ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ:''The Trial of Viviane Amsalem'', 2015

Ronit Elkabetz

Οταν οι ραβίνοι δίνουν τα διαζύγια

Η Ρόνιτ Ελκαμπέτς, η Ισραηλινή ηθοποιός που γνωρίσαμε στην «Επίσκεψη της Μπάντας», έγραψε και σκηνοθέτησε, μαζί με τον αδελφό της, Σλόμι Ελκαμπέτς, την πιο ενδιαφέρουσα ταινία της εβδομάδας: 

 « Η δίκη της Viviane Amsalem». 

Είναι η ιστορία μιας γυναίκας που θέλει να χωρίσει, αλλά δεν της το επιτρέπει ο σύζυγός της και το θρησκευτικό δικαστήριο. Πανέμορφη, δυναμική τουλάχιστον όσο η ηρωίδα της, με τα μαλλιά, ξαφνικά, κομμένα αγορίστικα, η Ρόνιτ Ελκαμπέτς μας μίλησε για τους στόχους και τη δική της ταυτότητα.

«Μου έκανε τρομερή εντύπωση ότι, τόσα χρόνια, κανείς δεν έκανε μια ταινία γι’ αυτό το θέμα», λέει γελώντας η Ελκαμπέτς. «Εμείς φυλάγαμε την ιδέα μας με νύχια και με δόντια, αλλά ήμασταν σίγουροι ότι κάποιος θα την έκανε πριν από εμάς. Και, όχι, τίποτα. Μόνο ένα ντοκιμαντέρ έγινε πριν από λίγα χρόνια και, μάλιστα, χρησιμοποιήσαμε τον ήχο απ’ αυτό για να ντύσουμε τα πλάνα των διαδρόμων, όπου “ακούγονται” οι φωνές κι οι άλλες δίκες από τα άλλα δωμάτια, εκεί όπου εκτυλίσσονται κι άλλες ιστορίες σαν της Βίβιαν. Η ιστορία του “Gett” μην πιστεύετε ότι είναι πολύ γνωστή. Ολοι γνωρίζουν τον νόμο στο Ισραήλ, όλοι ξέρουν πώς παντρεύεται κανείς κι όλα πηγαίνουν καλά συνήθως, εκτός από τη στιγμή που μια γυναίκα θέλει να χωρίσει και ο άντρας της το αρνείται. Μόνο τότε προκύπτει αυτό το τεράστιο ζήτημα, που βάζει τη γυναίκα σε μια άνευ προηγουμένου “εκκρεμότητα”, όπου δεν μπορεί να κάνει τίποτα γιατί δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο “χαρακτηρισμό”. Κι αυτό μπορεί να κρατήσει χρόνια».

Πόσες είναι, περίπου, οι γυναίκες που αυτή τη στιγμή στο Ισραήλ βρίσκονται στην τεράστια διαδικασία του διαζυγίου; «Είναι πολύ εύκολο για έναν άντρα να χωρίσει τη γυναίκα του: αρκεί να πει στον ραβίνο ότι την είδε σ’ ένα καφέ να κάθεται με κάποιον: έγινε. Αν μια γυναίκα θελήσει να χωρίσει τον άντρα της κι εκείνος δεν δεχτεί, η διαδικασία (το gett) μπορεί να διαρκέσει χρόνια, με επαναλαμβανόμενα αιτήματα και αρνήσεις. Αυτή τη στιγμή στο Ισραήλ υπάρχουν 45.000 ανοιχτές υποθέσεις, δηλαδή υποθέσεις γυναικών που έχουν ζητήσει διαζύγιο και δεν έχει γίνει ακόμα αποδεκτό. Αυτό, φυσικά, αποκαρδιώνει ή τρομάζει και πολλές γυναίκες που δεν αποφασίζουν καν να φτάσουν ώς το δικαστήριο».

Χρήση της σιωπής

Το «Διαζύγιο» είναι ολόκληρο γυρισμένο σε χώρους κλειστούς, εσωτερικούς, εκεί ακριβώς όπου εκτυλίσσονται οι ακροάσεις, κερδίζοντας όμως από την εγγύτητα μια παράξενη ένταση. «Αυτές οι γυναίκες δεν έχουν ζωή έξω απ’ τους προκαθορισμένους τοίχους», λέει η Ελκαμπέτς, εξηγώντας τις σκηνοθετικές επιλογές τους. «Γι’ αυτό και αποφασίσαμε ξεκάθαρα και πεισματικά να γυρίσουμε όλη την ταινία σε εσωτερικά, παρότι μας τρόμαζε η ιδέα, δεν θέλαμε ένα φιλμ κλειστοφοβικό, ούτε μονότονο. Αλλά δεν τέθηκε καν θέμα επιλογής, χρειάστηκε μόνο ν’ αναζητήσουμε την κινηματογραφική φόρμα που θα ήταν πιστή στην ιστορία, αλλά θα διατηρούσε και την κινηματογραφική ένταση. Καθώς το δικαστήριο έχει ένα χαρακτήρα υποκειμενικό κι επίσης η ιστορία εκτυλίσσεται μέσα από το πώς τη βλέπει ο καθένας από τους ήρωες, έτσι βλέπουμε και την ταινία: καρφωμένη στα πρόσωπα, δεν υπάρχει ούτε ένα γενικό πλάνο ώς το φινάλε. Γι’ αυτό και κάναμε εξαντλητικές πρόβες, αλλά πετύχαμε, ελπίζω αυτόν το προσωπικό πλούτο που αναζητούσαμε».

Για μια ταινία που κυλά με διαρκείς ακροάσεις, η χρήση της γλώσσας και της σιωπής είναι καθοριστική. «Σε κομμάτια της ταινίας κάναμε κάτι σαν “βωβό σινεμά”, το σινεμά των βλεμμάτων, εντοπίζαμε στο ποιος κοιτάζει ποιον, ποια στιγμή και τι θέλει να του πει», λέει η Ελκαμπέτς. «Το σενάριο είναι γεμάτο διάλογο. Στην ταινία δεν βλέπεις τίποτε από το σενάριο! Ξαναγράφαμε κάθε μέρα τις σκηνές, αφαιρώντας όσο γίνεται περισσότερο διάλογο κι αντικαθιστώντας τον με βλέμματα, με κινήσεις, με στάσεις σώματος, με συγκεκριμένες λήψεις. Απλώς, όσο και ν’ αποδομούμε τις σκηνές, όσο και να εναλλάσσουμε υποκειμενικά της κάμερας ή πρόσωπα που μιλούν, έχουμε μόνο μια αλήθεια: ότι η Βίβιαν έχει δικαίωμα να είναι ελεύθερη».

 Η ταινία δεν έχει βγει ακόμα στις αίθουσες του Ισραήλ, αλλά ήδη από την πρεμιέρα της στις Κάνες έχει προκαλέσει αντιδράσεις. «Πήρε απίστευτες κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις», λέει η Ελκαμπέτς. «Αυτή ήταν μια υπέροχη έκπληξη για μας, ότι μιλήσαμε για την ταινία με όλων των ειδών τους ανθρώπους, από πολιτικούς μέχρι μαθητές. Κι είναι για μας πολύ σημαντικό γιατί έτσι ακούγεται το ζήτημα της θέσης των γυναικών σ’ όλον τον κόσμο, γιατί η ταινία δεν αφορά μόνο το Ισραήλ, αλλά ολόκληρη τη σύγχρονη κοινωνία. Την είδαν ακόμα και ραβίνοι στο Ισραήλ, μια μεγάλη αποστολή, στη διάρκεια ενός συνεδρίου. Κι είναι, για πρώτη φορά, πρόθυμοι να συζητήσουν κάποιες αλλαγές. Οχι να τις κάνουν, ίσως, ακόμα, αλλά να τις συζητήσουν. Γιατί η κοινωνία αλλάζει και η θρησκεία θα πρέπει να προσαρμοστεί σ’ αυτό. Οχι από κάποια πρόθεση νεωτερισμού, αλλά για να βρουν φυσικά ένα καλύτερο τρόπο να ελέγχουν τους γάμους και τα διαζύγια».

Πρώτα γυναίκα, μετά καλλιτέχνις

Τι ήταν εκείνο που την προσέλκυσε περισσότερο στο να γράψει και να παίξει τη Βίβιαν Αμσαλέμ; «Είναι μια πολύ δυνατή γυναίκα, γεμάτη εσωτερική ορμή. Ο,τι και να συμβεί, πολεμάει για τη ζωή της ώς το τέλος, δεν γίνεται ποτέ θύμα, αν και οι συμβάσεις τη στέλνουν προς τα εκεί. Δεν το βάζει κάτω ποτέ. Δεν φοβάται τη ζωή, δεν φοβάται τι θα της πουν, καταλαβαίνει τα όρια των άλλων ανθρώπων, αλλά δεν αισθάνεται υποχρεωμένη να τα τηρήσει η ίδια. Και γι’ αυτό εμπνέει άλλες γυναίκες, γιατί η ζωή είναι κάτι μεγαλύτερο απ’ ό,τι φανταζόμαστε και πρέπει να έχουμε κάθε ευκαιρία να τη γευτούμε».

Νιώθει ότι η δική της στάση απέναντι στη ζωή και τα πράγματα επηρεάζει άλλες γυναίκες που την παρακολουθούν; «Πρώτα απ’ όλα είμαι ανθρώπινο ον», δηλώνει γελώντας. «Μετά είμαι γυναίκα, μετά είμαι καλλιτέχνις. Ως καλλιτέχνις ανέκαθεν ήθελα να καταπιάνομαι με κοινωνικά ζητήματα. Το σινεμά έχει τη δυνατότητα να προσφέρει απλόχερα στον κόσμο ιδέες και εικόνες. Δεν θεωρώ ότι αυτές πρέπει να είναι μόνο μια περιπέτεια ή μια κωμωδία. Πρέπει να είναι και ταινίες που ανοίγουν ορίζοντες. Αυτά τα έργα πάντα με ελκύουν περισσότερο. Αν μ’ αυτόν τον τρόπο προσφέρω και κάτι, τόσο το καλύτερο. Δε γίνεται επί τούτου, αλλά μπορώ να πω ότι το χαίρομαι. Ναι, όλοι ίδιοι είμαστε, αλλά οι επιλογές μας είναι διαφορετικές και μας καθορίζουν».

Info:στις αίθουσες από τη Feelgood

 Λήδα Γαλανού

20-2-2015

http://www.efsyn.gr/arthro/otan-oi-ravinoi-dinoyn-ta-diazygia

Σ Χ Ε Τ Ι Κ Α

The Trial of Viviane Amsalem

Directed by	Ronit Elkabetz Shlomi Elkabetz
Produced by	Sandrine Brauer Rémi Burah Denis Carot Michael Eckelt Shlomi Elkabetz Marie Masmonteil
Written by	Ronit Elkabetz Shlomi Elkabetz
Starring	Ronit Elkabetz Menashe Noy Sasson Gabai Simon Abkarian
Cinematography	Jeanne Lapoirie
Edited by	Joëlle Alexis
Distributed by	Les Films du Losange(France)
Release dates	16 May 2014 (Cannes) 25 June 2014 (France)
Running time	115 minutes
Country	Israel France
Language	Hebrew Arabic French