Capital Control: απειλή ή απάτη;
Τίποτε δεν έχει απασχολήσει περισσότερο, εδώ και μέρες, την επικαιρότητα από το ενδεχόμενο μιας επιβολής ελέγχου κεφαλαίων (Capital Control). Κατά πολλούς είναι ένας εφιάλτης για τα νοικοκυριά και την οικονομία και κατά άλλους το πρώτο βήμα εξόδου από το ευρώ. Μάλιστα αυτοί που θα επιβάλουν τον έλεγχο αυτόν θα είναι οι Ευρωπαίοι «εταίροι» μας επειδή δεν είμαστε καθόλου καλά παιδιά. Πού όμως βρίσκεται η αλήθεια και πού το ψέμα;
Θα προσπαθήσουμε να δώσουμε κάποιες απαντήσεις αξιοποιώντας τρία πολύ ενδιαφέροντα άρθρα, τα οποία ο καθένας μπορεί να βρει στα ελληνικά:
♦ Ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του γερμανικού περιοδικού «Spiegel» την Τρίτη 16 Ιουνίου και ισχυρίζεται πως «Δεν ισχύει ότι τελευταία προθεσμία της Ελλάδας είναι η 30ή Ιουνίου».
♦ Ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε την ίδια μέρα στο αμερικανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg και εξηγεί «πώς θα λειτουργούσαν τα capital control», με αναφορές στα παραδείγματα της Κύπρου και της Ισλανδίας.
♦ Ένα άρθρο του Κωνσταντίνου Κατερινόπουλου που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη 17 Ιουνίου στην ελληνική εφημερίδα «Αυγή» και περιγράφει γιατί «Οι έλεγχοι κεφαλαίων δεν μπορούν να μας επιβληθούν ούτε αποτελούν όπλο των δανειστών στη διαπραγμάτευση».
Με οδηγό αυτά τα τρία άρθρα, τα οποία θα χρησιμοποιήσουμε σε συνδυασμό, ας προσεγγίσουμε το τι ισχύει και τι όχι, υπό τη μορφή ερωταπαντήσεων.
Ποιος επιβάλλει κεφαλαιακό έλεγχο;
Με βάση το άρθρο 65 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ε.Ε., ο μόνος αρμόδιος να επιβάλει έλεγχο κεφαλαίων, να ορίσει όριο αναλήψεων κ.λπ. είναι η Τράπεζα της Ελλάδος (Στουρνάρας). Όμως δεν έχει το δικαίωμα να το κάνει μόνος του, αφού για την απόφαση αυτήν απαιτείται αίτηση της χώρας που θα επιβάλει τον έλεγχο αυτόν και συγκεκριμένα του υπουργείου Οικονομικών (Βαρουφάκης). Σύμφωνα μάλιστα με το «Spiegel», «αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει ούτε καν νόμος που να καθιστά ένα τέτοιο μέτρο δυνατό».
Ποιος... δεν μπορεί να επιβάλει κεφαλαιακό έλεγχο;
Οποιαδήποτε αρχή της Ε.Ε., διότι απαραίτητος όρος για την απόφαση αυτήν είναι η ομοφωνία – άρα απαιτείται η συναίνεση της χώρας που θα επιβάλει τον έλεγχο αυτόν.
Για ποιον λόγο μπορεί να επιβληθεί κεφαλαιακός έλεγχος;
Σύμφωνα με το άρθρο 64 παρ. 3 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ε.Ε., μπορεί να επιβληθεί μόνο από ή προς τρίτες χώρες, όχι εντός της Ε.Ε., σύμφωνα δε με το άρθρο 66, που αφορά τις επείγουσες περιπτώσεις, χρειάζεται πρόταση της Κομισιόν και διαβούλευση με την ΕΚΤ, αλλά αφορά μέτρα εναντίον τρίτων χωρών, αν από την προς αυτές ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων προκαλούνται σοβαρές δυσχέρειες στην ΟΝΕ. Σε κάθε περίπτωση εξαιρούνται οι πληρωμές, οι οποίες δεν επηρεάζονται από τον έλεγχο αυτόν.
Ποια θα ήταν η επίπτωση ενός κεφαλαιακού ελέγχου;
Για τους μικροκαταθέτες πολύ μικρή. Στην Κύπρο το ελάχιστο ποσό ανάληψης ημερησίως ήταν 300 ευρώ, ενώ απαγορευόταν η αποστολή χρημάτων εκτός χώρας άνω των 5.000 ανά τρίμηνο. Ακόμη και με όριο ανάληψης 100 ευρώ ημερησίως και 3.000 μηνιαίως, ελάχιστοι μικροκαταθέτες θα είχαν πρόβλημα.
Ωστόσο το κόστος για τις επιχειρήσεις θα ήταν τεράστιο σε ό,τι αφορά τις λιανικές πωλήσεις, τον τουρισμό, τη βιομηχανία, τις εισαγωγές και κάθε τομέα της οικονομικής δραστηριότητας, με συνέπεια τη μη λειτουργικότητα της οικονομίας.
Μπορεί ο έλεγχος κεφαλαίων να οδηγήσει αυτόματα σε Grexit;
Σε καμιά περίπτωση, αφού, ακόμη και αν υπάρξει ανάγκη εισαγωγής ενός παράλληλου νομίσματος για λόγους εσωτερικών πληρωμών, η Ελλάδα θα παραμένει μέλος του ευρώ. Κανείς δεν μπορεί να την εξαναγκάσει να φύγει, αφού για την έξοδο προϋποτίθεται ελληνικό αίτημα.
Αν μάλιστα λάβουμε υπ’ όψιν την κοινή παραδοχή ότι το Grexit μπορεί να προκαλέσει παγκόσμια αστάθεια, τόσο η έξοδος από το ευρώ όσο και ο έλεγχος κεφαλαίων, που θα οδηγούσε ενδεχομένως μεσοπρόθεσμα στο Grexit, απαιτούν μια σαφή και αμετάκλητη πανευρωπαϊκή (και ελληνική) απόφαση.
Θα μπορούσε η Γερμανία να λάβει μια απόφαση για έλεγχο κεφαλαίων με ρίσκο ένα Grexit;
Η απάντηση επιχειρείται να δοθεί στη σελίδα 2 του «Ποντικιού».
Μπορεί η Ελλάδα να εξαναγκαστεί σε έλεγχο κεφαλαίων;
Μόνο αν η ρευστότητά της είναι αδύνατη με άλλον τρόπο. Στην περίπτωσή μας, μόνο αν σταματήσει η ροή χρήματος μέσω του ELA από την ΕΚΤ. Για να συμβεί αυτό, σύμφωνα με την «Αυγή», θα πρέπει οι ελληνικές τράπεζες – και όχι το κράτος – να κριθούν εντελώς αφερέγγυες. Ήδη γνωρίζουμε – διά χειλέων του κεντρικού τραπεζίτη της Ε.Ε. Μάριο Ντράγκι – ότι αυτό δεν συμβαίνει.
Σύμφωνα πάντως με το Bloomberg, «αν η Ελλάδα χάσει μια πληρωμή χρέους, οι κεντρικοί τραπεζίτες πιθανότατα θα αποφασίσουν ότι οι τράπεζες δεν είναι πλέον σε θέση να λαμβάνουν έκτακτη χρηματοδότηση γιατί ο εγγυητής – το ελληνικό κράτος – δεν είναι φερέγγυο».
Ωστόσο υπάρχει, σύμφωνα με ρεπορτάζ, ήδη ειλημμένη απόφαση για κούρεμα της αξίας των εχέγγυων (collaterals) που οι ελληνικές τράπεζες προσκομίζουν στην ΕΚΤ για να δανειστούν. Η απόφαση αυτή δεν δημοσιεύεται για λόγους πολιτικούς – όσο πολιτικοί είναι και οι λόγοι για τους οποίους η ΕΚΤ παρατύπως ασκεί ρόλο δανειστή και διαπραγματευτή στην ελληνική υπόθεση.
Άρα ο εξαναγκασμός της Ελλάδας να προσφύγει σε έλεγχο κεφαλαίων είναι μια αμιγώς πολιτική υπόθεση.
Όπως πάντως ισχυρίζεται ο Κατερινόπουλος:
«Ωστόσο, στον βαθμό που η έκθεση των τραπεζών σε τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου είναι πολύ μικρή, μια τέτοια απόφαση θα είναι μη νόμιμη, θα κινείται εκτός του πεδίου της νομισματικής πολιτικής και θα εντάσσεται φανερά σε μια προσπάθεια της ΕΚΤ να υπαγορεύσει ή και να εκβιάσει έμμεσα την οικονομική πολιτική της χώρας. Μια τέτοια απόφαση μπορεί να προσβληθεί από την κυβέρνηση και την ΤτΕ σύμφωνα με το άρθρο 263 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ε.Ε. στο Δικαστήριο της Ε.Ε. και να πετύχουν αναστολή ισχύος της απόφασης της ΕΚΤ με το άρθρο 278» της ίδιας Συνθήκης.
Επιπλέον, σύμφωνα με το «Spiegel», η αποφασιστική ημερομηνία για την ΕΚΤ δεν είναι η 30ή Ιουνίου, αλλά η 20ή Ιουλίου. Το αργότερο μέχρι τη (για τότε) προγραμματισμένη αποπληρωμή των 3,5 δισ. στην ΕΚΤ, η κεντρική ευρωπαϊκή τράπεζα πρέπει να έχει αποφασίσει τι θα κάνει. Δεν υπάρχει όμως κανένας αυτοματισμός. Η ΕΚΤ θα πρέπει να διαβουλευτεί με το Eurogroup για το αν θα σταματήσει τη ρευστότητα μέσω του ELA. Κι εκεί οι Έλληνες θα είναι επίσης παρόντες, αφού και σε αυτό το επίπεδο απαιτείται ομοφωνία!
19.6.2015
ΣΤΑΥΡΟΣ ΧΡΙΣΤΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
Δημοσιεύτηκε στο ''ΠΟΝΤΙΚΙ'', τεύχος 1869 στις 18-06-2015
http://www.topontiki.gr/article/133206/capital-control-apeili-i-apati