ΣΥΡΙΑ:Ο εμφύλιος πληγώνει και τον πολιτισμό

​​Λολίτα Γεωργίου,
 «Συρία. Χρονικό σε θαμπό καθρέφτη»
  Εκδόσεις Πατάκη.

 Το Χρονικό είναι αποτέλεσμα κάποιων πολυήμερων οδοιπορικών στην Εγγύς Ανατολή και μιλάει για την τόσο κοντινή αλλά σχεδόν άγνωστη Συρία, που κάποτε ήταν μέγιστη, αλλά τώρα είναι βαθιά πληγωμένη. Στις σελίδες του κινούνται θεοί, γραφείς και έμποροι, υψώνονται αγέρωχες πολιτείες, ακούγονται ελληνικοί ψίθυροι, παλεύουν θρησκείες με κατακτητές. Συγχρώνος υπάρχουν κήποι με λεμονανθούς, φρούρια και πολέμαρχοι, τροβαδούροι, αλλά και καθημερινοί άνθρωποι-πιόνια στα ανελέητα σχέδια των κραταιών. Απο τα πανάρχαια χρόνια της Αστάρτης μέχρι πέντε μέρες πριν αρχίσει ο πόλεμος, η διήγηση είναι μια αναφορά σε μέρες αγάπης, μίσους, δόξας και δακρύων, που παρουσιάζονται με οξυδέρκεια, τόλμη, τρυφερότητα και ελπίδα.

 http://www.biblionet.gr/book/199548/%CE%93%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%B3%CE%AF%CE%BF%CF%85,_%CE%9B%CE%BF%CE%BB%CE%AF%CF%84%CE%B1/%CE%A3%CF%85%CF%81%CE%AF%CE%B1
 Tο Krak  των Ιπποτών έχει τέσσερις ανεξάρτητες τειχίσεις.
 Υπολογίστηκε ότι μπορούσε να αντέξει πολιορκία μέχρι πέντε χρόνια. 
«Είναι ένα μυτερό κόκαλο στον λαιμό των Σαρακηνών» είχε πει ο Σαλαντίν που δεν κατάφερε ποτέ να το εκπορθήσει.


Πριν την καταστροφή

Μετά την καταστροφή

Μετά την καταστροφή

 «Ο φίλος μας ταξιδιωτικός πράκτορας ήθελε για το τελευταίο μας βράδυ στη Δαμασκό να μας δείξει πώς γλεντάνε στη Συρία. Πήγαμε σε ένα νυχτερινό κέντρο που βρισκόταν στο τέλος της Ευθείας Οδού, κοντά στην πύλη του Αποστόλου Παύλου. Φάγαμε, ήπιαμε τα κρασάκια μας, περάσαμε πολύ όμορφα. Ηταν περασμένα μεσάνυχτα όταν βγήκαμε στους φωτισμένους δρόμους. Δίπλα μας περνούσαν γλεντζέδες, ξενύχτηδες εγκάρδιοι όπως μόνο το κρασί κάνει τους ανθρώπους, αυτοκίνητα με πειραχτήρια, η πύλη του Παύλου λαμποκοπούσε... Ξημέρωνε η Δευτέρα της επιστροφής στα καθημερινά μας. Σε πέντε ημέρες άρχισε ο πόλεμος.
Αλλά πραγματικά, εκείνες τις μέρες του 2011 στη Συρία, τίποτε δεν προμήνυε αυτό που ερχόταν. Δεν υπήρχε κανένα απολύτως σημάδι».

Αυτό ήταν το τελευταίο από τα τρία πολυήμερα ταξίδια της Λολίτας Γεωργίου στη Συρία. Σήμερα, μιλώντας για τα ταξίδια της στη χώρα, στην οποία αφιερώνει το τελευταίο της βιβλίο «Συρία. Χρονικό σε θαμπό καθρέφτη» (εκδ. Πατάκη), κάνει συχνά παύσεις. «Οταν σχεδίαζα να ασχοληθώ με αυτό το βιβλίο, η Συρία ήταν ανοιχτή σε επισκέπτες, γαλήνια, έστω και με τα όποια εσωτερικά προβλήματα, γελαστή και καλοδεχούμενη. Μετά ήρθαν τα πάνω-κάτω και πραγματικά αναρωτήθηκα πώς να μιλήσω για μια χώρα που είχα γνωρίσει ειρηνικά και τώρα σπαρασσόταν από μίση αδελφοκτόνα».

Η Λολίτα Γεωργίου γεννήθηκε στην Αθήνα. Από μικρή ήξερε ότι το επάγγελμά της θα ήταν ξεναγός. Σπούδασε Ιστορία-Αρχαιολογία και εργάστηκε για πολλά χρόνια, μέχρι τη σύνταξή της, ως ξεναγός με ομάδες ξένων πανεπιστημίων και μουσείων, τόσο στον ελλαδικό χώρο όσο και σε περιοχές της Μεσογείου σχετικές με τον ελληνικό πολιτισμό.

«Το πάθος για τα ταξίδια δεν με έχει εγκαταλείψει, ακόμη και τώρα που πονάνε τα γόνατά μου. Εχω πάει σε δυσπρόσιτες χώρες, στο Θιβέτ παραλίγο να πεθάνω, με πείραξε τρομερά το υψόμετρο, στο Μπουτάν των Ιμαλαΐων κινδυνέψαμε από φοβερή κατολίσθηση, έχω ζήσει διάφορα. Ευτυχώς, είχα έναν σύζυγο που καταλάβαινε την ανάγκη μου για ταξίδια αλλά και μια παρέα που σεβόταν ο ένας τη σιωπή του άλλου. Γιατί αν με ρωτήσετε, το πιο σημαντικό σε ένα ταξίδι είναι αυτό».

Η πρώτη φορά που πήγε στη Συρία ήταν πριν από 24 χρόνια. «Πήγαμε με μια ομάδα συναδέλφων ξεναγών. Μας ενδιέφερε η χώρα γιατί έχει ατέλειωτη Ιστορία. Μαγεύτηκα με τις τόσες επιρροές γειτονικών πολιτισμών και ξένων κατακτητών που συναντά κανείς σε κάθε του βήμα. Η Συρία, η Μεγάλη Συρία, είναι μια χώρα στην οποία η Δύση οφείλει πάρα πολλά. Στα χρόνια του Χαρούν αλ Ρασίντ, τον 8ο αιώνα, αλλά και πιο πριν, γενικότερα στα χρόνια των Αββασιδών, οι Σύροι γραφιάδες ήταν αυτοί που μετέφρασαν την ελληνική γνώση στα αραβικά και από εκεί την πήραν και τη μεταλαμπάδευσαν στην Ισπανία για να μεταφερθεί αργότερα στα σκριπτόρια των μοναστηριών».

Στο βιβλίο, οι ιστορικές αναφορές συχνά μπλέκονται με μια αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο. Η γλώσσα της κ. Γεωργίου δεν είναι ξύλινη, δεν είναι εγκυκλοπαιδική. Οταν η συζήτησή μας φτάνει στην πόλη Ράκα της Βόρειας Συρίας που τώρα είναι κέντρο των τζιχαντιστών, το πρόσωπό της σκοτεινιάζει.

«Η Ράκα ήταν η αγαπημένη πολιτεία του Χαρούν αλ Ρασίντ γιατί τον βόλευε να κάνει εκστρατείες κατά του Βυζαντίου. Ηταν κοντά στις βυζαντινές κτήσεις, εκεί που είναι τώρα ας πούμε η Νότια Τουρκία. Οι τζιχαντιστές πήγαν στη Ράκα και την έχουν κάνει κέντρο του χαλιφάτου γιατί θέλουν να αναβιώσουν το χαλιφάτο του Χαρούν αλ Ρασίντ. Ο Ρασίντ όμως είχε λόγιους στην αυλή του, ποιητές, αστρονόμους και γεωμέτρες, δεν είχε σφάχτες. Πονάει η ψυχή μου με αυτά που βλέπω».

Ο μέχρι τώρα απολογισμός του εμφυλίου στη Συρία είναι τραγικός. Οι νεκροί έχουν ξεπεράσει τις 200 χιλιάδες και εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ακολουθήσει τον δρόμο της προσφυγιάς. Η χώρα είναι γεμάτη πληγές. Ισως κάποιοι θεωρήσουν πολυτέλεια μια συζήτηση γύρω από τις καταστροφές που έχουν υποστεί σπουδαία μνημεία της Συρίας, αλλά κι αυτά κουβαλούν μνήμες ανθρώπων που κάποτε έζησαν εκεί, δημιούργησαν, άφησαν ίχνη που σήμερα χάνονται.

«Προ καιρού άκουσα ότι βομβάρδισαν ένα τμήμα του Κρακ ντε Σεβαλιέ », μας λέει η Λολίτα Γεωργίου. «Είναι το καλύτερο δείγμα πολεμικής αρχιτεκτονικής στον κόσμο. Το είχαν χτίσει Αραβες κατ’ αρχήν και μετά Ιωαννίτες ιππότες. Υπάρχουν τόσα και τόσα μνημεία... Κοντά στην πόλη Ρασάφα, στην περιοχή όπου είχαν μαρτυρήσει ο Αγιος Σέργιος και ο Αγιος Βάκχος, ο Ιουστινιανός είχε χτίσει απίθανες εκκλησίες, με μαρμαρόπετρα, με καμάρες, με ωραία σκαλίσματα, με ανθέμια... Τρέμω στην ιδέα ότι μπορεί να τις έχουν ισοπεδώσει οι τζιχαντιστές».

Η ευλογημένη Δαμασκός και οι Γεζίντι

«Οι αντίπαλοί της την μίσησαν λαχταρώντας την, οι κατακτητές της την λάτρεψαν, οι επισκέπτες θαμπώθηκαν. Οι Αραβες λένε πως όταν ο Μωάμεθ αντίκρισε την ευλογημένη όαση αρνήθηκε να την επισκεφθεί, αφού “δεν είναι επιτρεπτό να πάει κανείς στον Παράδεισο δυο φορές”», γράφει στο κεφάλαιο που είναι αφιερωμένο στη Δαμασκό η κ. Γεωργίου.

Σε ένα άλλο σημείο του βιβλίου περιγράφει τη γνωριμία της με μια θεραπεύτρια της κοινότητας των Γεζίντι: «Το απόγευμα της τελευταίας μέρας στο Χαλέπι, είχα πονοκέφαλο αλλά δεν έβρισκα τις ασπιρίνες μου. Οταν ρώτησα στη ρεσεψιόν, ο υπάλληλος με κοίταξε καλά λέγοντας “μην μπείτε στον κόπο, θα σας στείλω στο δωμάτιο μια θεραπεύτρια” και όταν πρόσεξε τη δυσπιστία μου πρόσθεσε με πιο σιγανή φωνή “ξέρω τι σας λέω.Είναι Κούρδισσα και ξέρει να χειρίζεται κακοδιαθεσίες”. Τελικά βρήκα τις ασπιρίνες μου αλλά δέχτηκα και τη γυναίκα. Αυτή άνοιξε το χρωματιστό της γιλέκο, φανέρωσε το πουκάμισό της και με έβαλε να αγγίξω ένα παγόνι που ήταν κεντημένο στην αριστερή μεριά. Κατόπιν μουρμούρισε κάτι ακατάληπτα, ακουμπώντας στο κεφάλι μου λωρίδες χαρτιού με παράξενα σχήματα και έφυγε σιωπηλά όπως είχε έρθει. Αυτή ήταν η πρώτη και τελευταία επαφή μου με πιστό της αίρεσης των Γεζίντι που λατρεύουν τον Διάβολο ως αποκατεστημένο αρχάγγελο με το όνομα Μέλεκ-Ταώς, που σημαίνει Πρίγκιπας-Παγόνι. Την ημέρα της αναχώρησης από το Χαλέπι είδα τη γυναίκα που φρόντισε τον πονοκέφαλό μου να σκουπίζει τον διάδρομο. Της έκανα σημάδι πως την ευχαριστούσα και αυτή κοίταξε πρώτα γύρω της και μετά χαμογέλασε, αλλά κάτι στη ματιά της έλεγε να μην πω τίποτα άλλο. Αργότερα έμαθα πως οι Γεζίντι διώκονται από τους μουσουλμάνους συχνά με απάνθρωπες μεθόδους, όσο πιο απάνθρωπες τόσο πιο ευθεία η οδός προς τον αποδεκτό ισλαμικό παράδεισο».

Επιστρέφουμε στη σημερινή πραγματικότητα: «Η Συρία αυτή τη στιγμή υποφέρει, κουρελιάζεται», λέει η Λολίτα Γεωργίου. «Αυτό που περνάει τώρα, το έχει περάσει άλλες 4-5 φορές στην ιστορία της, και τις περισσότερες φορές τα μεγάλα της προβλήματα έρχονταν από την Ανατολή. Ομως ξαναστεκόταν στα πόδια της. Οταν αναρωτιόμουν πώς να γράψω για μια χώρα σε εμφύλιο πόλεμο, θυμήθηκα τα λόγια ενός γέροντα που έπινε το τσάι του στην αυλή ενός αρχοντικού. Δεν κατάλαβα αν ήταν φύλακας ή παλιός ιδιοκτήτης, είχε όμως μια ηγεμονική ηρεμία όταν μου είπε “η Συρία είχε πάντα πολέμους και κατακτητές. Οι πόλεμοι κάποτε τελειώνουν και οι κατακτητές γίνονται χώμα, όμως οι πατρίδες μένουν”».

​​Λολίτα Γεωργίου, «Συρία. Χρονικό σε θαμπό καθρέφτη», σελ. 234, εκδ. Πατάκη.

1-3-2015
http://www.kathimerini.gr/
805131/gallery/politismos/vivlio/o-emfylios-plhgwnei-kai-ton-politismo




  Yazidis



BBC Documentary  


Dan Snow looks at how Syria's civil war has been shaped by the country's history.