Ο Κωστής Παλαμάς και οι εξωγήινοι






Ωστε λοιπόν ζουν ανάμεσά μας. Πάει και τελείωσε. Κι αυτή τη φορά δεν το λέει ο Εριχ φον Ντένικεν ή ο επί ελληνικής γης απόστολός του Δημοσθένης Λιακόπουλος. Το λέει κάποιος που χάρη στην επίσημη θέση του ίσως γνωρίζει περισσότερα: ο Πολ Χέλιερ, υπουργός Αμυνας του Καναδά στα μακρινά χρόνια 1963 - 1967. Σε πρόσφατη ομιλία του στο Πανεπιστήμιο του Κάλγκαρι αποκάλυψε πως οι εξωγήινοι είναι ήδη εδώ. Μας επισκέπτονται χιλιετίες τώρα, πολύ πριν μπούμε στη σκέψη να τους ενημερώσουμε για την ύπαρξή μας, στέλνοντάς τους μια στήλη σαν της Ρωσέττης, τεχνολογικά προσαρμοσμένη στην εποχή μας.

Υπάρχουν λοιπόν. Και ζουν ανάμεσά μας. Αρκούμενοι προς το παρόν στον ρόλο του ανησυχούντος παρατηρητή και αποποιούμενοι την ευθύνη του πολιτισμικά ανώτερου επικυρίαρχου. Μια στο τόσο, είπε ο υπουργός, μας κάνουν ένα δώρο, σαν επιταχυντές της Ιστορίας μας. Ετσι μας χάρισαν την τεχνογνωσία για τα μικροτσίπ, τις λάμπες LED και το αντιβαλλιστικό υλικό Κέβλαρ. Ως προς αυτό λοιπόν, κι αν αληθεύει το σενάριο, λάθεψε ο Στίβεν Χόκινγκ, που έχει πει ότι δεν φοβάται μήπως δεν υπάρχουν εξωγήινοι. Φοβάται ότι υπάρχουν. Γιατί δεν θεωρεί καθόλου βέβαια τα φιλάνθρωπα αισθήματά τους ή τον άκακο και ευγενή πολιτισμό τους. Δεν τους αναγνωρίζουμε πάντως ούτε εμείς οι απλοί γήινοι ούτε οι ειδικευμένοι σε τέτοιου είδους αποκαλυπτήρια «Ανδρες με τα Μαύρα», γιατί κυκλοφορούν καλά κρυμμένοι κάτω από ογδόντα διαφορετικές μορφές, πολύ κοντινές ή και απολύτως όμοιες με την ανθρώπινη: Tall Whites, Nordic Blondes, Short Greys ― φυλές και σόγια. Δεν είναι εξάχειρες και εξάποδες, όπως εκείνοι οι εξωγήινα γήινοι που συνάντησε ο στρατός του Μεγαλέξανδρου στην Ασία («φοβερόν τι και παράδοξον και ξένον τοιούτοις βλέπειν μόνον», όπως διαβάζουμε στον «Αλεξάνδρου βίο» του ψευδο-Καλλισθένη), ή Κυνοκέφαλοι, που η φωνή τους ήταν «μέρος μέντοι ανθρωπίνη, μέρος δε κυνός», κι άντε να πιάσεις κουβέντα. Και δεν είναι εξόφθαλμα Αλλοι, όπως οι φεγγαρίσιοι Νεφελοκένταυροι και Φελλόποδες που έπλασε η φαντασία του Λουκιανού στην τερπνή «Αληθή ιστορία» του.

Η αποκάλυψη του Καναδού υπουργού ταιριάζει με όλες τις θεωρίες συνωμοσίας: οι ηγέτες της Γης, Αμερικανοί και Ρώσοι πρωτίστως, γνωρίζουν παλαιόθεν την παρουσία των εξωγήινων. Δεν τη φανερώνουν όμως, επειδή φοβούνται ότι θα φοβηθούμε, παρά την τόση κινηματογραφική και τηλεοπτική προπαιδεία μας. Αλλά και επειδή ο καθένας τους επιχειρεί να τους προσεταιριστεί σαν συμμάχους του. Και αυτό πάντως το ξέρουμε από το σινεμά, τον οικουμενικό παραμυθά μας. Το είχαμε πληροφορηθεί επίσης από τον κινηματογραφικώς εμπνευσθέντα Ρόναλντ Ρέιγκαν, που είχε προσπαθήσει να πείσει και τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ για την απειλή που συνιστούσαν οι εξωγήινοι, θεριά χειρότερα και από τη Σοβιετική Αρκούδα.

Αν υπάρχει λόγος να χαρακτηριστεί καλοκάγαθος ο Καναδός υπουργός, δεν είναι οι αποκαλύψεις του για τους εξωγήινους, άλλωστε δεν είναι ο πρώτος που τις κάνει. Είναι η ευγενική προτροπή του να πάψουμε να δαπανούμε τερατώδη ποσά σε εξοπλισμούς και, με την οικονομία που θα προκύψει, να δώσουμε τροφή στους φτωχούς, φάρμακα στους ασθενείς και στέγη στους άστεγους. Ηδη αυτή η παραίνεση -απόρροια κάποιου προφανώς παλιομοδίτικου ουμανισμού- αρκεί για να τον κατατάξει στους αφελείς του αιώνος τούτου, του προηγούμενου και μάλλον και του επόμενου. Δίχως τον πόλεμο, πατέρα των πάντων, η μηχανή Γη θα πάψει να κινείται. Κι ακόμα πιο πριν θα πάψει να ενδιαφέρει τους εξωγήινους, που, βαριεστημένοι, θα ξαναμπούν στα οχήματά τους (εκτός και αν ταξιδεύουν διακτινιζόμενοι ή με ενεργειακή μορφή) και θα συνεχίσουν σε άλλα ηλιακά συστήματα τις διαστημικές αναζητήσεις τους.

Πριν τους συναντήσω στον Λουκιανό, κι ύστερα στον Αρθουρ Κλαρκ, τον Ισαάκ Ασίμοφ και τους λοιπούς μάστορες της επιστημονικής φαντασίας, τους εξωγήινους τους είχα συναντήσει σε τόπο απολύτως απροσδόκητο: σε στίχους του Κωστή Παλαμά. Κάποια στιγμή, το 1895, ο Παλαμάς έγραψε το ποίημα «Ποιος ξέρει στ’ άλλα τ’ άστρα», που το 1912 δημοσιεύτηκε ως τμήμα της συλλογής του «Η πολιτεία και η μοναξιά». Το παραθέτω από τον πέμπτο τόμο των Απάντων του (εκδ. Γκοβόστη), όπου κείται μάλλον άδοξο:

«Κι αν έχουμ’ εδώ πέρα / τον Ερωτα πατέρα, / τη Συφορά βυζάστρα, / ποιος ξέρει στ’ άλλα τ’ άστρα... / Τ’ άστρα στο χάος γυρίζουν. / Κάποια απ’ αυτά αντικρίζουν / τη Γη, κι είναι γιγάντοι, / κι η Γη, μικρό διαμάντι. / Ποιος ξέρει στ’ άλλα τ’ άστρα / τι λαοί και τι κάστρα, / πώς δείχνεστε, πνέμα, ύλη, / τι φιλιά και τι χείλη, / τι καημοί και τι πόθοι! / Να δούμε δεν εδόθη / τον ίσκιο τους μπροστά μας / μηδέ στα ονείρατά μας! / Τι πάθη εκεί βογκάνε! / Και τα δικά μας θα ’ναι / μπροστά τους ένα ένα / παιγνίδια κοιμισμένα. / Κι εδώ είναι τα περίσσια / βάσανα, παιδιακίσια / καμώματα μονάχα / μπρος στην καρδιά που θα ’χα... / Μπροστά σε τέτοιες λύπες / της συφοράς οι γύπες, / τα ερωτικά τα φίδια, / σβησμέν’ αποκαΐδια». Το ποίημα τελειώνει με τους τέσσερις στίχους της αρχής του (είναι και οι μόνοι που περιλαμβάνονται στην «Ανθολογία Κωστή Παλαμά» του Κ.Γ. Κασίνη, εκδ. Πατάκη, 2004): «Κι αν έχουμ’ εδώ πέρα / τον Ερωτα πατέρα, / τη Συφορά βυζάστρα, / ποιος ξέρει στ’ άλλα τ’ άστρα...».

Δεν αστρολογεί βέβαια ο Παλαμάς. Τα γήινα τον απασχολούν, ατομικά και συλλογικά, όσο δείχνει να μιλάει για τα εξωγήινα. Οπως συνήθως συμβαίνει τόσο στην καλή επιστημονική φαντασία όσο και στη θεωρητική, ενίοτε δε και θεολογική συζήτηση για την ύπαρξη πολιτισμών σε κάποιους από τους απλώς αναρίθμητους πλανήτες (τι σπατάλη αλήθεια, όπως έχει κατ’ επανάληψη ειπωθεί, να υπάρχει μονάχα εδώ ζωή), η Γη παραμένει στο κέντρο της έγνοιας ακόμα κι όταν ο νους ταξιδεύει στις γειτονιές του σύμπαντος, αναζητώντας αυτούς που δεν μας δόθηκε η τύχη να δούμε ούτε τον ίσκιο τους στα όνειρά μας, κατά τους παλαμικούς στίχους. Το μέτρο, αυτό μάς δείχνει ο Παλαμάς με το δάχτυλό του, όσο γράφει· όχι τα φεγγάρια και τους ήλιους. Η Γη μας είναι ένα διαμαντάκι, με Γίγαντες γύρω της, όπου ίσως κυριαρχούν πάθη που θα αποδείκνυαν ασήμαντα τα δικά μας «παιδιακίσια καμώματα». Εξωγήινοι πάντως υπάρχουν. Είμαστε εμείς, έτσι όπως μεταχειριζόμαστε τη Γη σαν άπληστοι επιδρομείς, κάθε γενιά περισσότερο αδιάφορη για την επόμενη.

ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ
7-5-2015
http://www.kathimerini.gr/813295/opinion/epikairothta/politikh/o-kwsths-palamas-kai-oi-e3wghinoi