Καρδιά της κρίσης η γερμανική αμφιθυμία





Σε ένα αναπάντεχα “φιλικό” προς τον ΣΥΡΙΖΑ (και αμείλικτα επικριτικό για την καγκελάριο Merkel) άρθρο του πριν από λίγες μέρες ο Rudolf Augstein, γιος του ιδρυτή του περιοδικού Spiegel, συνόψισε με λίγες λέξεις την “σουρρεαλιστική” αμφιθυμία της γερμανικής πολιτικής που βρίσκεται στην καρδιά της κρίσης του ευρώ. Θέλουμε σημείωσε “την νομισματική ένωση, επειδή έτσι ευνοούνται οι εξαγωγές μας και επειδή φοβόμαστε τις πολιτικές συνέπειες της διάλυσής της. Αλλά δεν θέλουμε να συμβάλουμε στην προϋπόθεση επιτυχίας του κοινού νομίσματος, δηλαδή την πολιτική ένωση.

J.Augstein

Ο ίδιος απέδωσε την αντίφαση αυτή στην καταστροφική για την Ευρώπη έλλειψη οράματος” της Angela Merkel – την ίδια ακριβώς πραγματιστική έλλειψη οράματος που εξηγεί τις επιτυχίες της στην εσωτερική πολιτική. Και σε ένα νοητικό παιχνίδι “εναλλακτικής ιστορίας” προεξοφλεί ότι σε αντίστοιχες περιστάσεις, “ο Helmut Kohl θα είχε από καιρό εκπονήσει μαζί με τον Γάλλο πρόεδρο ένα δεκαετές πλάνο για μια πραγματική νομισματική ένωση”.

Πράγματι, η αμηχανία που προδίδει η “Βαβέλ” των πρόσφατων δηλώσεων Γερμανών ιθυνόντων και δημοσιολογούντων με αφορμή το “ελληνικό ζήτημα”, συνιστά την αναπόφευκτη αναμέτρηση με τον “λογαριασμό” μιας πολιτικής για την ευρωζώνη που επί τέσσερα χρόνια στηριζόταν στην εξαγορά χρόνου και τη μη δέσμευση σε αποφάσεις “χωρίς επιστροφή” - σε ό,τι αφορά τις διαθέσιμες στρατηγικές επιλογές της Γερμανίας.

Ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται η δημόσια συζήτηση εντός της ηγέτιδας δύναμης του ευρώ ασφαλώς συντελεί σε αυτή τη στρέβλωση – με την πολιτική τάξη να συμπεριφέρεται ως “όμηρος” μιας κοινής γνώμης, την οποία η ίδια έχει προηγουμένως επαρκώς διεγείρει. Και σίγουρα δεν είναι δυνατόν το κεντρικό σχέδιο των ιθυνουσών τάξεων της Ευρώπης (με την ενθάρρυνση και των ΗΠΑ) την τελευταία εξηκονταετία, δηλ. η ευρωπαϊκή ενοποίηση, να αντιμετωπίζεται με κινήσεις ορίζοντα τριμήνου και εξαμήνου σαν να επρόκειτο για χρηματιστηριακό τζόγο. Όμως το πρόβλημα είναι βαθύτερο, απ΄ ό,τι διακρίνει ο Augstein.

Jacques Sapir 

Σε συνέντευξή του στο “Κεφάλαιο” και το Capital.gr Πηγή:www.capital.gr τον Δεκέμβριο του 2013 ο γνωστός Γάλλος οικονομολόγος (και πολέμιος του ευρώ) Jacques Sapir ανέφερε:Μια νομισματική ένωση δεν μπορεί να λειτουργήσει παρά με σοβαρές μεταβιβάσεις πόρων στο εσωτερικό της. Τη δεκαετία του ΄70, όταν άρχισε η σχετική συζήτηση (διότι το ευρώ δεν γεννήθηκε χθες) υπολογιζόταν ότι στον κοινοτικό προϋπολογισμό θα πρέπει να εισρέει το 10% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Σήμερα εισρέει το 1,23% - οκτώ φορές λιγότερο! Στην πραγματικότητα ο Βορράς θα έπρεπε να μεταβιβάζει στο Νότο (χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η Γαλλία, πράγμα συζητήσιμο) 250 με 260 δισ. ευρώ ετησίως. Δηλαδή η Γερμανία θα έπρεπε να καταβάλλει κάθε χρόνο 220 έως 232 δις ευρώ, ήτοι το 8% με 9% του ΑΕΠ της. Ποιος πιστεύει στα σοβαρά ότι κάτι τέτοιο είναι πιθανό και μάλιστα επί μονίμου βάσεως;”.

Κατά τον Sapir, αυτό αποτελεί και την καταδίκη των λεγόμενων “φεντεραλιστικών” στρατηγικών. Θεωρητικά, είναι βεβαίως κομψές και ίσως ευκταίες. Αλλά προϋποθέτουν αφόρητη πίεση στη Γερμανία. Ο μόνος τρόπος για να πληρώσει η Γερμανία θα ήταν η εισβολή! Βλέπουμε λοιπόν πώς μια ιδέα ενοποίησης μεταστρέφεται υπό την πίεση της πραγματικότητας στο αντίθετό της. Για να λειτουργήσει η λεγόμενη “ομοσπονδιακή Ευρώπη” θα έπρεπε κανείς να κηρύξει τον πόλεμο στη Γερμανία”...

Δεν θα πρέπει κανείς να μεμφθεί τους Γερμανούς για αυτή τους την απροθυμία να αναλάβουν ένα τόσο μεγάλο βάρος για λογαριασμό της ευρωζώνης – ιδίως σε εποχές που... δεν προθυμοποιείται πλέον να το αναλαμβάνει λ.χ. η Καταλωνία για την υπόλοιπη Ισπανία ή η Φλάνδρα για τη Βαλλωνία. Ούτε ασφαλώς θα πρέπει να καταγγελθεί η Γερμανία για την επιφύλαξή της να εκχωρήσει εθνική κυριαρχία πέρα από ένα όριο – διότι η οικοδόμηση των ευρωπαϊκών εθνικών κρατών αποτελεί φαινόμενο με μεγάλο ιστορικό βάθος, για να νομίζει κανείς ότι θα αναιρεθεί, από κάποιον φεντεραλιστικό βολονταρισμό, εντός ελάχιστων δεκαετιών.

Αλλά, τουλάχιστον, θα πρέπει αυτή η επιφύλαξη να αναγνωρίζεται ως θεμιτή για όλους. Όταν εκλεγμένοι πρωθυπουργοί ανατρέπονται με τελεσίγραφα εκ του εξωτερικού, όταν η κυβέρνηση της Γαλλίας ανασχηματίζεται με βασικό κριτήριο την εξασφάλιση της εύνοιας του Βερολίνου, όταν συλλογικές αποφάσεις όπως αυτές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου 2012 για την αποκοπή του ομφάλιου λώρου δημόσιου και τραπεζικού χρέους ροκανίζονται εκ των υστέρων, ενώ την ίδια στιγμή οι πρωτοβουλίες της ΕΚΤ τελούν υπό την διαρκή αίρεση της ετυμηγορίας του Ανώτατου Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου της Καρλσρούης, είναι προφανές ότι μια αφόρητη ανισοτιμία έχει εγκατασταθεί στην πάλαι ποτέ “οικογένεια” των ευρωπαϊκών εθνών-κρατών. Η επαινετή (γιατί όχι) προσκόλληση των Γερμανών στη συνταγματική τους τάξη μετατρέπεται σε πρόκληση, σε μια συγκυρία που για τους εταίρους μένει μόνο η επιλογή της οδυνηρής προσαρμογής.

Κάθε νομισματική ένωση είναι ήδη σε ένα βαθμό και πολιτική ένωση – όμως η Γερμανία δεν επιθυμεί να την οδηγήσει μέχρι τη λογική της συνέπεια. Θα αρκούσε αυτό για να εγερθούν σοβαρά πολιτικά και ηθικά ερωτήματα, αλλά ας υποθέσουμε ότι αυτά θα παρακάμπτονταν, εάν τουλάχιστον η γερμανική συνταγή δικαιωνόταν στο επίπεδο της οικονομικής αποτελεσματικότητας. Όμως η “συνταγή” αφοπλίζει τα κράτη-μέλη από κάθε εργαλείο που προβλέπουν τα εγχειρίδια (νομισματική, δημοσιονομική, βιομηχανική πολιτική) αφήνοντας ανοιχτή μόνο την οδό της συμπίεσης της εργασίας. Το πολιτικά και ηθικά ερωτήματα βεβαίως πολλαπλασιάζονται, αλλά ούτε και η έτσι η “συνταγή” καταφέρνει τους δεδηλωμένους στόχους της: τον περιορισμό των χρεών ή την ανάκτηση ανταγωνιστικότητας. Οι ανισότητες Βορρά-Νότου πολλαπλασιάζονται, ενώ η ακαμψία με την οποία επιδιώκεται ταυτοχρόνως νομισματική και δημοσιονομική περιστολή, παράλληλη απομόχλευση τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα “μεταφράζεται” και σε μία υπερφίαλη βεβαιότητα ότι είναι δυνατόν να καταργηθεί η πολιτική.

Το ότι σε συνθήκες ύφεσης και αποπληθωρισμού το αποτέλεσμα είναι να φθάνουν στα όριά τους οι αντοχές των ευρωπαϊκών κοινωνιών και πολιτικών συστημάτων, να ρηγματώνεται η ευρωπαϊκή (βλ. την πορεία της Βρετανίας προς την “έξοδο”) ή και η εθνική (βλ. λ.χ. την Ισπανία) ενότητα των κρατών-μελών, δεν θα έπρεπε να εκπλήσσει.

ΚΩΣΤΑΣ ΡΑΠΤΗΣ
5-1-2015
http://www.capital.gr/NewsTheme.asp?id=2193240



Σκίτσο του Hλία Mακρή


Ο M. Draghi, το Grexit και το διπλό νόμισμα 

Η αναβίωση στα διεθνή ΜΜΕ του… στοιχήματος για την τύχη της Ελλάδας στο ευρώ, δρομολογήθηκε σχεδόν ταυτόχρονα με την προκήρυξη των εκλογών.

Παρ΄ ότι έχει εμφανή τα χαρακτηριστικά της ένθεν κακείθεν σκοπιμότητας, εν τούτοις «πατάει» και με τα δύο πόδια στο πραγματικό πρόβλημα της Ευρωζώνης, που στην Ελλάδα είναι πλέον εξόφθαλμο και αναμφισβήτητο: η υπερχρέωση σε συνθήκες αποπληθωρισμού και ύφεσης καθιστά το υπερβολικό χρέος αδύνατο να εξυπηρετηθεί.

Με άλλα λόγια, μπορεί το Spiegel και τα άλλα γερμανικά και αγγλοσαξονικά ΜΜΕ να παίρνουν θέσεις που θυμίζουν τη διετία 2011 – 2012 εν όψη της κάλπης της 25ης Ιανουαρίου, αλλά η αλήθεια είναι πως από τότε μέχρι και τώρα ότι έχει γίνει στην Ελλάδα για να αποτρέψει το περιβόητο Grexit δεν το έχει πετύχει.

Το χρέος είναι εδώ, είναι μεγαλύτερο και η κατάσταση της οικονομίας στην Ευρωζώνη είναι χειρότερη, καθώς αυτή έχει παγιδευτεί στον φαύλο κύκλο της υπερχρέωσης και του αποπληθωρισμού.

Όπως γνωρίζει ο κάθε οικονομικός αναλυτής δύο είναι οι παράγοντες που μπορούν να αφοπλίσουν ή έστω να εκτονώσουν προσωρινά την ωρολογιακή βόμβα του χρέους: ο πληθωρισμός που απομειώνει την πραγματική του αξία και η ανάπτυξη που επιτρέπει την παραγωγή εισοδήματος για την αποπληρωμή του.

Δηλαδή τα δύο στοιχεία που όχι μόνο λείπουν αυτή την περίοδο από την Ευρωζώνη και την Ελλάδα αλλά και επιδεινώνονται χωρίς προοπτική αναστροφής.

Αυτή είναι η πραγματική βάση της αναβίωσης των σεναρίων που επαναφέρουν το ενδεχόμενο του Grexit ή του διπλού νομίσματος, απλώς η αφορμή για να ξαναβγούν στην επιφάνεια είναι οι εκλογές.

Όσον αφορά στο σενάριο του διπλού νομίσματος δεν υπάρχει τίποτα το «μαγικό».

Είναι ένας «ασφαλής» τρόπος για να αρχίσει ένας δεύτερος κύκλος εσωτερικής υποτίμησης που δεν θα μετριέται υποχρεωτικά σε ευρώ…  Ή όπως ορισμένοι εκτιμούν το πρώτο βήμα για το «ξήλωμα» του ευρώ...

Ορισμένοι αξιολογούν τη μέθοδο αυτή σαν μία ενδιάμεση κατάσταση που επιτρέπει σε μία χώρα να αποφύγει την έξοδο από το ευρώ και να παραμείνει σε αυτό μέχρι την τελική απόσυρση του δεύτερου νομίσματος (όποια μορφή και αν πάρει αυτό).

Η αλήθεια και εδώ είναι ότι η επόμενη ημέρα του διπλού νομίσματος δεν είναι μονοδρομικά το ευρώ.

Το αν μία οικονομία που έχει χρησιμοποιήσει διπλό νόμισμα, δηλαδή το σκληρό ευρώ και ένα υποτιμημένο «χαρτί» ως νόμισμα εσωτερικών συναλλαγών, θα επιστρέψει στο ευρώ ή όχι εξαρτάται από το αν η εσωτερική υποτίμηση θα «πετύχει» να την οδηγήσει σε ανάκαμψη ή όχι. Και αυτό εξαρτάται από το διεθνές περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργεί και όχι το πόσο περισσότερο θα ρίξει την πραγματική αξία των δαπανών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Και ο ορίζοντας της Ευρωζώνης ακόμα δεν έχει ξεκαθαρίσει για το πως θα ξεφύγει αυτή από το φαύλο κύκλο του αποπληθωρισμού και της υπερχρεώσης...

Και στο σημείο αυτό είναι που οι διεθνείς αγορές περιμένουν τη «λύση» ή έστω την προσωρινή… ξαστεριά από την ΕΚΤ και τον M. Draghi.

Το μόνο εργαλείο που μπορεί να προσφέρει… χρόνο και προσωρινή εκτόνωση στη συμπιεσμένη και χωρίς διέξοδο οικονομία της Ευρωζώνης είναι ένας χρηματοδότης με «μεγάλο πορτοφόλι», από την στιγμή που η Fed σταμάτησε το πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης» από το οποίο στήριζαν τους ισολογισμούς τους οι ευρωπαϊκές τράπεζες.

Θα το κάνει ο M. Draghi; Εκείνος όπως και άλλοι συνάδελφοί του στο Εκτελεστικό Συμβούλιο της ΕΚΤ φαίνονται αποφασισμένοι να προχωρήσουν στο περιβόητο πρόγραμμα αγοράς κρατικών και εταιρικών ομολόγων.

Οι γερμανοί όμως «μεγαλομέτοχοι» της ΕΚΤ, τόσο οι πολιτικοί όσο και οι τραπεζίτες αρνούνται μία τέτοια κίνηση καθώς αυτή θα ισοδυναμούσε με τη δρομολόγηση της «αμοιβαιοποίησης» του χρέους και κατά συνέπεια δεν θα υπήρχε πλέον κανένας λόγος που θα μπορούσε να εμποδίσει την δημοσιονομική και πολιτική ενοποίηση της Ευρωζώνης.

Όμως μία τέτοια τάση «αμοιβαιοποίησης» του χρέους είναι απολύτως αντίθετη με τις ισχυρές οικονομικές δυνάμεις σε εθνικό επίπεδο που λόγω της κρίσης και της ενδοευρωπαϊκής διάστασης παραμένουν σταθερές στην «αξία» ότι αυτοί που περισσεύουν είναι πάντα οι απέναντι...

Αυτή η σύγκρουση έχει αναδυθεί με την αφορμή των ελληνικών εκλογών και θα συνεχίσει να παίρνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις όσο ο χρόνος κυλά και πλησιάζει το φθινόπωρο των εκλογών στην Ιβηρική χερσόνησο όπου τα μεγέθη που διακυβεύονται δεν συγκρίνονται με αυτά της Ελλάδας. Για να μη μιλήσουμε για το ενδεχόμενο πολιτικής κρίσης στη γειτονική Ιταλία της οποίας οι ανάγκες εξυπηρέτησης του χρέους για ένα χρόνο υπερβαίνουν το συνολικό δημόσιο χρέος της Ελλάδας.

Στην πραγματικότητα η απειλή για το ενδεχόμενο «Grexit» ή του διπλού νομίσματος στην Ελλάδα σαν συνέπεια των πολιτικών επιλογών της 25ης Ιανουαρίου δεν είναι παρά η μύτη στο παγόβουνο της ευρωπαϊκής κρίσης.

Θα καταφέρει ο M. Draghi να απομακρύνει την Ευρωζώνη από το σημείο σύγκρουσης με το παγόβουνο;

Οι πιο κοντινοί στα όσα συζητούνται στην Φρανκφούρτη λένε ότι ανεξάρτητα από τις δημόσιες αντιρρήσεις της γερμανικής καγκελαρίας ο Ιταλός πρόεδρος της ΕΚΤ θα προχωρήσει στην κινητοποίηση του τελευταίου εργαλείου της Ευρωζώνης, το δικό της πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης».

Πολύ πιθανόν όχι τον Ιανουάριο αλλά στις 5 Μαρτίου από τη Σύνοδο του Συμβουλίου στην Λευκωσία.

Αυτό όμως δεν σημαίνει και «λύση» για το πρόβλημα της Ελλάδας.

Όπως έχει αναφέρει επανειλημμένα το Capital.gr και το «Κεφάλαιο» για την αγορά κρατικών ομολόγων μπορεί η Ελλάδα να έχει αναλογικά δικαιώματα συμμετοχής (2,8% των συνολικών αγορών), αλλά η ΕΚΤ έχει επίσης πολλούς τρόπους να βάλει προϋποθέσεις στις αγορές αυτές.

Και οι προϋποθέσεις αυτές είναι που κάνουν τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου να διαχωρίζουν προς το παρόν την αξιολόγηση και τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων, από τα ισπανικά, τα πορτογαλικά ή τα ιταλικά ομόλογα.


Με άλλα λόγια μέχρι τις αρχές Μαρτίου το εκκρεμές της αγωνίας θα συνεχίσει να κινείται ανάμεσα στην οικονομία και την πολιτική με απρόβλεπτο τρόπο…

Του Γ. Αγγέλη
5-1-2015
http://www.capital.gr/NewsTheme.asp?id=2193346


ΣΧΕΤΙΚΑ

  Jacques Sapir: "Μόνο με πόλεμο θα προέκυπτε η ομοσπονδιακή Ευρώπη"





Οι ''υπογραμμίσεις'' -χρώμα,μέγεθος γραμματοσειράς και οι εικονογραφήσεις - με εικόνες από το World Wide Web-στην παρούσα ανάρτηση έγιναν με ευθύνη του blogger'