Ατιμωρησία και ετεροχρονισμένη ευαισθησία

Erich Priebke
-΄Ενας από τους ειδεχθέστερους εγκληματίες πολέμου

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε στην Ευρώπη τον Μάιο του 1945 με τη νίκη των Συμμαχικών Δυνάμεων και την άνευ όρων παράδοση του γερμανικού Στρατού (8-9 Μαΐου, 1945).

Ολόκληρη η ανθρωπότητα περίμενε μια άμεση παραδειγματική τιμωρία των ναζί που είχαν διαπράξει σωρεία ειδεχθών εγκλημάτων πολέμου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Μέγα μέρος της Ευρώπης είχε υποστεί τα δεινά της γερμανικής κατοχής, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, που τώρα ζητάει αποζημιώσεις απευθυνόμενη εις ώτα μη ακουόντων.

Τελικά δικαιοσύνη μόνο σε πολύ μικρό βαθμό αποδόθηκε (η περίπτωση της Δίκης της Νυρεμβέργης), και περίπου 70 χρόνια αργότερα οι διάφοροι ναζί, που ο μέσος όρος ηλικίας τους φθάνει μεταξύ 90 και 100 χρόνων, καταζητούνται από την όψιμα αφυπνισθείσα γερμανική δικαιοσύνη.

Τι ακριβώς συνέβη μετά το τέλος του Πολέμου; Απλά άρχισε σχεδόν αμέσως ο Ψυχρός Πόλεμος. Προτού καλά καλά προλάβουν να φωτογραφηθούν οι Αμερικανοί και οι Σοβιετικοί στρατιώτες αγκαλιά, το 1946 ο πρωθυπουργός της Βρετανίας σε λόγο του στο κολέγιο Φούλαμ του Μιζούρι έκανε δώρο στην ανθρωπότητα μια φράση που χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από τον ελεύθερο κόσμο της Δύσης: «Σιδηρούν Παραπέτασμα» (Iron Curtain): «Από το Στετίνο της Βαλτικής έως την Τεργέστη της Αδριατικής υψώνεται ένα Σιδηρούν Παραπέτασμα». Βέβαια λησμόνησε την προσωρινή εξαίρεση, την Τσεχοσλοβακία, που δεν ήταν τότε ακόμα εντός του παραπετάσματος αφού κυβερνιόταν μέχρι το 1948 από συνασπισμό, στον οποίο συμμετείχαν δημοκράτες εγνωσμένου κύρους, όπως ο Εντβαρντ Μπένες και ο Γιαν Μάζαρικ.

Για τους Συμμάχους, και ειδικότερα για τις ΗΠΑ, ο εχθρός δεν ήταν πλέον οι Γερμανοί -το αντίθετο μάλιστα- αλλά οι Σοβιετικοί, με τον επεκτατισμό και την επιθετικότητά τους στην Ευρώπη.

Οι ναζί αφετέρου υπήρξαν συνεργάσιμοι και χρήσιμοι, ιδίως όσοι ήταν έμπειροι περί τα σοβιετικά, όπως για παράδειγμα ο Γερμανός αντιστράτηγος Ράινχαρτ Γκέχλεν, επικεφαλής της γερμανικής κατασκοπίας στο Ανατολικό Μέτωπο, που προτίμησε να παραδοθεί στους Αμερικανούς και όχι στους Σοβιετικούς, όπως θα έπρεπε βάσει της Συμφωνίας της Γιάλτας. Κατόπιν ταξίδευσε μαζί με τους πολύτιμους φακέλους του, που περιείχαν πληροφορίες για την υποδομή του σοβιετικού στρατού, στην Ουάσιγκτον, για να κατατοπίσει με ένα λεπτομερές briefing το ανυπόμονο Πεντάγωνο. Εκεί είχε μια εποικοδομητική συνάντηση με τον ομοϊδεάτη του, Τζον Φόστερ Ντάλες, τότε αρχηγό της OSS και μετά της CIA, όπου συμφώνησαν να συντονίσουν τις προσπάθειές τους για τη συντριβή του κομμουνισμού.

Υπήρξαν δύο τρόποι επιβίωσης των Γερμανών εγκληματιών πολέμου. Ο πρώτος ήταν να τεθούν υπό την προστασία του πρώτου μεταπολεμικού καγκελαρίου Κόνραντ Αντενάουερ και να αναλάβουν σημαντικές θέσεις στον κρατικό μηχανισμό της Δυτικής Γερμανίας (στρατιωτικοί, δικαστές, καθηγητές πανεπιστημίων, μεγαλοεπιχειρηματίες κ.λπ., πολλοί από αυτούς πρώην αιχμάλωτοι πολέμου). Ειδικότερα οι επικεφαλής «κινητών» αποσπασμάτων εκτέλεσης, όπως οι Κλάους Μπάρμπι, Φρανς Σιξ και Εμίλ Αουσμπεργκ, όχι μόνο κατάφεραν να γλιτώσουν από τη δικαιοσύνη αλλά επαναπροσλήφθηκαν για να υπηρετήσουν στη στρατιωτική κατασκοπία του ΝΑΤΟ, μισθοδοτούμενοι από τις ΗΠΑ.

Τέλος, πρέπει να γίνει μνεία και του ρόλου της Ελβετίας, που υπήρξε κέντρο υποδοχής ναζιστών αμέσως μετά το τέλος του πολέμου. Ισως και εδώ να έπαιξαν κάποιο ρόλο οι μεγάλες καταθέσεις των Γερμανών εγκληματιών πολέμου. Ο άλλος τρόπος ήταν να τους παρασχεθεί η δυνατότητα να φύγουν για τη Ν. Αμερική, και ειδικότερα για την Αργεντινή, την Παραγουάη και τη Βραζιλία. Η Αργεντινή διατηρούσε ανέκαθεν μια παραδοσιακή φιλία με τη χιτλερική Γερμανία, ενώ ο δικτάτορας Χουάν Περόν πάντα θαύμαζε τον Χίτλερ. Υπήρχε και ένας άλλος λόγος που καθιστούσε τους Γερμανούς λίαν ευπρόσδεκτους στη Ν. Αμερική: τα πλούτη που έφερναν μαζί τους και είχαν αποκτηθεί ύστερα ύστερα από λεηλασίες πλούσιων Εβραίων. Οι Γερμανοί βοηθούσαν την Αργεντινή να ανακάμψει οικονομικά. Δεν υπήρχε περίπτωση να μην τους δεχθεί.

Ενας από τους ειδεχθέστερους εγκληματίες πολέμου που πέθανε πέρυσι σε ηλικία 100 ετών και 2 μηνών είναι ο λοχαγός των SS Εριχ Πρίμπκε. Συνελήφθη το 1946 και κατάφερε να διαφύγει με διαβατήριο του Βατικανού το 1949 πηγαίνοντας και αυτός στην Αργεντινή, όπου έζησε σαν φιλήσυχος πολίτης ακριβώς 50 χρόνια. Ο Πρίμπκε κατά το 1944 προΐστατο της εκτέλεσης 335 Ιταλών (ανάμεσά τους και 77 εβραϊκής καταγωγής) στα σπήλαια Αντρεατίνε της Ρώμης (24.3.1944) που έγινε ως αντίποινα για το φόνο 33 νεαρών επίλεκτων στρατιωτών των SS από Ιταλούς παρτιζάνους (Gruppi di Azione Partigiana).

Ο Πρίμπκε ουδέποτε ομολόγησε την ενοχή του, αν και δεν αρνήθηκε τη συμμετοχή του στο μακελειό των σπηλαίων. Απλά ισχυρίστηκε ότι ως κατώτερος αξιωματικός ακολουθούσε οδηγίες και υπάκουσε σε εντολές ανωτέρων! Η ειρωνεία είναι ότι ούτε καν αυτό έκανε, γιατί η εντολή ήταν η εκτέλεση 10 Ιταλών για κάθε σκοτωμένο Γερμανό. Αυτός έκανε λάθος προσθέτοντας ακόμα 5 άτομα.

Ενώ στην περίπτωση Αϊχμαν, που είχε καταφύγει και αυτός στην Αργεντινή, η Μοσάντ ενήργησε αστραπιαία και τον απήγαγε μεταφέροντάς τον στο Ισραήλ, όπου δικάστηκε και απαγχονίστηκε, για τον Πρίμπκε μεσολάβησε μια γραφειοκρατική διαδικασία ενός έτους μέχρι να εκδοθεί στην Ιταλία, όπου καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη το 1998. Λόγω ηλικίας και κακής υγείας, η ποινή μεταβλήθηκε σε κατ' οίκον περιορισμό.

Η τραγωδία αυτού του «ανθρώπου» συνεχίστηκε και μετά το θάνατό του. Παντού αρνήθηκαν να δεχθούν τον ενταφιασμό του. Πρώτη αρνήθηκε η Αργεντινή, τόπος της προτίμησης του Πρίμπκε, που επιθυμούσε να ταφεί δίπλα στη γυναίκα του. Υστερα το Βατικανό εξέδωσε διαταγή να μην ταφεί σε καμία ρωμαιοκαθολική εκκλησία. Ακόμα και η γενέτειρά του τον απέρριψε. Ο Πρίμπκε δεν μπορούσε να βρει χώρο για αιώνια ανάπαυση. Τελικά, οι Αρχές βρήκαν μια στρατιωτική βάση και τον έθαψαν σε κάποιο σημείο που τηρείται μυστικό.

Η συστηματική αποφυγή τιμωρίας όταν έπρεπε προκάλεσε τώρα τη δημιουργία υπέργηρων εγκληματιών πολέμου για τους οποίους η γερμανική δικαιοσύνη δραστηριοποιείται κατόπιν εορτής. Πόση ευθύνη όμως φέρει η ίδια;

Του ΘΑΝΟΥ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗ,

ομότιμου καθηγητή ΑΠΘ

5 Οκτωβρίου 2014

http://www.enet.gr/?i=arthra-sthles.el.home&id=450579