Γιάννης Κοντός(1943-2015)
Είμαι ευτυχισμένος όταν ακούω μουσική και κατοικώ στο παλιό φαρμακείο, με τις πορσελάνες, τα φάρμακα, το λίγο φως. Κάθομαι και ζυγίζω ποσότητες φαρμάκων και λέξεων – εκτελώ πολλές φορές ανύπαρκτες συνταγές – όμως δουλεύω με συνέπεια και υπομονή υποδειγματική. Ακίνητος κοιτάζω πίσω από το θαμπό τζάμι τους περαστικούς. Περιμένω να ανοίξει η πόρτα, να ακουστεί το κουδουνάκι, να σηκώσω με κόπο το ημίπληκτο πόδι μου, να το σύρω μέχρι την είσοδο και να χαμογελάσω στον πελάτη. Όπως ανοίγει η πόρτα μπαίνουν μέσα άλλες εποχές – προηγούμενες και επόμενες – και χάνω για λίγο την ισορροπία μου. Τη βρίσκω αμέσως. Αρχίζω να παιδεύω πάλι τη ζυγαριά και το σώμα μου. Χρόνια διανυκτερεύω. Έχω να κοιμηθώ χιλιάδες ώρες. Πίνω όλα τα φάρμακα (ποιήματα) που φτιάχνω και δε λέω να πεθάνω. Μάλλον δυναμώνω. Φοράω το μαύρο παλτό, το μαύρο κεφάλι. Έξω χιονίζει, δεν ακούει κανείς.
Γιάννης Κοντός «Το φαρμακείο»
Η είδηση του θανάτου του ποιητή Γιάννη Κοντού δεν μας βρήκε προετοιμασμένους. Ελάχιστοι γνώριζαν αν ήταν άρρωστος, αν ήταν στο νοσοκομείο (γράφεται πως πέθανε έπειτα από μακρά νοσηλεία) και τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, δεν έχει γνωστοποιηθεί ο λόγος θανάτου.
Στην biblionet δεν έχουν ακόμη προλάβει δίπλα από το λήμμα του ονόματός του να προσθέσουν την ημερομηνία θανάτου. Και αν αυτό μας κάνει να σκεφτούμε πως τελικά ίσως δύο κενά, μέσα σε παρένθεση, είναι να συμπληρωθούν κατά τη διάρκεια μιας ζωής, ο ίδιος ο Γιάννης Κοντός το έχει περιγράψει, πολύ καλύτερα, μέσα από την ποίησή του:
«Δεν με χωράει το σώμα μου. Θέλω να επεκταθώ, να φύγω.
Ανοίγω τη βρύση. Τρέχει το νερό.
Τρέχει η νύχτα. Σκύβω να πιω, να ξεχάσω.
Κτυπάω πάνω στο πεθαμένο μου πρόσωπο.
Ανάβει μια φωνή. Φωνή της σιωπής.
Η ροή της μνήμης με τινάζει πίσω στο κορμί σου.
Τώρα που γράφω, το φεγγάρι χάνεται στα σκέλια
σου και το χορτάρι ψηλώνει άγριο, κόκκινο, σαν
φωτιά. Όλα τ' άλλα τυλιγμένα σε υαλοβάμβακα.
Μόνο τα μαλλιά σου τρίζουν και μεγαλώνουν,
αγνοώντας τα πολιτικά συστήματα και την τριγωνομετρία»
Πολύ φίλος με τις εκδόσεις Κέδρος, με τη Νανά Καλλιανέση δηλαδή, είχε εκδώσει εκεί τα περισσότερα βιβλία του. Εκεί τον γνώρισαν και πολλοί φίλοι του. Τελευταίο του πόνημα, μόλις πέρυσι, τα «Μυστικά τοπία» (εκδόσεις Τόπος), με κείμενα για πρόσωπα, για τη ζωγραφική, για το θέατρο, για βιβλία που γράφηκαν την τελευταία δεκαετία. Ουσιαστικά μία συνέχεια και συμπλήρωμα της ποιήσεώς του.
Ήταν πολύ νέος στα 71 του ο Γιάννης Κοντός. Με τα φουλάρια του και τα φοβερά κασκόλ του, δήλωνε ότι γεννήθηκε όταν δημοσιεύτηκε το πρώτο του ποίημα, το 1965.
«Αν χάσουμε τη γλώσσα μας, χάνουμε την εθνικότητά μας. Η γλώσσα είναι η κορωνίδα του ελληνικού βίου» είχε δηλώσει...
Αν χάνουμε τους ποιητές μας, δεν χάνουμε άραγε τη γλώσσα μας;
Στους οικείους και τους φίλους του, τα θερμά μας συλλυπητήρια.
Λίγα λόγια για τη ζωή του
Ο Γιάννης Κοντός γεννήθηκε στο Αίγιο το 1943. Σπούδασε οικονομικά και εργάστηκε ως ασφαλιστής. Μεταξύ του 1971 και του 1976 διατήρησε, μαζί με τον Θανάση Νιάρχο, το βιβλιοπωλείο «Ηνίοχος», σημείο συνάντησης λογοτεχνών και διανοούμενων κατά τα τελευταία χρόνια της δικτατορίας.
Στα γράμματα πρωτοεμφανίστηκε με ποίηση το 1965, και με το πρώτο του βιβλίο, το 1970. Έχει εκδώσει δεκαπέντε ποιητικά βιβλία, δύο βιβλία με πεζά κείμενα («Τα ευγενή μέταλλα», τ. 1 και 2), και τρία βιβλία για παιδιά.
Ποιήματα και κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και εφημερίδες. Το 1973 πήρε τη χορηγία του Ιδρύματος Ford. Επί σειρά ετών ήταν συνεργάτης του ραδιοφώνου καθώς και των εκδόσεων «Κέδρος». Έχει κατά διαστήματα συνεργαστεί με περιοδικά της Ελλάδας και του εξωτερικού καθώς και με το «Το Βήμα της Κυριακής».
Το 1980 κυκλοφόρησε δίσκος με μελοποιημένα ποιήματά του από τον συνθέτη Νίκο Καλλίτση, με τον τίτλο «Απόπειρα». Έχει γράψει κείμενα για σύγχρονους Έλληνες ζωγράφους. Τον Απρίλιο του 1992 εκδόθηκε επιλογή ποιημάτων του με τίτλο «Όταν πάνω από την πόλη ακούγεται ένα τύμπανο», σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων, εικονογραφημένη από τον ζωγράφο Δημήτρη Μυταρά. Το ενδέκατο βιβλίο του, «Πρόκες στα σύννεφα», 1999, είναι μια ανθολόγηση όλων των ποιητικών του βιβλίων, που έκανε ο ζωγράφος Γιάννης Ψυχοπαίδης, την οποία συμπλήρωσε με 20 χαρακτικά.
Το 1998 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την ποιητική συλλογή «Ο αθλητής του τίποτα».
Το 2009 τιμήθηκε με το Βραβείο του Ιδρύματος Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του ποιητικού του έργου[http://www.biblionet.gr/main.asp?page=showaward&awardid=322].
Το 2009 τιμήθηκε με το Βραβείο του Ιδρύματος Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του ποιητικού του έργου[http://www.biblionet.gr/main.asp?page=showaward&awardid=322].
♦ Η κηδεία του θα γίνει το Σάββατο, στις 12:30, από το Κοιμητήριο Παπάγου.
21-1-2015
ΝΟΡΑ ΡΑΛΛΗ
21-1-2015
ΝΟΡΑ ΡΑΛΛΗ
ΠΗΓΗ
http://www.efsyn.gr/arthro/savvato-i-kideia-toy-poiiti-gianni-kontoy* *
VIDEO-Συνέντευξη
* * *
ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΗ ΒΑΣΗ BIBLIONET:
| (2014) | Μυστικά τοπία, Τόπος |
| (2013) | Τα ποιήματα, Τόπος |
| (2010) | Η στάθμη του σώματος, Μεταίχμιο |
| (2009) | Τα παραμύθια του καλού μάγου, Κέδρος |
| (2008) | Ηλεκτρισμένη πόλη, Κέδρος |
| (2006) | Δευτερόλεπτα του φόβου, Κέδρος |
| (2005) | Τα ευγενή μέταλλα, Κέδρος |
| (2004) | Τα Χριστούγεννα έρχονται, Κέδρος |
| (2002) | Η υποτείνουσα της σελήνης, Κέδρος |
| (2001) | Αριστείδης ο μικρός ιπποπόταμος, Κέδρος |
| (2000) | Περιμετρική, Κέδρος |
| (1999) | Πρόκες στα σύννεφα, Κέδρος |
| (1997) | Ο αθλητής του τίποτα, Κέδρος |
| (1997) | Στη διάλεκτο της ερήμου, Κέδρος |
| (1994) | Τα ευγενή μέταλλα, Κέδρος |
| (1992) | Στο γύρισμα της μέρας, Κέδρος |
| (1991) | Το χρονόμετρο, Κέδρος |
| (1990) | Τα οστά, Κέδρος |
| (1989) | Δωρεάν σκοτάδι, Κέδρος |
| (1987) | Τα απρόοπτα, Κέδρος |
| (1987) | Φωτοτυπίες, Κέδρος |
| (1986) | Ανωνύμου μοναχού, Κέδρος |
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΕΡΓΑ
* * * *
Νίκος Καλλίτσης - "Απόπειρα"- Complete Album
Ποίηση Γ.Κοντού
--------------------------
Ερμηνεία ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΜΑΝΟΥ
----------------------------------
00:00 Πίσω απο τα καθημερινά (Γιάννης Κοντός)
04:31 Με μαθηματική ακρίβεια (Γιάννης Κοντός)
08:11 Μεσημέρι με υποσχέσεις (Γιάννης Κοντός)
11:50 Μας ληστέψαν (Γιάννης Κοντός
14:35 Απόπειρα (Κιθάρα Κώστας Στρατηγόπουλος)
17:46 Ιδού εγώ εν απογνώσει (Αντώνης Κολυβάς)
20:30 Στεγνή άνοιξη (Γιάννης Κοντός)
24:43 Ισοβίτης (Γιάννης Κοντός)
27:21 Χαμήλωσε (Αντώνης Κολυβάς)
30:33 Μέρες στο ιώδιο (Γιάννης Κοντός)
--------------
Οι στίχοι του Γιάννη Κοντού είναι απο τις ποιητικές συλλογές
Η ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ και ΦΩΤΟΤΥΠΙΕΣ
και του Αντώνη Κολυβά απο την συλλογή ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΟΛΟ
--------------
Επαιξαν οι μουσικοί
κιθάρες: Θεολόγος Στρατηγός, Κώστας Στρατηγόπουλος
ντράμς-κρουστά: Νίκος Αντύπας
ηλεκτρικό μπάσσο: Γιώργος Ζηκογιάννης
συνθεσάϊζερ: Κώστας Γανωσέλης
πιάνο Nίκος Καλλίτσης
Ενορχήστρωση Νίκος Καλλίτσης
Παραγωγή Κατερίνα Μαριανού
LΥRA 1981
*****
Γιάννης Κοντός:
Ο Ρίτσος ήταν ευγενής, ο Ελύτης κρατούσε απόσταση
Με παρουσία 49 χρόνων στη λογοτεχνία, ο ποιητής συγκρίνει τις διαφορετικές γενιές δημιουργών και μιλάει για τα «καλά ελληνικά» των νέων ποιητών
Ο ποιητής Γιάννης Κοντός με παρουσία στα γράμματα ακριβώς 49 χρόνια (το 1965 δημοσίευσε ποίηση για πρώτη φορά) είναι ένας γραφιάς του άστεως. Ενας «ταχυδακτυλουργός» που μετουσιώνει σε ποίηση, πεζό, δοκίμιο τις εικόνες της Αθήνας που περπατάει και ξέρει όσο λίγοι και επιμένει να την περιγράφει ως μια υπέροχη πόλη. «Το καθετί γίνεται ποίηση. Το λεωφορείο που περνάει, ο κύριος με την καράφλα είναι πρωτογενές υλικό» μας λέει.
Εξέχουσα περίπτωση της γενιάς του 1970, παρέδωσε πρόσφατα έναν τόμο με πεζά κείμενα για πρόσωπα, για τη ζωγραφική, για το θέατρο, για βιβλία - ο τίτλος του είναι ''Μυστικά Τοπία'' (εκδ. Τόπος) - ενώ η συνολική ποιητική σοδειά του συγκεντρώνεται στο ''Τα Ποιήματα'' (1970-2010), πάλι στις εκδ. Τόπος. Ο ίδιος ακάματα ετοιμάζει όμως τρεις δουλειές ακόμη: ένα παιδικό παραμύθι στις εκδόσεις Παπαδόπουλος, μικρά πεζά με τίτλο Θανάσιμα Επαγγέλματα από τις εκδόσεις Κοράλλι (που θα πλαισιωθούν ή θα πλαισιώνουν έργα του Χρόνη Μπότσογλου) και ποίηση από τις εκδόσεις Μεταίχμιο όπου εκδίδει τα τελευταία χρόνια τις νέες του ποιητικές συλλογές, έπειτα από πολύχρονη συνεργασία με τον Κέδρο.
Μαθητής του Μίλτου Σαχτούρη και του Τάκη Σινόπουλου, μια ποιητική μορφή με το αιώνιο κασκόλ περασμένο στον λαιμό, πεζός αθεράπευτος χωρίς αυτοκίνητο ή μοτοσικλέτα και χωρίς κινητό θυμίζει ασκητή των γραμμάτων, έμαθε μόνος (όπως λέει) «να βάζει τις λέξεις πλάι πλάι για να χτίσει το δωμάτιο της ποίησης όπου θα κατοικήσουν άνθρωποι και μόνον άνθρωποι». Μια συζήτηση μαζί του θα μπορούσε να γίνει μόνο στο κέντρο της Αθήνας, εδώ που περπατάει για δεκαετίες, εδώ που γνώρισε μεγάλους ποιητές και συγγραφείς, εδώ που υπήρξε ο ίδιος βιβλιοπώλης μαζί με τον στενό του φίλο ποιητή, επίσης της ίδιας γενιάς, και συγγραφέα Θανάση Θ. Νιάρχο όταν άνοιξαν τον Ηνίοχο στη Σόλωνος που υπήρξε το φυτώριο για τη γενιά του '70. Μια γενιά που διαδέχθηκε την προηγούμενη (τη λεγόμενη «της ήττας») και άρθρωσε έναν δικό της λόγο, αν και αυτό που είναι χαρακτηριστικό για τον Κοντό είναι η ειδική σχέση του με τη ζωγραφική και τους εικαστικούς, κάτι που ξεκλειδώνει άλλωστε τον δικό του ποιητικό τρόπο.
«Γράφω πάνω από 35 χρόνια κείμενα για ζωγραφική. Εχω μια ταύτιση της εικόνας με τις λέξεις και γι’ αυτό έχω σχέση με τους ζωγράφους. Κάνω αυτή τη δουλειά από το ‘73. Με ποιητικό τρόπο επιχειρώ πάντα να αναδύω το πρόσωπο της γραφής του ζωγράφου. Είμαι εικονοποιός», μας λέει ο Γιάννης Κοντός και όντως πολλά από τα κείμενα του τόμου ''Μυστικά Τοπία'' αφορούν ζωγράφους, ενώ και η ποιητική του συλλογή ''Πρόκες στα Σύννεφα'' το 1999 συμπληρωνόταν από 20 χαρακτικά του Γιάννη Ψυχοπαίδη.
Ο Κοντός μοιάζει σταυραδέρφι της ζωγραφικής, μοιάζει σαν να δραπετεύει συχνά από τη γλώσσα της γενιάς του και τη δική του και να συνοδοιπορεί με τους εικαστικούς. Εξάλλου τα πρώτα του ερεθίσματα τα πήρε από εκδόσεις κλασικών εικονογραφημένων, τον Ταρζάν και άλλα.
Ζυμωμένος μέσα στα γράμματα, θήτευσε για χρόνια ως σύμβουλος των εκδόσεων Κέδρος και μας σκιαγραφεί το περίγραμμα της γενιάς του: «Τρία-τέσσερα βιβλιοπωλεία είχε η δική μου γενιά: Εστία, Ικαρο, Ελευθερουδάκη, Κέδρο. Ο Κέδρος ήταν το αριστερό με έναν τρόπο. Εκεί πήγα στα τέλη του 1976 και άρχισα να εργάζομαι. Το σύμπαν του Κέδρου βέβαια ήταν η χαρισματική Νανά Καλλιανέση, με βαθύ ένστικτο. Εγώ έπαιρνα τα εισερχόμενα δοκίμια και τα διάβαζα, όμως όπως πάντα τον τελευταίο λόγο τον έχει ο εκδότης, χρειάζεται μια διπλωματία σ’ αυτό εξαιρουμένων των γνωστών ονομάτων. Τότε δεν κλέβανε συγγραφείς, όπως την τελευταία δεκαετία, ενώ συγγραφείς και ποιητές όπως ο Τσίρκας ή ο Ρίτσος έδιναν απλά τον λόγο τους χωρίς συμβόλαια, έναν λόγο, έναν κώδικα συγκινητικό».
Ο Κοντός γνώρισε από κοντά τον αφρό της ελληνικής διανόησης και μας περιγράφει συνοπτικά: «Ο Τσίρκας ήταν κοσμοπολίτης, ένας Ρωμιός της Διασποράς με έντονο μελαχρινό δέμας, πολύ έξυπνος, που κατόρθωσε να κάνει την Τριλογία του ευαγγέλιο της μεταπολεμικής πεζογραφίας. Εγώ δύο ανθρώπους έχω γνωρίσει πολύ ευγενείς: τον Ρίτσο και τον Εμπειρίκο. Ο Ελύτης που πήγαινα σπίτι του μέχρι να ‘ρθει σε επικοινωνία μαζί σου ήταν παγωμένος και είχε μιαν απόσταση, όπως κι ο Αλέξανδρος Κοτζιάς. Αν όμως σε αγαπούσαν...».
Και κάπως έτσι ο Γιάννης Κοντός μπαίνει στα γράμματα και συνδιαμορφώνει σιγά σιγά μια νέα γενιά και τον λόγο της.
«Οι ποιητές που αποτελούσαν την πρώτη ζύμη της γενιάς του ‘70 ήτανε γύρω στο 1969-70-71 ο Βασίλης Στεριάδης, ο Δημήτρης Ποταμίτης (παραμελημένος και έξυπνος), ο Λευτέρης Πούλιος, ο Γιώργος Μαρκόπουλος και λίγο μετά ο Γιάννης Βαρβέρης. Μετά το 1975 ο καθείς τράβηξε τον δρόμο του αφού είχε πέσει η χούντα και εξέλιπε ο συνεκτικός κρίκος της ομαδοποίησης και του γλωσσικού ιδιώματος», είχε όμως γίνει η αρχή για τη γενιά του ‘70 και το δικό της όραμα: «Μας βοήθησαν οι μεγαλύτεροι. Η πρώτη μεταπολεμική γενιά (Σινόπουλος, Σαχτούρης, Βακαλό, Πατρίκιος, Λειβαδίτης κ.ά.) είχε ένα θέμα με τη γενιά του ‘30, ένιωθαν κάπως καταπιεσμένοι από αυτήν. Ο Σινόπουλος πήγε τότε στον Σεφέρη και του είπε: “Δάσκαλε, πρέπει να κάνετε λίγο πίσω να φανούμε κι εμείς”. Εμείς αντίθετα αγκαλιαστήκαμε από τους παλιούς. Και αρθρώθηκε ο δικός μας λόγος: ένα σύγχρονο γλωσσικό όραμα και με χιούμορ, ενώ ενυπήρχε και η ειρωνεία για το καθεστώς, όχι εμφανής αλλά συγκαλυμμένη», σημειώνει ο Κοντός και κάτω από το χαλί της χούντας ακούγεται ο πρώτος παφλασμός μιας νέας γενιάς στην ποίηση που έχει πολιτική ματιά (ίσως όχι τόσο προφανή όσο της προηγούμενης), μιλάει για την πόλη, τον αμερικάνικο τρόπο ζωής.
Τότε ξεσπά και μια φασαρία στα γράμματα: «Στις ΗΠΑ τα μεγάλα ιδρύματα, όπως το Ford, δίνουν υποτροφίες σε επιστήμονες. Το ‘61 που ήλθε ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν πρόεδρος του Ιδρύματος, ενώ με τη δικτατορία σκέφτηκαν να δώσουν χρήματα σε προοδευτικούς λογοτέχνες. Ημουν ο νεότερος που πήρε υποτροφία από το Ιδρυμα Ford. Η Αριστερά βέβαια μιλούσε για ξεπούλημα, εγώ πάλι μπορώ να διαβεβαιώσω πως δεν μας ζήταγαν κανένα προαπαιτούμενο και μάλλον έδιναν τα χρήματα για να εκπίπτουν από τη φορολογία».
Ηταν η εποχή που μια επιστολή σε εφημερίδα μπορούσε να πυροδοτήσει διαδήλωση. Ηταν η εποχή που η υπόθεση των γραμμάτων ήταν ακόμη μια γιορτή ανταλλαγής ιδεών και σκέψεων σε καφενεία και τραπέζια. Το 1977 ο κύριος που έβγαινε από το βιβλιοπωλείο Ενδοχώρα του Μάνου Μοσχονά με κασκόλ, μπερέ και τσαντάκι υπό μάλης ήταν ο Μίλτος Σαχτούρης.
«Μας σύστησε ο Θεόφιλος Φραγκόπουλος. Ο Μίλτος τότε και πάντα έμενε στην Κυψέλη σε ένα παράξενο περιβάλλον με σπαθιά του προπάππου του ήρωα της Επανάστασης του 1821, αργιλέ και 150 κουκλάκια που είχε αλιεύσει από τα περίφημα γυάλινα μηχανήματα των περιπτέρων σε καναπέ. Μου έμαθε τους τρόπους του φόβου ενός ανυπεράσπιστου ανθρώπου σε μια πόλη και κάτι ακόμη: πως ο ελεγχόμενος υπερρεαλισμός έχει άμεση σχέση με το δημοτικό τραγούδι», θυμάται ο Κοντός, που πάντως τονίζει ότι και ο Τάκης Σινόπουλος ήταν αυτός που τον έμαθε πράγματα. «Ο Τάκης με έμαθε πολλά. Τον τρόπο και τη μελωδία όλων των μεταπολεμικών».
Πώς βλέπει ο ίδιος όμως τη σημερινή ποίηση; «Υπάρχουν πολλοί και καλοί σήμερα νέοι με πολύ προχωρημένη γλώσσα και καλά ελληνικά. Οι περισσότεροι έχουν μια συγγένεια με τη γενιά μου. Ο Σταμάτης Πολενάκης, η Μαριγώ Αλεξοπούλου, ο Γιάννης Στίγκας, ο πιο παλιός Δημήτρης Κοσμόπουλος. Μια γενιά πάντως είναι μια δεκαετία πριν και μετά από τις εικόνες που έχει», συμπληρώνει πίνοντας τον καφέ του και υπενθυμίζοντας ότι γράφει για να «επικοινωνεί με τον κόσμο», αν και το μυστήριο της τέχνης παραμένει γι’ αυτόν άλυτο και φωλιάζει στις ψυχές μας.
Δημήτρης Ν. Μανιάτης
19/07/2014
http://www.tanea.gr/news/culture/books/article/5142686/o-ritsos-htan-eygenhs-o-elyths-kratoyse-apostash/
19/07/2014
http://www.tanea.gr/news/culture/books/article/5142686/o-ritsos-htan-eygenhs-o-elyths-kratoyse-apostash/