Το Κουρδικό παροξύνει τις τριβές του Erdogan με την κυβέρνησή του

Εκλογίστικος υπολογισμός με τον νου στραμμένο στα τρέχοντα ή αναγωγή της “τουρκο-ισλαμικής σύνθεσης” στα (ανησυχητικά) λογικά της όρια; Γεγονός πάντως είναι ότι ο Τούρκος πρόεδρος Tayyip Erdoğan έχει υιοθετήσει το τελευταίο διάστημα μια καθαρά ριζοσπαστική έως παρανοειδή ρητορική, ενώ ταυτόχρονα άνοιξε διαμάχη με την κυβέρνηση του υποδεδειγμένου από τον ίδιο Ahmet Davutoğlu, προκαλώντας μεγάλη απορία στους εξωτερικούς παρατηρητές των τουρκικών πραγμάτων.

Λόγου χάρη, σε τελετή που διεξήχθη στις 16 Μαρτίου για την απονομή παρασήμων σε βετεράνους του στρατού ή οικογένειες πεσόντων στρατιωτών ο Erdoğan διακήρυξε ότι “η μάχη που άρχισε πριν από 1400 χρόνια” προφανώς με την εμφάνιση του Ισλάμ “ανάμεσα στην αλήθεια και την πλάνη δεν έχει τελειώσει”. Επιπλέον υποστήριξε ότι “αυτοί που πριν από 100 χρόνια επιτέθηκαν στα Δαρδανέλλια και κατόπιν στη Μικρά Ασία, με τους ισχυρότερους στρατούς του καιρού τους, δεν έχουν ποτέ μετανιώσει”. Και ακόμη, ότι όσοι επιθυμούν να μετατρέψουν την χώρα του “σε μια νέα Ανδαλουσία, μια νέα Μέση Ανατολή ή Ανατολική Αφρική, και επιφυλάσσουν για την Τουρκία την τύχη της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων, δεν εγκατέλειψαν ποτέ τις επιδιώξεις τους”.

Για τον Erdoğan, φαίνεται, ανάμεσα στους σύγχρονους γεωπολιτικούς τυχοδιωκτισμούς και την reconquista της Ιβηρικής τον 15ο αιώνα, οπότε οι Μουσουλμάνοι υποχρεώθηκαν είτε να αποχωρήσουν είτε να αλλαξοπιστήσουν, οι διαφορές είναι ανύπαρκτες. Άλλωστε, όπως επισήμανε, μόνο στη δική του χώρα αποτελεί ο όρος “Τούρκος” εθνολογικό προσδιορισμό – στα μάτια των Δυτικών “Τούρκοι” ήταν επί αιώνες όλοι οι Μουσουλμάνοι με τους οποίους αντιπαρατέθηκαν.

Η αριστερή εφημερίδα BirGun χαρακτήρισε την συγκεκριμένη ομιλία “κάλεσμα σε τζιχάντ”. Από την πλευρά του, ο Kadri Gürsel του al-monitor.com την ερμήνευσε με βάση το ιδεολόγημα της “τουρκο-ισλαμικής σύνθεσης”, που λάνσαρε η δικτατορία του Evren, για να εξασφαλίσει την ευρύτερη δυνατή κοινωνική στήριξη. Όμως ο ίδιος αρθρογράφος πρόσφερε και μια περισσότερο πεζή εξήγηση.

Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ο Erdoğan επιθυμεί την μετατροπή του πολιτεύματος και τυπικά σε προεδρικό, με συνταγματική αναθεώρηση. Αυτό προϋποθέτει την κατάκτηση από το κυβερνών κόμμα στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου είτε 400 εδρών στις 550, ώστε να μην είναι υποχρεωτική η διεξαγωγή δημοψηφίσματος επί του νέου σχεδίου Συντάγματος, είτε τουλάχιστον 330 εδρών, ώστε να μην χρειαστεί η συναίνεση άλλων πολιτικών δυνάμεων στην αναθεωρτητική διαδικασία. Όμως, ο πάντοτε ευαίσθητος στις ταλαντεύσεις της κοινής γνώμης Erdoğan βλέπει από τη μία μεριά το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης να κλέβει ψηφοφόρους από τους “ισλαμο-δημοκράτες” και από την άλλη το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), μέτωπο των Κούρδων αυτονομιστών και αριστερών οργανώσεων, να βρίσκεται κοντά στο όριο κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης του 10% - όσο δηλ. συγκέντρωσε στις προεδρικές εκλογές ο χαρισματικός υποψήφιός του, Selahattin Demirtaş. Είναι σε αυτό το σημείο που τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται ολοένα και πιο περίπλοκα.

Η πρωτοφανής κοινή συνέντευξη Τύπου που έδωσαν στις 28 Φεβρουαρίου στα ανάκτορα του Dolmabahçe αντιπροσωπείες της κυβέρνησης και του HDP υπήρξε σημείο καμπής στην διαδικασία επίλυσης του Κουρδικού, όπως άλλωστε και το μήνυμα του έγκλειστου Abdullah Öcalan για την Κουρδική Πρωτοχρονιά (21 Μαρτίου), οπότε πρότεινε την διεξαγωγή συνεδρίου του PKK με αντικείμενο την αναστολή της ένοπλης πάλης.

Ωστόσο, ο Erdoğan χαρακτήρισε ανάρμοστο το να μπαίνει στο ίδιο κάδρο η κυβέρνηση με το HDP και απαράδεκτη τη συμφωνία των δύο μερών για σύσταση επιτροπής κοινής αποδοχής που θα την τήρηση της διαδικασίας επίλυσης. Ο Τούρκος πρόεδρος ασφαλώς γνωρίζει ότι οι παραχωρήσεις προς το κουρδικό στοιχείο αναστατώνουν ένα μέρος του εκλογικού κοινού και πάντως δεν ξεχνά τη δήλωση Demirtaş ότι δεν θα συνεργήσει ποτέ σε μετατροπή του πολιτεύματος σε προεδρικό. Άλλωστε, στην τελευταία από τις αλληλοαναιρούμενες κατά καιρούς δηλώσεις του για το ζήτημα, ο Erdoğan διαπίστωσε ότι “δεν υπάρχει Κουρδικό πρόβλημα” στην Τουρκία.

Ακολούθησε σκληρή απάντηση   του αντιπροέδρου και εκπροσώπου της κυβέρνησης Bülent Arınç (εκ των συνιδρυτών του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) ότι η διαδικασία επίλυσης του Κουρδικού αποτελεί αποκλειστικά κυβερνητική ευθύνη, καθώς και αμήχανη αντίδραση του έτερου αντιπροέδρου Yalçın Akdoğan, πρωταγωνιστή της επίμαχης συνέντευξης Τύπου, ο οποίος κατηγόρησε... το HDP και το ΡΚΚ ότι δυναμιτίζουν το κλίμα με το να καταγγέλλουν τον Erdoğan, “πραγματικό αρχιτέκτονα της διαδικασίας επίλυσης”. Ο λόγος του Προέδρου, πρόσθεσε, “είναι για μας διαταγή”.

Τα πράγματα εκτραχύνθηκαν όταν ο πιστός στον Erdoğan δήμαρχος Αγκύρας Melih Gökçek στράφηκε εναντίον του Arınç, ο οποίος με την σειρά του τον κατηγόρησε ότι “ξεπουλά την πρωτεύουσα οικόπεδο το οικόπεδο” στους ανθρώπους του αυτεξόριστου στις ΗΠΑ ιεροκήρυκα Fethullah Gülen, άλλοτε συμμάχου και νυν μεγάλου αντιπάλου των κυβερνώντων.

Λίγο πριν τα δύο κορυφαία στελέχη φθάσουν να λύνουν τις διαφορές τους στα δικαστήρια, επενέβη ο Πρωθυπουργός Davutoğlu, ο οποίος ξεκαθάρισε ότι δεν υπάρχει διαφωνία με τον πρόεδρο επί του Κουρδικού και ότι τα “συντροφικά μαχαιρώματα” θα τύχουν μηδενικής ανοχής κατά την προεκλογική περίοδο. Σε αντίθεση με τον Arınç, ο οποίος βάσει του κομματικού καταστατικού δεν μπορεί να διεκδικήσει τέταρτη βουλευτική θητεία, ο Davutoğlu θα πρέπει με προσοχή να εργασθεί για το πολιτικό του μέλλον...

Κάπου εκεί βρήκε τον χώρο να παρεμβληθεί ο στρατός, είτε με τη δήλωση του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Necdet Özel ότι οι “τρομοκράτες” του ΡΚΚ επιχειρούν να “νομιμοποιηθούν” στο πλαίσιο της μάχης κατά του Ισλαμικού Κράτους και ενισχύουν τον έλεγχό τους σε περιοχές της Συρίας και του Ιράκ. Την ίδια ώρα, τα δύο θερμά επεισόδια την Τετάρτη στην μεθοριακή επαρχία Hakkari, όπου στρατός και αντάρτες του ΡΚΚ αντάλλαξαν πυρά, υπενθύμισε ότι η “διαδικασία επίλυσης” είναι κάτι το εύθραυστο και πάντως σημαντικότερο από τα (ενδο)κομματικά παιχνίδια.

Από την πλευρά του ο Erdoğan “έκλεισε” το ζήτημα δηλώνοντας σε ομιλία του ότι η μετατροπή του πολιτεύματος σε προεδρικό θα απογειώσει το... κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Τουρκίας από τα 11.000 στα 25.000 δολάρια μέχρι το 2013, διότι θα εξαλείψει τη δυσαρμονική “πολυφωνία” στους κυβερνητικούς και διοικητικούς μηχανισμούς. Βέβαια, ο μεγαλύτερος παράγοντας δυσαρμονίας αποδεικνύεται ότι είναι ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος, είτε με τις απόψεις του για το Κουρδικό, είτε με τις φραστικές επιθέσεις του στην Κεντρική Τράπεζα για την επιφυλακτική νομισματική της πολιτική, είτε με τη δημόσια διαφωνία του προς τη μεταπήδηση στην ενεργό πολιτική του επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών Hakan Fidan, ο οποίος υποχρεώθηκε να οπισθοχωρήσει. Ο δε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Kemal Kılıçdaroğlu παρατηρεί για τους κυβερνώντες: “Άρχισαν να αλληλοκατηγορούνται. Θα το βλέπουμε αυτό όλο και πιο συχνά στο μέλλον”.

26-3-2015

ΚΩΣΤΑΣ ΡΑΠΤΗΣ

http://www.capital.gr/News.asp?id=2264255

Ιστορικό μήνυμα Ocalan, αλλά και αντιπαράθεση Erdogan-κυβέρνησης

 Nowruz στα περσικά, Nevroz στα κουρδικά, η ζωροαστρική Πρωτοχρονιά, που συμπίπτει με την εαρινή ισημερία, είναι μία μέρα η οποία, εκτός από παραδοσιακούς εορτασμούς σε μία ευρεία περιοχή του κόσμου (που φτάνει μέχρι την Κεντρική Ασία), διακρίνεται από ιδιαίτερη πολιτική φόρτιση – είτε ως ευκαιρία για τον ένοικο του Λευκού Οίκου να απευθυνθεί συνολικά προς το ιρανικό στοιχείο και δη προς την ηγεσία της Τεχεράνης, είτε ως αγωνιστική διατράνωση της κουρδικής ταυτότητας στην Τουρκία. 

Οι συγκρούσεις, βέβαια, δεν έλειψαν και φέτος στην γείτονα, όπου στη μεν επαρχία του Şırnak η αστυνομία διέλυσε με κανόνια νερού, όσους το βράδυ της Παρασκευής συγκεντρώθηκαν για το Nevroz κραδαίνοντας σημαίες του Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν (ΡΚΚ), στη δε επαρχία του Batman κουκουλοφόροι απέκλεισαν κεντρικό δρόμο και επιτέθηκαν σε περιπολικά με κοκτέιλ μολότοφ. 

Ωστόσο, το φετινό Nevroz αποτέλεσε κυρίως ένα μήνυμα συμφιλίωσης, χάρη στο πρωτοχρονιάτικο μήνυμα του έγκλειστου ηγέτη του ΡΚΚ Abdullah Öcalan, που αναμενόταν με μεγάλο ενδιαφέρον. 

Στην κεντρική πλατεία Nevroz του Diyarbakır, οιονεί πρωτεύουσας του τουρκικού Κουρδιστάν, η μέρα δεν είχε τίποτε το ανοιξιάτικο. Πάντως η έντονη βροχόπτωση δεν εμπόδισε εκατοντάδες χιλιάδες Κούρδους (καθώς και 1.000 δημοσιογράφους, όχι μόνο από την Τουρκία) να συγκεντρωθούν για να γιορτάσουν τη μέρα και να τιμήσουν τους μάρτυρές τους – όπως τους Κούρδους μαχητές της Συρίας που έπεσαν στη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους ή τον 12χρονο Nihat Kazanhan, που σκοτώθηκε εν μέσω συγκορύσεων Κούρδων διαδηλωτών με τουρκικές αστυνομικές δυνάμεις στο Cizre στις 14 Ιανουαρίου. 

Πρωτίστως, όμως οι συγκεντρωμένοι στο Diyarbakır ενδιαφέρονταν να ακούσουν του μήνυμα του Öcalan, το οποίο αναγνώσθηκε στα κουρμαντζί (κουρδικά) από την Pervin Buldan, αντιπρόεδρο της κοινοβουλευτικής ομάδας του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) και στα τουρκικά από τον συνάδελφό της Sırrı Süreyya Önder. 

Πρόκειται για ένα μήνυμα το οποίο η κουρδική πλευρά χαρακτηρίζει “ιστορικό ορόσημο”, εφάμιλλο της έκκλησης του Öcalan στο Nevroz του 2013 για κατάπαυση του πυρός – στο φόντο των συνομιλιών που ο ισοβίτης της νήσου İmralı διεγήγαγε από το 2012 με τον επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών Hakan Fidan. 

“Η ιστορία και οι λαοί μας απαιτούν ειρήνη” ήταν η κεντρική φράση του δισέλιδου κειμένου, στο οποίο ο Öcalan απηύθυνε έκκληση για σύγκληση συνεδρίου του ΡΚΚ, με αντικείμενο την αναστολή του ένοπλου αγώνα που διαρκεί από το 1984. 

Ήδη στις 28 Φεβρουαρίου, ο Öcalan είχε παρουσιάσει τη θέση του αυτή, μέσω αντιπροσωπείας του HDP η οποία παραχώρησε ιστορική κοινή συνέντευξη Τύπου με κυβερνητική αντιπροσωπεία. Σε αυτήν, παρουσιάσθηκε μια διακήρυξη 10 σημείων για το δημοκρατικό μετασχηματισμό των σχέσεων κράτους και κοινωνίας σην γείτονα και εξαγγέλθηκε η συγκρότηση, μετά το Nevroz, μιας ολιγομελούς “εποπτικής ομάδας” κοινής αποδοχής για την εντατική διαπραγμάτευση που μέλλει να ακολουθήσει. 

Ο ηγέτης του ΡΚΚ υποστηρίζει ότι η ένοπλη πάλη “δεν υπήρξε μάταιη”, αλλά χρειάζεται να δώσει τη θέση της σε “πολιτικές και κοινωνικές στρατηγικές που να συμφωνούν με το πνεύμα των νέων καιρών”. Οι “άνευ νοήματος αμείλικτοι πόλεμοι ταυτοτήτων” αποτελούν κατά τον Öcalan το αποτέλεσμα της “νεοφιλελεύερης κρίσης που προκάλεσαν ο ιμπεριαλισμός και οι ντόπιοι συνεργάτες του” και πρέπει να δώσουν τη θέση τους σε μία “δημοκρατική λύση” με “συνταγματική ισότητα εντός της Τουρκικής Δημοκρατίας”. 

Το αν οι ένοπλοι σύντροφοί του που εδρεύουν στα όρη Καντίλ του βόρειου Ιράκ συμφωνούν πλήρως με αυτή τη γραμμή δεν μπορεί να επαληθευθεί παρά με τη διεξαγωγή του δυναδρίου του ΡΚΚ. Όμως το μήνυμα συμφιλίωσης του Öcalan έσπειρε το... πνεύμα της διχόνοιας στο εσωτερικό του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). 

Ο πάντοτε ανοικονόμητος στις δηλώσεις του Τούρκος πρόεδρος Tayyip Erdoğan φρόντισε να κάνει γνωστό την Παρασκευή ότι δεν είναι σύμφωνος με την συγκρότηση της “εποπτικής ομάδας”, για να ακολοθήσει η παρατήρηση του αντιπροέδρου και εκπροσώπου της κυβέρνησης Bülent Arınç (εκ των συνιδρυτών του ΑΚΡ) ότι δηλώσεις του τύπου “δεν μου αρέσει αυτό ή εκείνο” είναι συναισθηματικές και εκφράζουν προσωπικές απόψεις. Ο Arınç ξεκαθάρισε ότι η ευθύνη των χειρισμών ανήκει στην κυβέρνηση που διαθέτει “οδικό χάρτη” για το κουρδικό ζήτημα και ότι ο πρόεδρος,καίτοι απολύτως ενήμερος μέσω των συνεδριάσεων του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας, ρίσκαρε, με τις δηλώσεις του την παραμονή του πρωτοχρονιάτικου μηνύματος Öcalan, να εκτροχιάσει τη διαδικασία. Πρόσθεσε μάλιστα, ότι δηλώσεις αυτού του τύπου πλήττουν την αξιοπιστία όχι της κυβέρνησης, αλλά της προεδρίας. 

Οι τριβές μεταξύ του Erdoğan και της κυβέρνησης του εκλεκτού του, Ahmet Davutoğlu φθάνουν έτσι σε πρωτοφανές σημείο, μολονότι δεν αποτελούν καινούργια υπόθεση. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Fidan υποχρεώθηκε να ανακαλέσει την παραίτηση που είχε υποβάλλει από τις μυστικές υπηρεσίες προκειμένου να συμμετάσχει στις επικείμενες βουλευτικές εκλογές – σε μία κίνηση που θεωρήθηκε σύμπηξη ισχυρού διδύμου με τον Davutoğlu, έξω από τον έλεγχο του Erdoğan. Το γεγονός ότι την ίδια στιγμή κυκλοφόρησαν φήμες ότι σκέφτεται να πολιτευθεί και ο πρώην πρόεδρος Abdullah Gül, πιθανότατα αποτέλεσαν μήνυμα προς τον Davutoğlu ότι είναι αναλώσιμος. 

Για το Κουρδικό ζήτημα, βέβαια, ο Erdoğan έχει δηλώσει τα πιο αντιφατικά πράγματα – όμως στην παρούσα φάση η παρέμβασή του προφανώς υπαγορεύθηκε από το μέλημά του που επισκιάζει όλα τα άλλα: την εξασφάλιση από το ΑΚΡ ενισχυμένης πλειοψηφίας 400 εδρών, ώστε το πολίτευμα να μετατραπεί με συνταγματική αναθεώρηση και τύποις σε προεδρικό. Όμως τα ανοίγματα στην κουρδική πλευρά κινδυνεύουν να ενισχύσουν τόσο τα ποσοστά του Κόμματος Εθνκικιστικής Δράσης, από αντίδραση, όσο και του HDP, το οποίο αναμετριέται με το όριο κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης του 10%. Ο δε ηγέτης του HDP Selahattin Demirtaş έχει διαμηνύσει ότι όσο υπάρχει το κόμμα του ο Erdoğan δεν θα αποκτήσει προεδρικές υπερεξουσίες.

22-3-2015
ΚΩΣΤΑΣ ΡΑΠΤΗΣ

http://www.capital.gr/News.asp?id=2261077