ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΠΟΥ ΧΑΣΑΜΕ ...
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΠΟΥ ΧΑΣΑΜΕ ...
Ως μεγάλη απώλεια βιώνουν την κατάρρευση του γεφυριού της Πλάκας οι κάτοικοι σε όλα τα Τζουμέρκα. «Σήμερα πενθούμε», «χάσαμε ένα ιερό μνημείο», «κατέρρευσε το σημείο αναφοράς του τόπου μας» είναι οι χαρακτηριστικές εκφράσεις τους.
Το μονότοξο Γεφύρι της Πλάκας ήταν το μεγαλύτερο των Βαλκανίων, είχε άνοιγμα τόξου 40,20 μέτρα και ύψος, στο κέντρο, 21 μέτρα. Γεφύρι με ιστορικό φορτίο, καθώς εκεί λειτούργησε το τελωνείο από την ελεύθερη Ελλάδα στη σκλαβωμένη Ήπειρο. Σύμβολο ενότητας και ομοψυχίας των αντιστασιακών δυνάμεων, καθώς εκεί, στις 29 Φεβρουαρίου του 1944, υπογράφηκε η συμφωνία της Πλάκας-Μυρόφιλλου για την κοινή δράση κατά των Γερμανών κατακτητών της χώρας.
Ο κ. Θεόφιλος Παπαδημητρίου, κάτοικος των Ραφταναίων, ένα χωριό που βρίσκεται σε απόσταση ανάσας από τον οικισμό, αναφέρει ότι το γεφύρι κτίστηκε από μαστόρους και πελεκάνους της πέτρας από την Πυρσόγιαννη. Όταν τελείωσε το γεφύρι και έγιναν τα εγκαίνια, έπεσε η καμάρα και έπειτα από λίγο καιρό οι Τζουμερκιώτες έφεραν τον αρχιμάστορα Μπέγκα από την Πράμαντα και το έργο ξανακτίστηκε το 1866. Μάλιστα, όπως μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, χρησιμοποιήθηκαν χιλιάδες αυγά από την περιοχή και μαζί με ασβέστη «έγινε πορσελάνη, η συνδετική ουσία της πέτρας».
Το γεφύρι, δρόμος εμπορίου, ένωνε τα Τζουμέρκα με την υπόλοιπη Ήπειρο και τη Θεσσαλία. Η καμάρα του δέχτηκε τις βόμβες των γερμανικών αεροπλάνων, όμως άντεξε με μικρές φθορές στη δεξιά του πλευρά. Οι Ραφτανίτες το επισκεύασαν με τσιμέντο το 1943 και η γέφυρα έκτοτε λειτουργούσε χωρίς προβλήματα. Κάθε χρόνο, τα Θεοφάνεια, στο Γεφύρι τις Πλάκας, οι Τζουμερκιώτες κάνουν τη βάφτιση του Σταυρού.
Όλοι στην περιοχή κάνουν λόγο για αδιαφορία των αρμοδίων σε ζητήματα υποστήριξης του πέτρινου γεφυριού, τα οποία πολλές φορές έθεταν και κατέθεταν την ανησυχία τους. Ο δάσκαλος Χαρίλαος Μήτσης, λέει χαρακτηριστικά στο ΑΜΠΕ: «Σήμερα, έγινε το μεγαλύτερο έγκλημα που έχει διαπραχτεί, γιατί υπήρξε αδιαφορία. Επισήμανα πολλές φορές τον κίνδυνο ότι θα πέσει. Μάλιστα, τελευταία προσπάθεια ήταν τον Γενάρη, πέρυσι, όταν ζητούσα από τους αρμόδιους άμεση επέμβαση».
ΠΗΓΗ: https://www.youtube.com/watch?v=dsJPYokiMNw
1-2-2015
Το ιστορικό γεφύρι της Πλάκας στα Τζουμέρκα.
Το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων, το γκρέμισε η εγκληματική αδιαφορία της Πολιτείας
Έστεκε εκεί, αγέρωχη για να μας θυμίζει περασμένους χρόνους από το 1866! Ήταν η…«μηχανή» του χρόνου για το ταξίδι μας στο χθες, στην εποχή της Τουρκοκρατίας, όταν τα χωριά μας, στα ορεινά των Τζουμέρκων, στο νομό Άρτας, έδιναν το σκληρό καθημερινό αγώνα της επιβίωσης.
Το Γεφύρι της Πλάκας, που έμοιαζε με ζωγραφιά σπουδαίου ζωγράφου, μας έστελνε σήματα από το παρελθόν, από τα ξεχασμένα βάσανα και τους πόθους των προγόνων μας. Κάποτε ήταν το φυσικό σύνορο της ελεύθερης με την Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα.
Εκεί γράφτηκε ένα τμήμα της σύγχρονης ιστορίας του τόπου μας. Εκεί συναντήθηκε ο Βελουχιώτης με τον Ζέρβα για να ενωθούν οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ κόντρα στον Γερμανό κατακτητή.
Μια γέφυρα που έγινε με το υστέρημα των κατοίκων της εποχής, Μελισσουργιωτών, των κατοίκων της Πράμαντας, της Άγναντας και άλλων χωριών της περιοχής. Ποτίστηκε με αίμα, θυσίες και έχει ιστορίες ανθρώπινες σε κάθε πλάκα της. Τα τελευταία χρόνια δίναμε, ο καθένας από το μετερίζι του, μάχη για να μην κατασκευασθεί φράγμα στην περιοχή και έχει επιπτώσεις στο γεφύρι.
Δυστυχώς, το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων, το γκρέμισε η εγκληματική αδιαφορία της Πολιτείας που δεν φρόντισε εδώ και χρόνια παρά τις εκκλήσεις να το «προστατεύσει». Η φύση μίλησε και την Κυριακή το πρωί έγινε το μοιραίο…
Πως έπεσε, διερωτήθηκε ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας το μεσημέρι της Κυριακής, κατά τη διάρκεια ευρείας σύσκεψης για τις καταστροφικές πλημμύρες στην περιοχή. Λογικό το ερώτημα, καθώς η Γέφυρα της Πλάκας έχει συνολικό μήκος 61μ. και ύψος 19.70μ. και η μεγάλη καμάρα λεπτή και αέρινη έχει άνοιγμα 39μ.
Η γέφυρα αυτή για περίπου 15 χρόνια από την κατασκευή της, έως το 1881, οπότε και απελευθερώθηκε η Άρτα από τους Τούρκους και τα περισσότερα χωριά της περιοχής, απέκτησαν την λευτεριά τους, ύστερα από την προσάρτησή τους στο ελληνικό κράτος, με τη συνθήκη του Βερολίνου, λειτούργησε ευεργετικά για τους Τζουμερκιώτες.
Επί πολύ καιρό όμως οι Τούρκοι είχαν δημιουργήσει πολλά προβλήματα, καθώς τα σύνορα της Ελλάδας ορίστηκαν στον ποταμό Άραχθο και άρα η χρησιμοποίηση της γέφυρας κατέστη προβληματική και σχεδόν αδύνατη. Οι Τούρκοι έκλεισαν ερμητικά τα σύνορα και η μέσω της γέφυρας διακίνηση ανθρώπων, ζώων και η μεταφορά τροφίμων και υλικών ουσιαστικά σταμάτησε. Οι κάτοικοι για λίγα χρόνια χάρηκαν το όμορφο γεφύρι τους.
Επ’ αυτού υπάρχει και σχετικό δημοτικό τραγούδι:
Ανάθεμά σε 'Πιτροπή και συ βρε Κουμουνδούρε,
με το κακό που κάματε στην Άρτα, στα Τζουμέρκα,
το σύνορο που βάλατε στης Άρτας το ποτάμι,
Κλείστηκ' η Άρτα κλείστηκε, κλείστηκε το Τζουμέρκο.
Θα στηρηθή και το ψωμί . που νάβρει να δουλέψη;
Ο κάμπος έμ'νε στην Τουρκιά και τα καλά λιβάδια,
Το βιό όλο και χάνεται, σ' αγρίδια βοσκοτόπια...
Από το 1881 έως το 1912 στο σημείο της γέφυρας της Πλάκας λειτουργούσε τελωνειακός σταθμός, ενώ στεγαζόταν και μόνιμη στρατιωτική φρουρά στο Στρατώνα της. Μετά την απελευθέρωση και της υπόλοιπης Ηπείρου (1912-1913) αποδόθηκε ολοκληρωτικά στους κατοίκους.
Την περίοδο της Κατοχής της Ελλάδας από τις δυνάμεις του ναζιστικού άξονα, η γέφυρα της Πλάκας έδωσε διέξοδο στους κατοίκους, ενώ διευκόλυνε και τις αντιστασιακές οργανώσεις και στα ένοπλα τμήματα του ΕΔΕΣ και του ΕΛΑΣ.
Το πρώτο σημαντικό πλήγμα, πριν το χθεσινό από τον καιρό και τα στοιχεία της φύσης, η Γέφυρα της Πλάκας το δέχθηκε από τους Γερμανούς, όταν κατά τη διάρκεια των εκκαθαριστικών τους επιχειρήσεων στο χώρο των Τζουμέρκων (Οκτώβριος 1943) , για να εκδικηθούν την περιοχή και ν' αφήσουν περισσότερα ερείπια και συμφορές πίσω τους, προσπάθησαν , φεύγοντας προς τα Ιωάννινα, να ανατινάξουν το γεφύρι.
Λίγο χαμηλότερα της καμάρας (προς το συνοικισμό της Πλάκας) άνοιξαν βαθιά τρύπα και τοποθέτησαν δυναμίτες. Ευτυχώς η Γέφυρα δεν έπαθε σημαντική ζημιά. Τινάχτηκε ένα κομμάτι του κτίσματος, άνοιξε κάποιο χάσμα, αλλά η γέφυρα και κατά κύριο λόγο η καμάρα άντεξαν στην πίεση και τον κραδασμό. Το Κράτος μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας επισκεύασε κανονικά το ρήγμα της γέφυρας.
Για την ιστορία κοντά στη Γέφυρα βρίσκεται και το σπίτι, όπου στις αρχές του 1944 έγινε η συνάντηση των αντιπροσώπων των αντιστασιακών Οργανώσεων (ΕΔΕΣ ΕΛΑΣ - ΕΚΚΑ) και του Άγγλου σύνδεσμου. Εκεί υπογράφηκε η περιβόητη "Συμφωνία της Πλάκας".
Για εμάς που καταγόμαστε από εκείνη την περιοχή, των Τζουμέρκων, ήταν ένα καίριο πλήγμα. Κάποιος φίλος έγραψε ότι «σήμερα πενθούμε», καθώς χάσαμε ένα ιερό μνημείο, το σημείο αναφοράς του τόπου μας, για το οποίο εργάστηκαν πριν περίπου ενάμιση αιώνα οι καλύτεροι μαστόροι και πετράδες της περιοχής.
ΑΡΗΣ ΡΑΒΑΝΟΣ
http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=672943
2-2-2015
ΑΠΕ-ΜΠΕ/ ΟΡΕΣΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ
Aνασταίνοντας την ομορφιά του γιοφυριού.
Παραήταν αυθάδης η ομορφιά του μονότοξου γεφυριού της Πλάκας· συναγωνιζόταν την αγριότητα και την ηρεμία, δόξαζε το θαυμαστό ακατέργαστο της φύσης. Μοναχικό και υπερήφανο, άντεξε ιστορία και επιβλητικότητα για εκατόν πενήντα χρόνια. Ζάλιζε το άνοιγμα του τόξου του, τύφλωνε τους επισκέπτες οδηγώντας τους στη μύηση της συγκίνησης. Οι πολλοί εσωτερίκευαν το μικρό τούτο αρχιτεκτονικό θαύμα και όταν το αποχαιρετούσαν ήσαν πιο καλοί άνθρωποι, έβαζαν μια ανυψωτική αισθητική στο κορμί τους. Ενοποιό και αγέρωχο, ζείδωρο και συμφιλιωτικό, πολιτισμικό και κοινοτιστικό· αυθαίρετο και υψηλό, φτιαγμένο από έμπειρο τεχνίτη με μάτι έμπυρο και χέρι στιβαρό.
Ειρηνικό και αντιστασιακό· σ’ αυτό επέδειξαν οι κρατικοί υπάλληλοι την ακηδία τους, την αγραμματοσύνη τους, την ασχετοσύνη τους με το βάθος της φύσης και των κοινοτήτων περί το μέγα γιοφύρι. Προφανώς δεν το επισκέφτηκαν ποτέ και, αν αυτό συνέβη κάποτε, δεν συναντήθηκαν με το βάθος του ύψους του, αλλά και με το ύψος του βάθους του· οι καημένοι.
Ηττημένοι, που δεν μπόρεσαν να το προστατέψουν, νιώθουν οι Ηπειρώτες. Λειψοί και μεις οι υπόλοιποι Ελληνες, σαν κάτι να μας αφαιρέθηκε βίαια, σαν να χάθηκε ο ήχος του αρχέγονου κλαρίνου που έμελπε την τραχύτητα ανακουφίζοντας τους θεούς της χώρας.
Δεν του πρέπουν θρήνοι και οδυρμοί. Να βάλουν οι υπεύθυνοι το κεφάλι τους κάτω και να αναστήσουν το αριστούργημα πάραυτα, χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες και αποποίηση ευθυνών. Απαντες ευθυνόμεθα, εκτός από τη φύση που το κατέστρεψε. Μα είχε καταστραφεί πολύ νωρίτερα, δυστυχώς...
Το σώμα του γιοφυριού είναι η βαθύσοφη λαϊκή αρχιτεκτονική των ανθρώπων που επιζητούν την επικοινωνία, που παντρεύουν τις λαλιές τους και τον πόνο ή τη χαρά τους. Να σταματήσουν οι λυγμοί και να στρωθούν όλοι στη δουλειά, αλλιώς τι χρείαν έχουμε του υπερανεπτυγμένου τεχνικού πολιτισμού; Να υψωθεί το γιοφύρι, αυτό, να μη χαθεί η έκπληξη που προκαλούσε στους διαβάτες και τους κατοίκους των γύρω χωριών, να διαμορφώσει η καμπύλη του τη ροή των αέρηδων, να αλλάξει το τοπίο και οι μικροί ελληνικοί (συμπαντικοί) άνεμοι.
Να ομορφύνουν τα βουνά και τα δέντρα, τα χάνια και τα χωριά, οι κοιλότητες και οι όχθες των ποταμιών, διαφορετικά ο κόμπος δεν θα φύγει από τον λαιμό μας. Τα μνημεία δεν είναι για θάνατο· είναι η συλλογική μνήμη, η ανθρώπινη αγωνία να δαμαστεί το άγνωστο, να τιθασευτεί η φύση, είναι το φύσημα του πνεύματος στην ύλη, η ύλη που γίνεται πνεύμα και προχωρεί έτσι η ανθρωπότητα. Είμαστε εντός φύσεως, όχι εκτός, μήτε υπεράνω. Ταπεινοί υπηρέτες της ύπαρξής μας, όσο και γενναίοι και υψηλόφρονες.
Τιμή μόνο τούς πρέπει και φροντίδα, που απαιτούν βεβαίως ανθρώπους που ξέρουν να εκτιμούν και να αγαπούν, να σέβονται την πλαστουργία και την επινοητικότητα (το πνεύμα που λέγαμε). Το είπαμε; Ναι, αλλά πρέπει κι αυτό με τη σειρά του να εισχωρήσει στους εγκεφάλους εκείνων που είναι υπεύθυνοι για τα μνημεία. Να τα συναντήσουν, να συνομιλήσουν μαζί τους, να τα ερωτευθούν, να τα αναδείξουν, να μάθουν την ιστορία τους και τη συμβολή τους στο αεί γίγνεσθαι.
Γιώργος Σταματόπουλος
http://www.efsyn.gr/arthro/anastainontas-tin-omorfia-toy-giofyrioy
5-2-2015
Το γεφύρι χτίστηκε δυο φορές και έπεσε δυο φορές, το 1860 και το 1863-ημέρα εγκαινίων του. Γράφει για τούτο η Περιοδική Επιθεώρησις ''Σκουφάς'':
''Τότε έν κοινή συµφωνία των ενδιαφεροµένων Τζουµερκιώτικων χωριών, αποφασίσθη ή ανακατασκευή της γέφυρας. Αλλά προς τοίς άλλοις έδει να ετρέθη και ο ικανός εµπειροπτέχνης, ο πρωτοµάστορας, όστις θεµελιώνων αυτήν επί στερεού εδάφους θα κατασκεύαζε ταύτην, κατ’ ανάγκην επιµηκηστέραν της παλαιάς, αλλά και µονότοξον, καθ΄ότι αί κατάλληλοι δια την θεµελίωσιν θέσεις δεν επετρέπον την ανάγαρσιν δίτοξου. Όθεν έκ των προσκληθέντων και ανεδεχθέντων την ανάληψιν του έργου εµπειροτέχνων, Πραµάντων, Ραφταναίων, Σκλάπου και Κονίτσης, προετιµίθη ό Κονιτσώτης Μαστρο - Γιώργης, και τούτο, επειδή είς το ζήτηµα του σχεδίου και της αναλογίας των δοθησοµένων διαστάσεων επήλθε διαφωνία µεταξύ των πρωτοµαστόρων, το δε δικαίωµα υποδείξεως του προτιµητέου, εδόθη είς τον Κ Κοτορτσίου – Κατσανοχωρίων ευεργέτην Ιωάννην Λούλην, όστις και εχορήγησεν βοήθηµα 9.000 γροσίων. Ληφθείσης τότε της αποφάσεως, κατά το θέρος του 1863 ή µεγάλη γέφυρα κατεσκευάσθη''
Το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων, το γκρέμισε η εγκληματική αδιαφορία της Πολιτείας
Έστεκε εκεί, αγέρωχη για να μας θυμίζει περασμένους χρόνους από το 1866! Ήταν η…«μηχανή» του χρόνου για το ταξίδι μας στο χθες, στην εποχή της Τουρκοκρατίας, όταν τα χωριά μας, στα ορεινά των Τζουμέρκων, στο νομό Άρτας, έδιναν το σκληρό καθημερινό αγώνα της επιβίωσης.
Το Γεφύρι της Πλάκας, που έμοιαζε με ζωγραφιά σπουδαίου ζωγράφου, μας έστελνε σήματα από το παρελθόν, από τα ξεχασμένα βάσανα και τους πόθους των προγόνων μας. Κάποτε ήταν το φυσικό σύνορο της ελεύθερης με την Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα.
Εκεί γράφτηκε ένα τμήμα της σύγχρονης ιστορίας του τόπου μας. Εκεί συναντήθηκε ο Βελουχιώτης με τον Ζέρβα για να ενωθούν οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ κόντρα στον Γερμανό κατακτητή.
Μια γέφυρα που έγινε με το υστέρημα των κατοίκων της εποχής, Μελισσουργιωτών, των κατοίκων της Πράμαντας, της Άγναντας και άλλων χωριών της περιοχής. Ποτίστηκε με αίμα, θυσίες και έχει ιστορίες ανθρώπινες σε κάθε πλάκα της. Τα τελευταία χρόνια δίναμε, ο καθένας από το μετερίζι του, μάχη για να μην κατασκευασθεί φράγμα στην περιοχή και έχει επιπτώσεις στο γεφύρι.
Δυστυχώς, το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων, το γκρέμισε η εγκληματική αδιαφορία της Πολιτείας που δεν φρόντισε εδώ και χρόνια παρά τις εκκλήσεις να το «προστατεύσει». Η φύση μίλησε και την Κυριακή το πρωί έγινε το μοιραίο…
Πως έπεσε, διερωτήθηκε ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας το μεσημέρι της Κυριακής, κατά τη διάρκεια ευρείας σύσκεψης για τις καταστροφικές πλημμύρες στην περιοχή. Λογικό το ερώτημα, καθώς η Γέφυρα της Πλάκας έχει συνολικό μήκος 61μ. και ύψος 19.70μ. και η μεγάλη καμάρα λεπτή και αέρινη έχει άνοιγμα 39μ.
Η γέφυρα αυτή για περίπου 15 χρόνια από την κατασκευή της, έως το 1881, οπότε και απελευθερώθηκε η Άρτα από τους Τούρκους και τα περισσότερα χωριά της περιοχής, απέκτησαν την λευτεριά τους, ύστερα από την προσάρτησή τους στο ελληνικό κράτος, με τη συνθήκη του Βερολίνου, λειτούργησε ευεργετικά για τους Τζουμερκιώτες.
Επί πολύ καιρό όμως οι Τούρκοι είχαν δημιουργήσει πολλά προβλήματα, καθώς τα σύνορα της Ελλάδας ορίστηκαν στον ποταμό Άραχθο και άρα η χρησιμοποίηση της γέφυρας κατέστη προβληματική και σχεδόν αδύνατη. Οι Τούρκοι έκλεισαν ερμητικά τα σύνορα και η μέσω της γέφυρας διακίνηση ανθρώπων, ζώων και η μεταφορά τροφίμων και υλικών ουσιαστικά σταμάτησε. Οι κάτοικοι για λίγα χρόνια χάρηκαν το όμορφο γεφύρι τους.
Επ’ αυτού υπάρχει και σχετικό δημοτικό τραγούδι:
Ανάθεμά σε 'Πιτροπή και συ βρε Κουμουνδούρε,
με το κακό που κάματε στην Άρτα, στα Τζουμέρκα,
το σύνορο που βάλατε στης Άρτας το ποτάμι,
Κλείστηκ' η Άρτα κλείστηκε, κλείστηκε το Τζουμέρκο.
Θα στηρηθή και το ψωμί . που νάβρει να δουλέψη;
Ο κάμπος έμ'νε στην Τουρκιά και τα καλά λιβάδια,
Το βιό όλο και χάνεται, σ' αγρίδια βοσκοτόπια...
Από το 1881 έως το 1912 στο σημείο της γέφυρας της Πλάκας λειτουργούσε τελωνειακός σταθμός, ενώ στεγαζόταν και μόνιμη στρατιωτική φρουρά στο Στρατώνα της. Μετά την απελευθέρωση και της υπόλοιπης Ηπείρου (1912-1913) αποδόθηκε ολοκληρωτικά στους κατοίκους.
Την περίοδο της Κατοχής της Ελλάδας από τις δυνάμεις του ναζιστικού άξονα, η γέφυρα της Πλάκας έδωσε διέξοδο στους κατοίκους, ενώ διευκόλυνε και τις αντιστασιακές οργανώσεις και στα ένοπλα τμήματα του ΕΔΕΣ και του ΕΛΑΣ.
Το πρώτο σημαντικό πλήγμα, πριν το χθεσινό από τον καιρό και τα στοιχεία της φύσης, η Γέφυρα της Πλάκας το δέχθηκε από τους Γερμανούς, όταν κατά τη διάρκεια των εκκαθαριστικών τους επιχειρήσεων στο χώρο των Τζουμέρκων (Οκτώβριος 1943) , για να εκδικηθούν την περιοχή και ν' αφήσουν περισσότερα ερείπια και συμφορές πίσω τους, προσπάθησαν , φεύγοντας προς τα Ιωάννινα, να ανατινάξουν το γεφύρι.
Λίγο χαμηλότερα της καμάρας (προς το συνοικισμό της Πλάκας) άνοιξαν βαθιά τρύπα και τοποθέτησαν δυναμίτες. Ευτυχώς η Γέφυρα δεν έπαθε σημαντική ζημιά. Τινάχτηκε ένα κομμάτι του κτίσματος, άνοιξε κάποιο χάσμα, αλλά η γέφυρα και κατά κύριο λόγο η καμάρα άντεξαν στην πίεση και τον κραδασμό. Το Κράτος μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας επισκεύασε κανονικά το ρήγμα της γέφυρας.
Για την ιστορία κοντά στη Γέφυρα βρίσκεται και το σπίτι, όπου στις αρχές του 1944 έγινε η συνάντηση των αντιπροσώπων των αντιστασιακών Οργανώσεων (ΕΔΕΣ ΕΛΑΣ - ΕΚΚΑ) και του Άγγλου σύνδεσμου. Εκεί υπογράφηκε η περιβόητη "Συμφωνία της Πλάκας".
Για εμάς που καταγόμαστε από εκείνη την περιοχή, των Τζουμέρκων, ήταν ένα καίριο πλήγμα. Κάποιος φίλος έγραψε ότι «σήμερα πενθούμε», καθώς χάσαμε ένα ιερό μνημείο, το σημείο αναφοράς του τόπου μας, για το οποίο εργάστηκαν πριν περίπου ενάμιση αιώνα οι καλύτεροι μαστόροι και πετράδες της περιοχής.
ΑΡΗΣ ΡΑΒΑΝΟΣ
http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=672943
2-2-2015
Aνασταίνοντας την ομορφιά του γιοφυριού.
Παραήταν αυθάδης η ομορφιά του μονότοξου γεφυριού της Πλάκας· συναγωνιζόταν την αγριότητα και την ηρεμία, δόξαζε το θαυμαστό ακατέργαστο της φύσης. Μοναχικό και υπερήφανο, άντεξε ιστορία και επιβλητικότητα για εκατόν πενήντα χρόνια. Ζάλιζε το άνοιγμα του τόξου του, τύφλωνε τους επισκέπτες οδηγώντας τους στη μύηση της συγκίνησης. Οι πολλοί εσωτερίκευαν το μικρό τούτο αρχιτεκτονικό θαύμα και όταν το αποχαιρετούσαν ήσαν πιο καλοί άνθρωποι, έβαζαν μια ανυψωτική αισθητική στο κορμί τους. Ενοποιό και αγέρωχο, ζείδωρο και συμφιλιωτικό, πολιτισμικό και κοινοτιστικό· αυθαίρετο και υψηλό, φτιαγμένο από έμπειρο τεχνίτη με μάτι έμπυρο και χέρι στιβαρό.
Ειρηνικό και αντιστασιακό· σ’ αυτό επέδειξαν οι κρατικοί υπάλληλοι την ακηδία τους, την αγραμματοσύνη τους, την ασχετοσύνη τους με το βάθος της φύσης και των κοινοτήτων περί το μέγα γιοφύρι. Προφανώς δεν το επισκέφτηκαν ποτέ και, αν αυτό συνέβη κάποτε, δεν συναντήθηκαν με το βάθος του ύψους του, αλλά και με το ύψος του βάθους του· οι καημένοι.
Ηττημένοι, που δεν μπόρεσαν να το προστατέψουν, νιώθουν οι Ηπειρώτες. Λειψοί και μεις οι υπόλοιποι Ελληνες, σαν κάτι να μας αφαιρέθηκε βίαια, σαν να χάθηκε ο ήχος του αρχέγονου κλαρίνου που έμελπε την τραχύτητα ανακουφίζοντας τους θεούς της χώρας.
Δεν του πρέπουν θρήνοι και οδυρμοί. Να βάλουν οι υπεύθυνοι το κεφάλι τους κάτω και να αναστήσουν το αριστούργημα πάραυτα, χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες και αποποίηση ευθυνών. Απαντες ευθυνόμεθα, εκτός από τη φύση που το κατέστρεψε. Μα είχε καταστραφεί πολύ νωρίτερα, δυστυχώς...
Το σώμα του γιοφυριού είναι η βαθύσοφη λαϊκή αρχιτεκτονική των ανθρώπων που επιζητούν την επικοινωνία, που παντρεύουν τις λαλιές τους και τον πόνο ή τη χαρά τους. Να σταματήσουν οι λυγμοί και να στρωθούν όλοι στη δουλειά, αλλιώς τι χρείαν έχουμε του υπερανεπτυγμένου τεχνικού πολιτισμού; Να υψωθεί το γιοφύρι, αυτό, να μη χαθεί η έκπληξη που προκαλούσε στους διαβάτες και τους κατοίκους των γύρω χωριών, να διαμορφώσει η καμπύλη του τη ροή των αέρηδων, να αλλάξει το τοπίο και οι μικροί ελληνικοί (συμπαντικοί) άνεμοι.
Να ομορφύνουν τα βουνά και τα δέντρα, τα χάνια και τα χωριά, οι κοιλότητες και οι όχθες των ποταμιών, διαφορετικά ο κόμπος δεν θα φύγει από τον λαιμό μας. Τα μνημεία δεν είναι για θάνατο· είναι η συλλογική μνήμη, η ανθρώπινη αγωνία να δαμαστεί το άγνωστο, να τιθασευτεί η φύση, είναι το φύσημα του πνεύματος στην ύλη, η ύλη που γίνεται πνεύμα και προχωρεί έτσι η ανθρωπότητα. Είμαστε εντός φύσεως, όχι εκτός, μήτε υπεράνω. Ταπεινοί υπηρέτες της ύπαρξής μας, όσο και γενναίοι και υψηλόφρονες.
Τιμή μόνο τούς πρέπει και φροντίδα, που απαιτούν βεβαίως ανθρώπους που ξέρουν να εκτιμούν και να αγαπούν, να σέβονται την πλαστουργία και την επινοητικότητα (το πνεύμα που λέγαμε). Το είπαμε; Ναι, αλλά πρέπει κι αυτό με τη σειρά του να εισχωρήσει στους εγκεφάλους εκείνων που είναι υπεύθυνοι για τα μνημεία. Να τα συναντήσουν, να συνομιλήσουν μαζί τους, να τα ερωτευθούν, να τα αναδείξουν, να μάθουν την ιστορία τους και τη συμβολή τους στο αεί γίγνεσθαι.
Γιώργος Σταματόπουλος
http://www.efsyn.gr/arthro/anastainontas-tin-omorfia-toy-giofyrioy
5-2-2015
Το γεφύρι χτίστηκε δυο φορές και έπεσε δυο φορές, το 1860 και το 1863-ημέρα εγκαινίων του. Γράφει για τούτο η Περιοδική Επιθεώρησις ''Σκουφάς'':
''Τότε έν κοινή συµφωνία των ενδιαφεροµένων Τζουµερκιώτικων χωριών, αποφασίσθη ή ανακατασκευή της γέφυρας. Αλλά προς τοίς άλλοις έδει να ετρέθη και ο ικανός εµπειροπτέχνης, ο πρωτοµάστορας, όστις θεµελιώνων αυτήν επί στερεού εδάφους θα κατασκεύαζε ταύτην, κατ’ ανάγκην επιµηκηστέραν της παλαιάς, αλλά και µονότοξον, καθ΄ότι αί κατάλληλοι δια την θεµελίωσιν θέσεις δεν επετρέπον την ανάγαρσιν δίτοξου. Όθεν έκ των προσκληθέντων και ανεδεχθέντων την ανάληψιν του έργου εµπειροτέχνων, Πραµάντων, Ραφταναίων, Σκλάπου και Κονίτσης, προετιµίθη ό Κονιτσώτης Μαστρο - Γιώργης, και τούτο, επειδή είς το ζήτηµα του σχεδίου και της αναλογίας των δοθησοµένων διαστάσεων επήλθε διαφωνία µεταξύ των πρωτοµαστόρων, το δε δικαίωµα υποδείξεως του προτιµητέου, εδόθη είς τον Κ Κοτορτσίου – Κατσανοχωρίων ευεργέτην Ιωάννην Λούλην, όστις και εχορήγησεν βοήθηµα 9.000 γροσίων. Ληφθείσης τότε της αποφάσεως, κατά το θέρος του 1863 ή µεγάλη γέφυρα κατεσκευάσθη''
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
H Γέφυρα της Πλάκας «στεφανώνει» ξανά τον Άραχθο:
Η μεγαλύτερη αναστήλωση πέτρινου γεφυριού στον κόσμο είναι γεγονός.
Tο χάλασμα του γεφυριού συνέβη όταν ο Άραχθος (σα να) δικαίωσε το όνομά του: αυτός που ταράζει, που συντρίβει τη γη. Άδικη οργή το μάνιωμα του ποταμού εκείνη τη νύχτα, ξημερώματα 2 Φεβρουαρίου του 2015- από το γεφύρι που τον κοσμούσε για περισσότερα από 150 χρόνια, τα ορμητικά νερά του άφησαν όρθια μόνο τα βάθρα, ανατολικό και δυτικό, σαν πέτρινα κούτσουρα στις αντίπερα όχθες.
Η γέφυρα της Πλάκας είχε στεριωθεί το 1866, σε έναν τόπο τραχύ, κλεισμένο απ’ τα βουνά της Νότιας Πίνδου, στους πρόποδες των Τζουμέρκων. Κτίστηκε με συλλογική υπερπροσπάθεια των κατοίκων των γύρω χωριών που προσπαθούσαν να διαβούν τον ορμητικό ρου του ποταμού- να συνδεθούν και να επικοινωνήσουν με τον έξω κόσμο.
Όταν ο πρωτομάστορας Μπέκας το παρέδωσε τότε στην τοπική κοινωνία, η χαρά, η έκπληξή τους ακόμα (όταν είδαν την απότομη κορύφωση, την οξεία «καμπούρα» της καμάρας που το έκανε περίφημο σε όλη την Ελλάδα), πρέπει να ήταν ανυπολόγιστη, περισσότερο και από τους κόπους τους.
Είχαν προσπαθήσει ξανά οι άνθρωποι να σηκώσουν γεφύρι στο ίδιο σημείο του ποταμού. Αλλά όταν ο προηγούμενος μάστορας που είχε αναλάβει το έργο, έβαλε φωτιά στον ξύλινο σκελετό που κράταγε το γεφύρι, αυτό αφού αποκαλύφθηκε πέτρινο, απαστράπτον, τυλιγμένο φλογισμένες δοκούς, απότομα γκρέμισε, σωριάστηκε κομμάτια μες στον ποταμό.
Μετά από αυτή την καταστροφή, ήταν ο Μπέκας που τα κατάφερε και έφτιαξε τελικά το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων.
Σήμερα, η γέφυρα της Πλάκας είναι η μεγαλύτερη πέτρινη γέφυρα που αναστηλώθηκε στον κόσμο.
Το Ε.Μ.Π. συνέδραμε αμέσως, αποφασιστικά: ο καθηγητής Δημήτρης Καλιαμπάκος, με καταγωγή από τα Τζουμέρκα κινητοποιήθηκε από την πρώτη στιγμή, ο Μανόλης Κορρές επισκέφτηκε πολλάκις τα Τζουμέρκα για τους σκοπούς του πρότζεκτ. Η επιστημονική επιτροπή που συνέστησε το Μετσόβειο Πολυτεχνείο εκπόνησε την μελέτη για την αναστήλωση της γέφυρας και δύο ελληνικές εταιρείες (ΑΦΟΙ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΙ Ο.Ε. και ΝΗΡΙΚΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε.) έκτισαν τη γέφυρα της Πλάκας ξανά. Ένα πέτρινο γεφύρι, καινούργιο αλλά απαράλλαχτο μ’ αυτό που έπεσε, στην ίδια θέση, με ακρίβεια χιλιοστού.
Η σύγχρονη μηχανική συνδυάστηκε καινοτομικά με τη λαϊκή γνώση και την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της πέτρας, σε έναν τόπο που αποτέλεσε πατρίδα και αφετηρία πολλών εκ των περίφημων «μπουλουκιών» των ελλήνων μαστόρων που σεργιανούσαν τα Βαλκάνια. Το αποτέλεσμα της προσπάθειας του 2020 είναι ότι οι άνθρωποι που εργάστηκαν εκεί- στο ίδιο ποτάμι, ανάμεσα απ’ αυτά τα βουνά- αρχιτεκτονικοί και μηχανικοί του Πολυτεχνείου, πετράδες και εργάτες, φτιάξανε ξανά το γεφύρι που έκτισε το 1866 ο πρωτομάστορας Μπέκας. Όχι κάτι που του μοιάζει.
Πολύ σύντομα οι βαρυχειμωνιές των Τζουμέρκων, οι βροχές και το ποτάμι θα ολοκληρώσουν αριστοτεχνικά το έργο τους. Η πατίνα του χρόνου θα είναι το τελευταίο λιθαράκι.
(...)
Αλέξης Γαγλίας
https://www.huffingtonpost.gr/entry/yefera-plakas-xana-ste-these-tes_gr_5f089d7ac5b63a72c3414e79?utm_hp_ref=gr-homepage&fbclid=IwAR2QKHFLD_j0x8RAi_u2ZMUs_zI5p9RCiWXS_PgdZWrhI7o-1LRkRO81tnA
11/7/2020
Π Α Ρ Α Π Ο Μ Π Ε Σ - Σ Χ Ε Τ Ι Κ Α Θ Ε Μ Α Τ Α
http://www.efsyn.gr/a…/katerreyse-istoriko-gefyri-tis-plakas
ΤΟ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ ΤΟΞΟΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΠΛΑΚΑΣ:
ΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ: