Η ώρα του ουκρανικού μνημονίου

Σε αναλύσεις του διεθνούς Τύπου, όπως αυτή του Economist, γίνεται ήδη λόγος για “νέα Ελλάδα στα ανατολικά” - όμως η Ουκρανία θα πρέπει να επιτύχει μέσα σε έναν χρόνο δημοσιονομική προσαρμογή εφάμιλλη αυτής που η χώρα μας πραγματοποίησε σε μία τετραετία.

Η απόφαση της διοίκησης του ΔΝΤ να χορηγήσει στη χώρα του Petro Poroshenko νέο δάνειο, ύψους 17,5 δισ. δολαρίων, επιπροσθέτως αυτού των 17 δισ. που συμφωνήθηκε πέρσι, καταδεικνύει την αίσθηση του κατεπείγοντος που περιβάλλει την κατάσταση της ουκρανικής οικονομίας – πόσο μάλλον που η πρώτη δόση των 5 δισ. αναμένεται να καταβληθεί ήδη από σήμερα Παρασκευή. Το νέο τετραετές πρόγραμμα του Extended Fund Facility του Ταμείου, με το οποίο αντικαθίσταται η προηγούμενη διετής stand-by agreement είναι έντονα εμπροσθοβαρές (με καταβολή συνολικά 10 δισ. εντός του 2015), καθώς όπως δήλωσε η Christine Lagarde προέχει η “άμεση μακροοικονομική σταθεροποίηση” της Ουκρανίας.

Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά για μία χώρα, όπου το νόμισμα έχασε το 60% της αξίας σε σχέση με τις αρχές του 2014, ο πληθωρισμός ξεπερνά το 30% και όπου τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της κεντρικής τράπεζας περιορίζονται σε μόλις 6,4 δισ. δολάρια, ήτοι το αντίστοιχο των αναγκαίων εισαγωγών πέντε εβδομάδων. Το ουκρανικό ΑΕΠ εκτιμάται ότι συρρικνώθηκε κατά 8,2% το 2014 (χωρίς να συνυπολογίζεται η αποσχισθείσα Κριμαία), ενώ τα επιτόκια κυμαίνονται σε υψηλό 15ετίας.

Η συνολική ενίσχυση προς την Ουκρανία αναμένεται να φθάσει τα 40 δισ. δολάρια, καθώς το Κίεβο προσβλέπει στην εξασφάλιση (με τη μεσολάβηση του ΔΝΤ) άλλων 7,5 δισ. από άλλους διεθνείς οργανισμούς, καθώς και σε διαγραφή χρεών ύψους 15,3 δισ. (ειδικότερα: 5,3 δισ. φέτος, 3,3,4 δισ. του χρόνου, 4,4 δισ. το 2017 και 2,3 δισ. το 2018) κατόπιν διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές. Ήδη, οι σχετικές συνομιλίες, στις οποίες θα συμμετάσχουν μεταξύ άλλων η Pimco, η Blackrock και η Franklin Templeton αναμένεται να ξεκινήσουν σήμερα.

Ωστόσο, η έκβασή τους είναι αβέβαιη – πολύ περισσότερο, δε, η συμμετοχή σε οποιαδήποτε εθελοντική αναδιάρθρωση επιχειρηθεί της Ρωσίας, η οποία αναμένει την αποπληρωμή ομολόγων ύψους 3 δισ. δολαρίων, που ωριμάζουν τον Δεκέμβριο, διατηρώντας μάλιστα την επιλογή της ενεργοποίησης ειδικής ρήτρας για πρόωρη εξόφληση, εφόσον το δημόσιο χρέος της Ουκρανίας ξεπερνά το 60% του ΑΕΠ.

Η απαλλαγή της Ουκρανίας από χρέη ύψους 17,5 δισ. μέσω αναδιάρθρωσης δεν είναι το μόνο σημείο στο οποίο το ΔΝΤ εμφανίζεται υπεραισιόδοξο. Αρκεί να σημειώσει κανείς ότι το Ταμείο αναμένει επιστροφή σε θετικό ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 2% το 2016 (μετά από μια βουτιά κατά επιπλέον 5,5% φέτος), ενώ η επιτυχία του όλου προγράμματος προϋποθέτει την τήρηση της εύθραυστης εκεχειρίας της κυβέρνησης του Κιέβου με τους ρωσόφωνους αντάρτες του Ντονμπάς.

Είναι προφανές ότι παίρνοντας το ρίσκο να στηρίξει μια επί της ουσίας σπαρασσόμενη χώρα το ΔΝΤ λειτουργεί κατεξοχήν πολιτικά. Όμως κινητοποιείται εντέλει pro domo sua, ήτοι για την ευστάθεια του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, εφόσον η Ουκρανία οφείλει να αποπληρώσει εντός του 2015 παλαιότερα δάνεια ύψους 11 δισ. δολαρίων. Άλλα 5 δισ. διατίθενται στον στρατιωτικό προϋπολογισμό. Ο ουκρανικός πληθυσμός μένει απλώς με.... τον λογαριασμό.

Οι όροι του ουκρανικού μνημονίου προβλέπουν τον μηδενισμό του πρωτογενούς ελλείμματος του ευρύτερου δημόσιου τομέα (6,9% του ΑΕΠ πέρσι) μέσα σε έναν χρόνο και τον ειδικότερα τον μηδενισμό μέχρι το 2017 του ελλείμματος της κρατικής εταιρείας φυσικού αερίου Naftogaz (5,7% του ΑΕΠ πέρσι), δια της αύξησης των τιμολογίων κατά 284% για τα νοικοκυριά – αν και κατά τον πρώην κεντρικό τραπεζίτη Sergei Arbuzov οι απώλειες της Naftogaz οφείλονται κυρίως στην κακοδιοίκηση.

Η συμφωνία με το ΔΝΤ προβλέπει επίσης μείωση των δημοσίων υπαλλήλων κατά 20% (κυρίως με την κατάργηση ρυθμιστικών φορέων, αν και είναι βέβαιο ότι η πρόβλεψη θα αξιοποιηθεί για πολιτικές εκκαθαρίσεις από μέρους των κυβερνώντων), μείωση των κοινωνικών δαπανών από 21,1% του ΑΕΠ σε 18,4% του χρόνου, περιορισμό του αριθμού των ανώτερων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων από 802 σε 317 και μείωση του αριθμού των σχολείων κατά 5% μέσω συγχωνεύσεων. Το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης πρόκειται να αυξηθεί κατά συνολικά 5 χρόνια (σταδιακά κατά έξι μήνες κάθε χρόνο), ενώ ο ΦΠΑ θα επεκταθεί σε όλο τον αγροτικό τομέα.

Επιπλέον προβλέπεται ενίσχυση των θεσμών καταπολέμησης της πανταχού παρούσας διαφθοράς. Το αν όλα αυτά επαρκούν για την ανάκτηση της επενδυτικής εμπιστοσύνης μένει να φανεί. Γεγονός παραμένει πάντως ότι από τα πρότζεκτ ύψους 30 δισ. που συμφωνήθηκαν με την Κίνα το 2013 δεν έχει υλοποιηθεί κανένα, ενώ παρά την συμφωνία σύνδεσης με την Ε.Ε. οι ουκρανικές εξαγωγές προς ευρωπαϊκές χώρες αυξήθηκαν κατά μόλις 1,5% το 2014 (και οι αντίστοιχες προς τη Ρωσία μειώθηκαν κατά 30%). Ούτως ή άλλως, η Ευρώπη των “28” είναι αρκετά απορροφημένη από τα δικά της προβλήματα ώστε να επιθυμεί καθ΄ οιονδήποτε τρόπο να συνδράμει την Ουκρανία...

Του Κώστα Ράπτη

13-3-2015

http://www.capital.gr/News.asp?id=2254125