμοπολίτικη μεγαλούπολη που είναι ακόμη και σήμερα.

Η μάχη στα Γαυγάμηλα

Η εξουδετέρωση του περσικού στόλου και η καταστολή της εξέγερσης των Σαμαρειτών ήταν μόνο το προοίμιο της πλέον θρυλικής μάχης του Μεγάλου Αλεξάνδρου (331 π.Χ.). Με τον Δαρείο τον Γ΄ μαινόμενο να χρησιμοποιεί στρατό ακόμη πολυπληθέστερο από εκείνον στην Ισσό και με τους μάντεις να είναι προβληματισμένοι εξαιτίας της έκλειψης της Σελήνης εκείνες τις ημέρες, τίποτε δεν θεωρείτο δεδομένο. Μετά τη νίκη της μακεδονικής πλευράς, μυθικά έχουν μείνει τα λάφυρα της μάχης, ανάμεσά τους το άρμα του Δαρείου και 15 ινδικοί ελέφαντες.

Η δολοφονία του Κλείτου του Μέλανα

Ο Κλείτος ο Μέλας ήταν ένας εκ των πιο έμπιστων αξιωματικών του Αλεξάνδρου, ο οποίος μάλιστα του είχε σώσει τη ζωή κατά τη μάχη στον Γρανικό ποταμό. Οι δυο τους λογομάχησαν μεθυσμένοι το 328 π.Χ. στη Σαμαρκάνδη. Ο Κλείτος υποστήριξε ότι τα επιτεύγματα του Αλεξάνδρου οφείλονταν στον στρατό του και ο Αλέξανδρος το εξέλαβε ως προσβολή και τον δολοφόνησε με ένα δόρυ, για να το μετανιώσει αμέσως μετά.

«Ανταρσία» των Μακεδόνων στην Ωπη

Το 324 π.Χ., καθώς ο πόλεμος διαρκούσε ήδη παραπάνω από δέκα χρόνια, και τέσσερα χρόνια αφότου ο Αλέξανδρος είχε επιβάλει και στους Ελληνες να τον προσκυνούν όπως οι Πέρσες, η κόπωση του στρατού ήταν αυξημένη. Στη δυσαρέσκειά τους προστίθεντο και οι έριδες με τους κατακτημένους λαούς για τη διοίκηση των εδαφών και την επιβολή του ελληνικού πολιτισμού. Η κατάσταση στην πόλη Ωπη έφτασε στα όρια της ανταρσίας και ο Αλέξανδρος ανακοίνωσε ότι οι μεγαλύτεροι και πιο καταπονημένοι στρατιώτες θα μπορούσαν να επιστρέψουν στην πατρίδα, προλαβαίνοντας έτσι περισσότερες αντιδράσεις.  

Ο θάνατος

Ο θάνατος του Αλεξάνδρου στο παλάτι του Ναβουχοδονόσορα Β΄ στη Βαβυλώνα το 323 π.Χ., όπως θα συνέβαινε με τον ξαφνικό θάνατο κάθε αντιστοίχως σπουδαίας προσωπικότητας, γέννησε διάφορες θεωρίες. Επικρατέστερη είναι αυτή της ασθένειας, με πιθανότερα ενδεχόμενα την ελονοσία, τη μόλυνση, τον τύφο ή κάποια νόσο στο πάγκρεας. Τελευταίως, σύμφωνα με αμερικανούς επιδημιολόγους, στα ενδεχόμενα προστέθηκε και ο ιός του Δυτικού Νείλου.

Μία ημέρα με τον Αλέξανδρο

Πέρα από τις σημερινές αναγνώσεις, τους θρύλους και την ποπ κουλτούρα, πόσα γνωρίζουμε για τον πραγματικό Αλέξανδρο; Η αλήθεια είναι ότι γνωρίζουμε κάποια στοιχεία. Αρχικά, την όψη του: επρόκειτο για έναν μετρίου αναστήματος άνδρα με ξανθά μαλλιά. Συνήθιζε να κλίνει το κεφάλι του προς το ένα μέρος, ενώ γενικώς περιγράφεται ως αρρενωπός, γοητευτικός και επιβλητικός.

Θεωρείτο ακατόρθωτο για κάποιον να κάνει τον Αλέξανδρο να γελάσει, καθώς ο θρύλος θέλει ακόμη και τους γελωτοποιούς να αποτυγχάνουν. Επιπλέον, περιγράφεται ως εξαιρετικά νευρικός, κάνοντας κοφτές κινήσεις, περπατώντας γρήγορα και μιλώντας με γοργό ρυθμό. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του ήθελε να λατρεύεται ως θεός. Πολλοί, μεταγενέστερα ασφαλώς, έχουν «διαγνώσει» κλινική κατάθλιψη στον μακεδόνα στρατηλάτη. Σε αντίθεση με τον πατέρα του Φίλιππο Β', ο οποίος παρουσιάζεται ως περισσότερο ανοιχτός και ευχάριστος, ο Αλέξανδρος υπήρξε πιο «στεγνός». «Δεν ήταν το παιδί που θα είχε πολλές παρέες» έχει σημειώσει η αμερικανίδα ιστορικός Ελίζαμπεθ Κάρνεϊ, η οποία επίσης περιγράφει τον Αλέξανδρο ως πιο «αποφασισμένο να κατακτήσει και να λειτουργήσει ως μονάρχης από ό,τι ο πατέρας του». Είναι αυτή μια συμβατή εικόνα με τις ποπ αποτυπώσεις του Αλεξάνδρου;

«Το Χόλιγουντ φτιάχνει πάντοτε ταινίες για τον εαυτό του» έχει δηλώσει ο ιστορικός, μελετητής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καθηγητής στο New College της Οξφόρδης και σύμβουλος του Ολιβερ Στόουν κατά την παραγωγή της ταινίας «Αλέξανδρος», Ρόμπιν Λέιν Φοξ. Και συνεχίζει την «ανάγνωσή» του: «Από το 1973 όλοι εκείνοι που με έπαιρναν τηλέφωνο προσπαθώντας να κάνουν ταινία για τον Αλέξανδρο με ρωτούσαν τρία πράγματα. Πρώτον: "Ποια ήταν η σχέση του με τους εβραίους; Τι εννοείτε 'καμία σχέση';". Δεν με πίστεψαν ποτέ. Δεύτερον: "Τι ναρκωτικές ουσίες έπαιρνε; Τι εννοείτε 'μόνο αλκοόλ'; Αλλες καταχρήσεις δεν έκανε; Πείτε μας τουλάχιστον αν έβαζε πάντα νερό στο κρασί του". Τρίτον: "Ηταν γκέι, έτσι δεν είναι; Τι εννοείτε 'δεν υπήρχαν γκέι εκείνη την εποχή';". Οπως διαπιστώνετε, οι παραγωγοί του Χόλιγουντ προέρχονται από μια κουλτούρα την οποία απασχολούν αυτά τα ζητήματα: οι εβραίοι, τα ναρκωτικά και οι γκέι είναι βασικά συστατικά της καλιφορνέζικης κοινωνίας».

Επομένως, κάθε απόπειρα αποκάλυψης του μακεδόνα βασιλιά αντανακλά της ανησυχίες της εκάστοτε εποχής. Ωστόσο, ενώ όλοι παραδέχονται τον καθοριστικό ρόλο του στην εξέλιξη της ανθρωπότητας, πολλοί συμφωνούν ότι ο βασιλιάς δεν ήταν και πολύ καλός ως παρέα. 

Νικολαΐδης Ηλίας 

28-9-2014

http://www.tovima.gr/
vimagazino/views/article/?aid=636295