Να μην πέσει το Ιράν στα χέρια της Ρωσίας και της Κίνας
Όλοι φαίνεται να σκέφτονται με λαιμαργία πιθανές επιχειρηματικές συμφωνίες με το Ιράν, μετά από τη συμφωνία που επετεύχθη για τα πυρηνικά, με τις έξι παγκόσμιες δυνάμεις. Δεν αποτελεί έκπληξη. Η οικονομία του Ιράν είναι μεγαλύτερη από αυτή της Αυστραλίας και διπλάσια του επιτυχημένου γείτονά του, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Το πιο σημαντικό είναι ότι το Ιράν αναμένεται να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο. Στην πραγματικότητα, ακόμη και κάτω από τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις (πριν από την υπογραφή της συμφωνίας), το Ιράν επρόκειτο να συμβάλλει σχεδόν όσο και η Ιταλία στην παγκόσμια ανάπτυξη, την επόμενη δεκαετία: περίπου 270 δισ. δολάρια. Πέρα από την μεγάλη και "πεινασμένη" εγχώρια αγορά μετά από τόσα χρόνια κυρώσεων, τα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν, είναι τα κοσμήματα στο στέμμα.
Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις αναμένεται να βρεθούν στην πρώτη γραμμή. Η σχέση της Ευρώπης με την Τεχεράνη ήταν λιγότερο τεταμένη από ό,τι με τις ΗΠΑ. Η Ευρώπη έχει επίσης ένα ιστορικό ως ένας μεγάλος εισαγωγέας πετρελαίου από το Ιράν. Πριν από τις κυρώσεις, ο λογαριασμός της Ευρώπης στο πετρέλαιο αντιστοιχούσε σε περίπου 600.000 βαρέλια ημερησίως, με το μεγαλύτερο μέρος να καταλήγει στην Ιταλία, στην Ελλάδα και στην Ισπανία. Επιπλέον, τα αποθέματα αερίου του Ιράν, τα δεύτερα μεγαλύτερα στον κόσμο, θα μπορούσαν τελικά να βρουν το δρόμο τους προς την Ευρώπη, μειώνοντας την εξάρτηση της ηπείρου από την Ρωσία. Ενώ υπάρχουν πολλά εμπόδια σε έναν αγωγό Ιράν-Ευρώπης, υπάρχουν φθηνότερες εναλλακτικές, όπως η μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου. Πιο γενικώς, ο εκσυγχρονισμός της πετρελαϊκής βιομηχανίας του Ιράν απαιτεί μεγάλες επενδύσεις, που αποτιμώνται στα 100 δισ. δολάρια. Θα χρειαστεί μηχανολογικός εξοπλισμός και κατασκευή εργοστασίου, τομείς στους οποίους η Γερμανία είναι ο παγκόσμιος ηγέτης.
Πέρα από την ενέργεια, πληθώρα άλλων ευκαιριών θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα σε καταναλωτικά αγαθά, οι γερμανικές και γαλλικές αυτοκινητοβιομηχανίες θα μπορούσαν να είναι μεγάλοι κερδισμένοι από τη στιγμή που υπάρχει τεράστια αναξιοποίητη ζήτηση μετά από χρόνια κυρώσεων. Στο ίδιο πνεύματα, η αεροπορική βιομηχανία θα πρέπει επίσης να επωφεληθεί, διότι τουλάχιστον 300 αεροσκάφη θα πρέπει να ανανεωθούν στην επόμενη δεκαετία. Αυτό θα μπορούσε να ήταν μεγάλη τόνωση για την Airbus.
Δυστυχώς, οι Ευρωπαίοι ηγέτες φαίνεται να έχουν πιαστεί "στον ύπνο" σε ό,τι αφορά το άνοιγμα του Ιράν. Η ελληνική ιστορία από μόνη της θα μπορούσε να το εξηγήσει αυτό. Το πρόβλημα είναι ότι οι άλλοι ανταγωνιστές έχουν ήδη προχωρήσει, και δεν εννοούμε τις ΗΠΑ, όπως θα μπορούσε να υποθέσει κανείς κοιτάζοντας τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. ΟΙ βασικοί ανταγωνιστές της Ευρώπης για να κάνουν business με το Ιράν είναι η Ρωσία και η Κίνα.
Αν και η ιστορική σχέση του Ιράν με τη Ρωσία δεν ήταν πάντα εγκάρδια, ο πρόεδρος Vladimir Putin έχει γίνει κάτι περισσότερο από ένας εταίρος καθώς και οι δύο χώρες μάχονται εναντίον σουνιτών μαχητών, όπως το Ισλαμικό Κράτος. Επιπλέον, η Ρωσία ήταν ένας από τους βασικούς παίκτες που πίεζαν για μια θετική έκβαση από τις διαπραγματεύσεις για τα πυρηνικά και φαίνεται πως δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το Ιράν θα είναι ευγνώμων.
Ωστόσο ο κύριος ανταγωνιστής της Ευρώπης, θα μπορούσε να αποδειχθεί ότι είναι η Κίνα. Η Κίνα είναι πολύ πιο συμπληρωματική προς το Ιράν από ό,τι η Ρωσία, χάρη στην ακόρεστη δίψα της για ενέργεια. Στην πραγματικότητα, το σινό-ιρανικό εμπόριο διαμορφώθηκε στα 44 δισ. δολάρια το 2014, σχεδόν το ένα τρίτο του συνολικού διεθνούς εμπορίου του Ιράν και μια τετραπλάσια αύξηση από το 2005. Εκτός από το εμπόριο, οι άμεσες ξένες επενδύσεις είναι πιθανώς πιο σημαντικές αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία. Ανέκδοτες αναφορές εμφανίζουν ότι οι κινεζικές άμεσες ξένες επενδύσεις εκτείνονται στις μεταφορές, στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, στην εξόρυξη, στις αυτοκινητοβιομηχανίες και στο πετρέλαιο και στο αέριο.
Από την πλευρά της Δύσης, η κινεζική "εμπλοκή" στο Ιράν στη διάρκεια της περιόδου του εμπάργκο, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μη συμβατή με τις διεθνείς συμφωνίες. Στα μάτια της ιρανικής κυβέρνησης ωστόσο, το κινεζικό εμπόριο και οι επενδύσεις, παρέχουν μια απελπισμένα αναγκαία σανίδα οικονομικής σωτηρίας στο Ιράν στη διάρκεια της μακράς περιόδου που δεχόταν πλήγμα από τις άδικες κυρώσεις. Ένα από τα οφέλη αυτής της στήριξης είναι ήδη στα χέρια της Κίνας: δισ. δολάρια σε πετρελαϊκά έργα υποδομής. Εκτός από τα λεφτά, οι σινό-ιρανικές σχέσεις έχουν ενισχυθεί διότι και οι δύο έχουν μακρά ιστορία και αρχαίους πολιτισμούς, και την κοινή αίσθηση ότι είναι και οι δύο θύματα του δυτικού ιμπεριαλισμού. Το πετρέλαιο είναι μόνο ένας από τους κλάδους που θα ενώσει τις δύο οικονομίες. πολλά περισσότερα θα φανούν με την κινεζική πρωτοβουλία "Belt and Road", η οποία γίνεται όλο και πιο σημαντικό project για τις κινεζικές επιχειρήσεις υποδομών, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της επιβράδυνσης της Κίνας.
Εν ολίγοις, η Δύση διαθέτει την τεχνολογία που θα χρειαστεί το Ιράν για να ανοικοδομήσει την παραπαίουσα οικονομία του, αλλά υπάρχει έλλειμμα εμπιστοσύνης. Αν και η Ευρώπη είναι σε καλύτερες συνθήκες με το Ιράν από ό,τι με τις ΗΠΑ, η στενή προσήλωση της Ευρώπης στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, καθιστά δύσκολο για την Ευρώπη να συναγωνιστεί τη Ρωσία και την Κίνα για την εμπιστοσύνη του Ιράν. Ήταν η Ρωσία και η Κίνα που εργάστηκαν για να αμβλύνουν τις επιθετικές απαιτήσεις της Δύσης και για την χαλάρωση των κυρώσεων.
Εάν η Ευρώπη θέλει το δικό της κομμάτι από την πίτα, θα πρέπει επειγόντως να καταλήξει σε μια στρατηγική για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης με το Ιράν. Αναρωτιέμαι εάν κανείς στις Βρυξέλλες θα ακούει.
Της Alicia Garcia-Herrero
© Copyright Bruegel.
Η μετάφραση του κειμένου έγινε από το Capital.gr.
Η δημοσίευση της ελληνικής μετάφρασης δεν αποτελεί προϊόν επίσημης συνεργασίας
http://www.capital.gr/bruegel-org/3050570/na-min-pesei-to-iran-sta-xeria-tis-rosias-kai-tis-kinas
5-8-2015
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.bruegel.org/nc/blog/detail/article/1692-europe-must-wake-up-before-iran-falls-into-the-arms-of-russia-and-china/