Ο ήχος της πόλης
suhari / photocase.com
Οι ακροβολισμένοι των μπαλκονιών
Αποχαιρετισμός
Αν θα πεθάνω αφήστε το μπαλκόνι μου ανοιχτό.
Το παιδί τρώει πορτοκάλια. (Το βλέπω απ' το μπαλκόνι μου.)
Ο θεριστής θερίζει τα στάχυα. (Τον βλέπω απ' το μπαλκόνι μου.)
Αν θα πεθάνω αφήστε το μπαλκόνι μου ανοιχτό!
Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα
Σε θυμάμαι για χρόνια μονίμως έκθετο και ορατό στο μπαλκόνι, να πηγαινοέρχεσαι εκεί και να κοιτάς, να σταματάς για λίγο και ξανά πάλι, να διασχίζεις μια τεράστια διαδρομή σε έναν ελάχιστο χώρο. Να καταλήγεις ξανά και ξανά στον εαυτό σου, σε μια πορεία που πουθενά αλλού δεν θα μπορούσε να εκβάλει. Τις πρόχειρες καρέκλες που ξεκουράζουν το μάταιο βήμα σου, τα αμφίβολα τραπέζια πάντα σε εγρήγορση να στηρίξουν τους βαρετούς σου αγκώνες. Μόνιμος παρατηρητής αυτού που συμβαίνει και μόνιμος φάρος για αυτό που δεν λέει να συμβεί.
Είναι οι ακροβολισμένοι των μπαλκονιών. Ανθρωποι που στήνουν τις διόπτρες και τα τηλεσκόπιά τους, λίγα μέτρα πάνω απ' τα κεφάλια μας. Που καιροφυλακτούν το τίποτα και κρατούν σημειώσεις για το καθόλου, που υπάρχουν με τρόπο προφανή, σαν για να επιβεβαιώσουν στις βιαστικές μορφές μας που προχωρούν κάτω απ' τον δρόμο πως είμαστε και εμείς ορατοί, αντικείμενα υπό το βλέμμα των άλλων. Πως είμαστε και εμείς στοιχεία της καθημερινότητας ενός άγνωστου άλλου. Στέκονται εκεί, αδιαφορώντας για τον χώρο που τους παραχωρεί το δικό σου βλέμμα και σε διδάσκουν τη διαφορά τού να βλέπεις και του να κοιτάς, του να αγναντεύεις, του να χαζεύεις, του να διακρίνεις και απλά του να κοιτάς.
Θολή εικόνα χωρίς λεπτομέρεια, ένα σεντόνι κίνησης χωρίς κεντημένα στοιχεία. Οι επαναλήψεις της γειτονιάς οριοθετημένες από εκείνο το τυχαίο βλέμμα. Κερκίδες του κοινότοπου και συ κλειδούχος του καθημερινού, ενώ ο χρόνος περνά χωρίς ενέργεια, χωρίς πράξη, χωρίς επιλογή. Είναι η αστοχία του ματιού, η βολή που πέφτει πάντα λίγο έξω από τον στόχο, όχι από αδυναμία στο σημάδι, αλλά επειδή ποτέ δεν ήταν ξεκάθαρο το ποιος ο στόχος. Ομοια με το ατελείωτο αγνάντεμα της οθόνης, αλλά σαν να κοιτάς αποκλειστικά τις διαφημίσεις. Ή σαν να πηγαίνεις στο θέατρο και ενώ το έργο ξεκινά εσύ να παρατηρείς τους θεατές και όχι την παράσταση. Χωρίς απαιτήσεις δράσης, πλοκής ή έστω θεάματος. Και στις περιπτώσεις αυτές, αλήθεια, τι ξάφνιασμα που είναι το απότομο τέλος και κυρίως το χειροκρότημα.
Μα τα μπαλκόνια είναι σημάδια μιας συνολικής εξωστρέφειας μας είπαν. Ενα από τα χαρακτηριστικά μας που μας διαχωρίζουν από τους άλλους, μια από τις ιδιαιτερότητες του κλίματος, της ταυτότητας, του Εγώ μας. Στη βόρεια Ευρώπη δεν υπάρχουν μπαλκόνια, τα παρέσυραν η βροχή και το χιόνι. Η θερμοκρασία εδώ είναι κατάλληλη για τη βλάστησή τους και ο τρόπος μας εκεί κάτι το ξεχωριστό. Μα δεν μιλούμε για αυτό. Μιλάμε για τους έγκλειστους του έξω, γι' αυτούς που έτυχε το κελί τους να έχει σχήμα μπαλκονιού.
Σκέφτομαι όλα αυτά τα υπερυψωμένα υπόγεια, μέτρα πολλά πάνω από τη στάθμη του υπό-. Να ανεβάζουν όλο το κλειστό τους, σε σημείο έκθεσης και προβολής, να αναπνέουν τον κάτω αέρα, να εγκλωβίζουν την κλεισούρα στο ύψος. Σε πόσα βήματα περνάει μια ζωή και με τι τρόπο απλό, σχεδόν τυχαίο.
Τώρα νυχτώνει και το τραπέζι μπροστά σου στέκει άδειο. Στο βάθος ανεβαίνει ο Φεγγάρης. Κοινότοπος και αυτός στα ωράριά του, στις επισκέψεις και τις αποχωρήσεις του, απόλυτα κουρδισμένος στην επιβλητική του παρουσία. Ερχεται και αυτός στο μπαλκόνι, εκεί να κάτσει, στις ξεκοιλιασμένες σου καρέκλες και τα σκονισμένα σου τραπέζια και συ να κάτσεις απέναντί του. Να τον τρατάρεις κάτι, να πείτε δυο κουβέντες, ίσως να στρώσετε και κανένα χαρτί. Και ύστερα εσύ και o Φεγγάρης να κοιτάξετε μαζί σιωπηλοί τον αραιό δρόμο, τους ελάχιστους περαστικούς, την αγχωμένη πορεία ενός αδέσποτου, ενώ η ώρα περνά πηχτή, χωρίς δευτερόλεπτα, μόνο με υπερτροφικά λεπτά. Και δεν περνά πολύς χρόνος μέχρι και οι δυο σας να συνειδητοποιήσετε στο κοινό σας βλέμμα πως δεν έχετε τίποτα να πείτε, καμία κουβέντα να ανταλλάξετε.
28-3-2015
ΘΩΜΑΣ ΤΣΑΛΑΠΑΤΗΣ
tsalapatis.blogspot.gr
http://www.efsyn.gr/arthro/oi-akrovolismenoi-ton-mpalkonion-0
MARK LANEGAN
Ο ήχος της πόλης
The dark descends through
the promised land
Down kingdom come and the acid ban
I'm Babylon burned inside out
Nothing to kill it
I hit the city
In Marianne I dug a hole
And watched her trip on my hollow soul
And in the end of that crawled,
was my skin
I couldn't kill it
I hit the city
I hit the city
Ghost arrives at its bitter end
To the promised land and the
dark descends
I'm Babylon, burned inside out
Nothing to kill it
I hit the city
Λίγοι σε αυτή την πόλη περπατούν· οι περισσότεροι απλά διαβαίνουν. Και η πόλη δεν είναι τίποτ' άλλο παρά εκείνο το ανάμεσα, η παρένθεση της διαδρομής ανάμεσα στις κύριες προτάσεις των λειτουργιών της. Μα είναι ο ήχος που σε ακολουθεί, ακόμη και τις στιγμές τις πιο μονωμένες, τις κρυφές, αυτές πίσω από τους τοίχους. Ενας κόμπος ετερόκλητων ήχων, διαφορετικών εντάσεων και διαφορετικών επιταγών. Ολοι οι ήχοι που είναι ο ήχος, βιαστική ακτινογραφία της στιγμής που αποτυπώνει με τις παλάμες του ο χρόνος.
Σε όποιο σημείο και να βρεθείς ο ήχος της πόλης φτιάχνει την τοιχογραφία των αντικειμένων που την αποτελούν: κέρματα, τακούνια, εξατμίσεις, πόρτες που κλείνουν, ξεχασμένα παντζούρια που παίζει μαζί τους εμμονικά ο αέρας, κρουστοί σκουπιδοτενεκέδες ανοιγοκλείνουν τα στόματά τους, λάστιχα σε κάποια μακρινή, μόνιμη άσφαλτο. Γαβγίσματα εσώκλειστων σκυλιών και ουρλιαχτά ερεθισμένων γατιών. Και κυρίως οι φωνές, ατελείωτες φωνές που αντίθετα από τη συμπεριφορά του ήχου και την τάση του προς τον ενικό, αυτές δεν γίνονται ποτέ Φωνή. Φωνές αγνώστων, γειτόνων και περαστικών, φωνές συνάντησης και αποχωρισμού, φωνές συνδιαλλαγών, τρελών που μονολογούν, εξαντλημένων που επαιτούν, φωνές-κονσέρβες ραδιοφώνων, υπολογιστών και τηλεοράσεων ερχόμενες από κάποιο άγνωστο, μισάνοιχτο πέρα. Φωνές που πήζουν σαν πληγές στην ακοή μέσα στα δευτερόλεπτα του ήχου.
Η πόλη αυτή είναι αδιάβροχη στη σιωπή. Οσο και αν στάζει, ποτέ δεν περνά το πλαστικό της ύφασμα. Kάτω από κουκούλες, ομπρέλες και υπόστεγα ο ήχος πάλλει στεγνός από σιωπή. Ακόμα και στα απόμερα σημεία που βρίσκεις τη σιωπή -σε απότομα υψώματα, μονωμένα πάρκα, υπερυψωμένα διαμερίσματα- η ξαφνική αντίθεση την κάνει τόσο εκκωφαντική που η ανάμνηση του ήχου της πόλης ηχεί γάργαρα όπως και πριν. Και μέσα στην παύση έχεις την ευκαιρία να νιώσεις την ένταση των ασυναίσθητων ήχων της πόλης. Τους μικρούς ήχους των εντέρων και των σπλάχνων της, τον ήχο του δέρματός της που ξεφλουδίζει, τον ήχο της βλεφαρίδας της που πέφτει με πάταγο στα πατώματα. Οπου και αν κυκλοφορείς, ο ήχος κυκλοφορεί μέσα σου και συ κυκλοφορείς τον ήχο της πόλης σαν ρίγη.
Ο ήχος δεν φεύγει ποτέ από μέσα σου, όπως εσύ δεν φεύγεις ποτέ από αυτή την πόλη. Εγκατεστημένη μέσα σου σε κατοικεί. Η καβαφική κυριολεξία τού «η πόλις θα σε ακολουθεί» ισχύει ακέραια. Ο μόνος τρόπος να την αποχωριστείς είναι αυτή η παύση που σου προσφέρουν οι δρόμοι της. Οταν η μέσα κατοίκηση περνά στο βλέμμα και αδρανοποιείται. Τότε οι μέσα, οι δικοί σου κάτοικοι, γίνονται εσωτερικοί μετανάστες, περνάνε στην όψη και σταματούν να μουρμουρίζουν. Γίνεσαι το ηχείο της πόλης, με μόνο ακροατή εσένα τον ίδιο. Είναι τότε που φέρνεις τα ακουστικά στα αυτιά σου ζητώντας να επενδύσεις την ακοή με νέο ήχο. Να αποσυνδέσεις την εικόνα από τη φωνή της -και έτσι ξεκλείδωτος από ακολουθίες και από συνδέσεις να περπατήσεις μες στη μουσική.
Γιατί η ζωντανή πόλη είναι η συνθήκη της ήττας της, οι δρόμοι περπατούν αυτό που τους καταργεί και ο ήχος τραγουδά αυτό που τον μεταφέρει στη σιωπή. Ενώ περπατάς, η μουσική στα ακουστικά σου δυναμώνει, η βραχνή φωνή του Mark Lanegan μετά τις τόσες επαναλήψεις είναι και αυτή πια τοπίο της πόλης σου:
I'm Babylon burned inside out/ Nothing to kill it/ I hit the city.
28-2-2015
ΘΩΜΑΣ ΤΣΑΛΑΠΑΤΗΣ
tsalapatis.blogspot.gr
http://www.efsyn.gr/arthro/o-ihos-tis-polis
28-3-2015
ΘΩΜΑΣ ΤΣΑΛΑΠΑΤΗΣ
tsalapatis.blogspot.gr
http://www.efsyn.gr/arthro/oi-akrovolismenoi-ton-mpalkonion-0
Ο ήχος της πόλης
The dark descends through
the promised land
Down kingdom come and the acid ban
I'm Babylon burned inside out
Nothing to kill it
I hit the city
In Marianne I dug a hole
And watched her trip on my hollow soul
And in the end of that crawled,
was my skin
I couldn't kill it
I hit the city
I hit the city
Ghost arrives at its bitter end
To the promised land and the
dark descends
I'm Babylon, burned inside out
Nothing to kill it
I hit the city
(MARK LANEGAN, HIT THE CITY)
Σε όποιο σημείο και να βρεθείς ο ήχος της πόλης φτιάχνει την τοιχογραφία των αντικειμένων που την αποτελούν: κέρματα, τακούνια, εξατμίσεις, πόρτες που κλείνουν, ξεχασμένα παντζούρια που παίζει μαζί τους εμμονικά ο αέρας, κρουστοί σκουπιδοτενεκέδες ανοιγοκλείνουν τα στόματά τους, λάστιχα σε κάποια μακρινή, μόνιμη άσφαλτο. Γαβγίσματα εσώκλειστων σκυλιών και ουρλιαχτά ερεθισμένων γατιών. Και κυρίως οι φωνές, ατελείωτες φωνές που αντίθετα από τη συμπεριφορά του ήχου και την τάση του προς τον ενικό, αυτές δεν γίνονται ποτέ Φωνή. Φωνές αγνώστων, γειτόνων και περαστικών, φωνές συνάντησης και αποχωρισμού, φωνές συνδιαλλαγών, τρελών που μονολογούν, εξαντλημένων που επαιτούν, φωνές-κονσέρβες ραδιοφώνων, υπολογιστών και τηλεοράσεων ερχόμενες από κάποιο άγνωστο, μισάνοιχτο πέρα. Φωνές που πήζουν σαν πληγές στην ακοή μέσα στα δευτερόλεπτα του ήχου.
Η πόλη αυτή είναι αδιάβροχη στη σιωπή. Οσο και αν στάζει, ποτέ δεν περνά το πλαστικό της ύφασμα. Kάτω από κουκούλες, ομπρέλες και υπόστεγα ο ήχος πάλλει στεγνός από σιωπή. Ακόμα και στα απόμερα σημεία που βρίσκεις τη σιωπή -σε απότομα υψώματα, μονωμένα πάρκα, υπερυψωμένα διαμερίσματα- η ξαφνική αντίθεση την κάνει τόσο εκκωφαντική που η ανάμνηση του ήχου της πόλης ηχεί γάργαρα όπως και πριν. Και μέσα στην παύση έχεις την ευκαιρία να νιώσεις την ένταση των ασυναίσθητων ήχων της πόλης. Τους μικρούς ήχους των εντέρων και των σπλάχνων της, τον ήχο του δέρματός της που ξεφλουδίζει, τον ήχο της βλεφαρίδας της που πέφτει με πάταγο στα πατώματα. Οπου και αν κυκλοφορείς, ο ήχος κυκλοφορεί μέσα σου και συ κυκλοφορείς τον ήχο της πόλης σαν ρίγη.
Ο ήχος δεν φεύγει ποτέ από μέσα σου, όπως εσύ δεν φεύγεις ποτέ από αυτή την πόλη. Εγκατεστημένη μέσα σου σε κατοικεί. Η καβαφική κυριολεξία τού «η πόλις θα σε ακολουθεί» ισχύει ακέραια. Ο μόνος τρόπος να την αποχωριστείς είναι αυτή η παύση που σου προσφέρουν οι δρόμοι της. Οταν η μέσα κατοίκηση περνά στο βλέμμα και αδρανοποιείται. Τότε οι μέσα, οι δικοί σου κάτοικοι, γίνονται εσωτερικοί μετανάστες, περνάνε στην όψη και σταματούν να μουρμουρίζουν. Γίνεσαι το ηχείο της πόλης, με μόνο ακροατή εσένα τον ίδιο. Είναι τότε που φέρνεις τα ακουστικά στα αυτιά σου ζητώντας να επενδύσεις την ακοή με νέο ήχο. Να αποσυνδέσεις την εικόνα από τη φωνή της -και έτσι ξεκλείδωτος από ακολουθίες και από συνδέσεις να περπατήσεις μες στη μουσική.
Γιατί η ζωντανή πόλη είναι η συνθήκη της ήττας της, οι δρόμοι περπατούν αυτό που τους καταργεί και ο ήχος τραγουδά αυτό που τον μεταφέρει στη σιωπή. Ενώ περπατάς, η μουσική στα ακουστικά σου δυναμώνει, η βραχνή φωνή του Mark Lanegan μετά τις τόσες επαναλήψεις είναι και αυτή πια τοπίο της πόλης σου:
I'm Babylon burned inside out/ Nothing to kill it/ I hit the city.
28-2-2015
ΘΩΜΑΣ ΤΣΑΛΑΠΑΤΗΣ
tsalapatis.blogspot.gr
http://www.efsyn.gr/arthro/o-ihos-tis-polis