ΑΡΧΑΙΑ ΛΕΙΒΗΘΡΑ:Απόσπαση, μεταφορά και τοποθέτηση του μεγάλου αψιδωτού κτιρίου της 'Υστερης Εποχής Χαλκού

ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
Αρχαίο κτίριο ταξίδεψε στην εθνική οδό

Με μία εντυπωσιακή επιχείρηση ολοκληρώθηκε το Σαββατοκύριακο η απόσπαση, η μεταφορά και η τοποθέτηση του μεγάλου αψιδωτού κτιρίου Υστερης Εποχής Χαλκού (μέσα 2ης χιλιετίας π.Χ.) από το «Ρέμα Ξυδιάς» στην περιοχή της Πηγής Αρτέμιδος του Πλαταμώνα στο Θεματικό Πάρκο Λειβήθρων, στην περιοχή της Παλιάς Λεπτοκαρυάς Πιερίας.

Το σημαντικό αυτό εγχείρημα έγινε με την καθοδήγηση των αρχαιολόγων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πιερίας (πρώην ΚΖ' ΕΠΚΑ) και υπαλλήλων της -την ευθύνη είχε η προϊσταμένη Ελεάνα Παπασταύρου-, με τη σύμπραξη του αρμόδιου υπουργείου Υποδομών και με την άμεση συμβολή συνεργείων του κατασκευαστή της νέας εθνικής οδού της ΠΑΘΕ (Κοινοπραξία Μαλιακός - Κλειδί) και του Παραχωρησιούχου (Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου Α.Ε.)

Η αποκάλυψη του κτιρίου έγινε στη διάρκεια των αρχαιολογικής - σωστικής ανασκαφής που ξεκίνησε από τον Ιούνιο του 2014 στο πλαίσιο της κατασκευής της ΠΑΘΕ και το εύρημα θεωρείται εξαιρετικά σπουδαίο, καθώς μέχρι τώρα υπήρχε πλήθος μυκηναϊκών ευρημάτων -όλα πρόσφατα αποκαλυμμένα-, όχι όμως οικιστικά κατάλοιπα στην περιοχή.

Τα τμήματα του κτιρίου τοποθετήθηκαν σε μία μεγάλη βάση από μπετόν, η οποία στη συνέχεια με δύο μεγάλους γερανούς, που ήρθαν από τα έργα του Μαλιακού, φορτώθηκε σε φορτηγό με ρυμουλκούμενη πλατφόρμα, το οποίο έφερε συνολικά 11 άξονες. Το συνολικό φορτίο ανερχόταν σε 78 τόνους. Ακολούθησε η επιχείρηση μεταφοράς μέσω της εθνικής οδού σε μία απόσταση περίπου 20 χιλιομέτρων, στον χώρο όπου βρίσκονται τα αρχαία Λείβηθρα, όπου και έγινε η απόθεση - τοποθέτηση στο Θεματικό Αρχαιολογικό Πάρκο Λειβήθρων.

Στο πλαίσιο της διάνοιξης της ΠΑΘΕ στην περιοχή εκτελείται μία εκτεταμένη ανασκαφή, αποκαλύπτοντας μία πληθώρα θέσεων με ευρήματα που χρονολογούνται από τους Προϊστορικούς Χρόνους έως και τα Βυζαντινά Χρόνια. Στη συγκεκριμένη θέση ήρθε στο φως ένα ολόκληρο νεκροταφείο με 22 κιβωτιόσχημους τάφους της Υστερης Εποχής του Χαλκού, μέσα στους οποίους βρέθηκαν πλούσια κτερίσματα μυκηναϊκού τύπου και ρυθμού.

Εκτός από τους τάφους η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως και τα δύο αψιδωτά κτίρια (οικίες) της ίδιας εποχής, καθώς και δύο μνημειακούς περιβόλους, όλα στοιχεία ενός οικισμού που δημιουργήθηκε αμέσως μετά την εγκατάλειψη της ταφικής χρήσης του χώρου. Τα αψιδωτά κτίρια αποτελούν μοναδικό εύρημα για την περιοχή του Πιερικού Ολύμπου και σπάνιο δείγμα οικιστικής αρχιτεκτονικής σε μία περιοχή όπου σπανίζουν τα οικιστικά κατάλοιπα της Υστερης Εποχής Χαλκού (1600-1050 π.Χ.).

Στο εσωτερικό και των δύο κτιρίων εντοπίστηκαν πασσαλότρυπες των πασσάλων που στήριζαν τη στέγη, ίχνη από πήλινες χρηστικές κατασκευές, πληθώρα αγγείων, λίθινα και πήλινα τέχνεργα.

«Ο αψιδωτός τύπος οικίας είναι κατ' εξοχήν μεσοελλαδικός, απαντάται δηλαδή στις αρχές της 2ης χιλιετίας, ενώ δεν έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα στην περιοχή του μακεδονικού Ολύμπου» όπως εξήγησε στο «Εθνος» η αρχαιολόγος της ΚΖ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Σοφία Κουλίδου. Οπως είπε, το παράδειγμα του ρέματος Ξυδιάς αποτελεί πιθανόν τοπική επιβίωση του τύπου στην Υστερη Εποχή του Χαλκού (μέσα 2ης χιλιετίας π.Χ.), όταν στους οικισμούς της ηπειρωτικής Ελλάδας κυριαρχεί ο ορθογώνιος μακρόστενος τύπος οικίας, το μέγαρο.

Πληροφορίες

Ο συσχετισμός τους με πληθώρα κεραμικής μυκηναϊκού ρυθμού επιβεβαιώνει για ακόμη μία φορά την ένταξη της περιοχής στον θεσσαλικό - ευβοϊκό πολιτιστικό κύκλο, ενώ εμπλουτίζονται και συμπληρώνονται οι πληροφορίες για τη ζωή και τον θάνατο κατά την Υστερη Εποχή Χαλκού στην περιοχή, οι οποίες είχαν πρόσφατα αποκτηθεί από τις ανασκαφές κυρίως νεκροταφείων στο πλαίσιο των μεγάλων εθνικών έργων της σιδηροδρομικής γραμμής και του αυτοκινητόδρομου. Το καλύτερα διατηρημένο από τα δύο αψιδωτά κτίρια κρίθηκε ότι ήταν καλύτερο να μεταφερθεί ολόκληρο και να αναδειχθεί στο Θεματικό Πάρκο Λειβήθρων.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΚΟ

Ο Ορφέας, οι Μούσες και οι τελετές

Τα αρχαία Λείβηθρα θεωρούνταν η πατρίδα του Ορφέα, ίσως η περιοχή όπου γίνονταν οι αρχαιότερες μυστηριακές τελετές και όπου λατρεύονταν οι Λειβηθρίδες Mούσες. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι υπήρχε ξύλινο άγαλμα του Ορφέα από κυπαρίσσι στην πόλη. Η παράδοση κάνει λόγο, επίσης, ότι ο Ορφέας πρέπει να γεννήθηκε, να έζησε ή να πέθανε εδώ ή στη γειτονική πόλη της Πίμπλειας.

Η πόλη βρισκόταν, σύμφωνα με τον Στράβωνα, στους πρόποδες του Ολύμπου κοντά στην Πίμπλεια, που με τη σειρά της ήταν κοντά στο Δίον. Η ίδια πηγή αναφέρει, επίσης, ότι ήταν κτισμένα «εν τω Ολύμπω» και μάλιστα στο νοτιότερο τμήμα, εκεί που το βουνό στρίβει από τη Θεσσαλία και κοιτά προς Μακεδονία. Η αρχαία πόλη καταστράφηκε ολοκληρωτικά όταν πλημμύρισε ο χείμαρρος Συς. Στην περιοχή έχει γίνει τις τελευταίες δεκαετίες ένα εκτεταμένο ανασκαφικό έργο από την αρχαιολόγο Εφη Πουλάκη-Παντερμαλή.

Οσο για το Θεματικό Πάρκο Λειβήθρων είναι έργο που έχει ενταχτεί στο ΕΣΠΑ και υλοποιείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας και αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2015. Με το πάρκο, που καλύπτει μια έκταση 67 στρεμμάτων και τις περιηγητικές διατομές του να έχουν σχήμα λύρας, επιχειρείται γνωστικά και βιωματικά η μυθολογική, ιστορική και αρχαιολογική μύηση του επισκέπτη στον Ολύμπιο και στον Παρολύμπιο χώρο. Η λειτουργία του πάρκου θα έχει εκπαιδευτικό ? «ψυχαγωγικό χαρακτήρα», με την υλοποίηση ποικίλων εκπαιδευτικών προγραμμάτων και πολιτιστικών δράσεων τόσο στις μόνιμες - ημιυπαίθριες κατασκευές όσο και στους υπαίθριους, αδόμητους χώρους, αξιοποιώντας την πλούσια φυσική και πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής του Ολύμπου.

Εκτός από τη μεταφορά και τοποθέτηση του αψιδωτού κτιρίου, οργανώνεται στα Λείβηθρα η παρουσίαση και ανάδειξη όλων των ανασκαφών που πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή του Πιερικού Ολύμπου με αφορμή την κατασκευή της νέας εθνικής οδού καθώς και η ένταξή τους στη λειτουργία του Πάρκου.

Να σημειωθεί ακόμη ότι στο πλαίσιο της δημιουργίας ενός διαύλου επικοινωνίας της κοινωνίας με το αρχαιολογικό παρελθόν της Πιερίας, εγκαινιάζεται σύντομα στο Μουσείο του Δίου η περιοδική έκθεση «Ανοίγοντας Δρόμους», στην οποία παρουσιάζονται σημαντικά ταφικά ευρήματα από τέσσερις σωστικές ανασκαφές που διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της κατασκευής της νέας εθνικής οδού.

17-2-2015

ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΕΛΙΔΗΣ

http://www.ethnos.gr/

article.asp?catid=22784&subid=2&pubid=64141694

Σ Χ Ε Τ Ι Κ Α 

 Σχεδιάζονται τρία μυθολογικά πάρκα στον Όλυμπο

«Ήταν δάσος. Αποχαρακτηρίστηκε και έγινε χορτολιβαδική έκταση. Φοβάμαι ότι στο μέλλον θα γίνει τσιμέντο». Τα λόγια αυτά, της εφόρου Εφης Πουλάκη - Παντερμαλή, στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, ήταν χαρακτηριστικά ως προς τους λόγους που τη σπρώχνουν να σχεδιάζει προγράμματα σωτηρίας του βουνού των θεών, του Ολύμπου. Ενός βουνού που επειδή «αποτελεί τεκτονικό παράθυρο», όπως είπε ο γεωλόγος Ηλίας Μαριολάκος, «δεν σταματά να ψηλώνει».

 

Αρχαιολογικό Πάρκο Λειβήθρων (Ακρόπολη) 

Η έφορος αρχαιοτήτων Πιερίας παρουσίασε στο Συμβούλιο μία από τις τρεις μελέτες, για τη δημιουργία μυθολογικού πάρκου στα Λείβηθρα. Θα έχει ως θέμα του τις μούσες και τον Ορφέα και το σχήμα του θα θυμίζει τη λύρα του μυθικού μουσουργού. Τα άλλα δύο θα φιλοξενηθούν στο Δίον και στον Άγιο Δημήτριο και αποτελούν χωριστές μελέτες.

 

Αρχαιολογικό Πάρκο Λειβήθρων (Χώρος μελέτης)

Τα Λείβηθρα θεωρούνται η πατρίδα του Ορφέα, γιου της νύμφης Καλλιόπης. Σε διαδρομές που θα έχουν συνολικό σχήμα λύρας, θα δημιουργηθούν χώροι αφιερωμένοι στον Ορφέα και στις μούσες. Το σχήμα θα είναι ορατό μόνο από ψηλά.

Στο πάρκο ενημέρωσης θα αναπαρασταθούν ένα ελλειψοειδές κτίριο γεωμετρικών χρόνων και μια μεγάλη αγρέπαυλη με οινοποιείο δίπλα της. Τα κτίρια είχαν εντοπιστεί στην περιοχή κατά τις ανασκαφές για τη σιδηροδρομική γραμμή και καταχώθηκαν. Θα υπάρξει επίσης μια θεατρική κατασκευή.

Η χάραξη των περιηγητικών διαδρομών (πλάτους 2μ.) σχηματοποιεί τη λύρα 

–σύμβολο του Ορφέα- 

συνδέοντας τον χώρο με τον μύθο του.

 

Διαδρομές προς την ακρόπολη

Μαζί με τα μυθολογικά στοιχεία, θα τονιστούν και τα στοιχεία της χλωρίδας με τη δημιουργία περιβαλλοντικών πάρκων, όπου θα φυτευτούν δέντρα που θα λένε την ιστορία τους στην περιοχή. Έτσι, το υποβαθμισμένο δάσος θα μετατραπεί σε έναν χώρο περιπάτου. Όλα αυτά απευθύνονται σε επισκέπτες κάθε ηλικίας, κυρίως όμως στα παιδιά της Πιερίας, αλλά και της γειτονικής και «αδερφικής» Θεσσαλίας.

 

Έργα Γ ΚΠΣ Λειβήθρωv

Η κυρία Εφη Πουλάκη Παντερμαλή είναι Έφορος Αρχαιοτήτων Πιερίας και μέλος της Εθελοντικής Ομάδας Δράσης Ν. Πιερίας.

Εθελοντική Ομάδα Δράσης Ν. Πιερίας

09.04.10

 http://www.anasta.de/TOPOS/index.php?option=com_content&task=view&id=380