Ο μεγάλος κινεζικός πονοκέφαλος

Ο πανεπιστημιακός Kenneth Rogoff προειδοποιούσε καιρό πριν για τη δυνητική χρηματοπιστωτική κρίση στην Κίνα. Ο Κένεθ Ρογκόφ, καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, με μεγάλη ακρίβεια είχε προβλέψει και την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη, ενώ επί σειρά ετών έλεγε σε καθέναν, που θα μπορούσε να ακούσει ότι η Κίνα αποτελεί την επόμενη μεγάλη απειλή στην παγκόσμια οικονομία. Για άλλη μία φορά δικαιώνεται σήμερα. «Στην οικονομική επιστήμη τα πράγματα χρειάζονται περισσότερο χρόνο να συμβούν από όσο πιστεύεις ότι χρειάζονται και, τελικά, όταν συμβούν, συμβαίνουν πιο γρήγορα από ό,τι νόμιζες», επισημαίνει ο κ. Ρογκόφ, επαναλαμβάνοντας μία ιστορική φράση του Γερμανού οικονομολόγου Ρούντι Ντόρνμπους. Ο Κένεθ Ρογκόφ, ο οποίος είναι διακεκριμένος σκακιστής, έκανε καριέρα, μελετώντας τις χρηματοπιστωτικές κρίσεις.

Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 ο κ. Ρογκόφ συνυπέγραψε το βιβλίο «Αυτή τη φορά είναι διαφορετικά», το οποίο πραγματεύεται οκτώ αιώνες χρηματοπιστωτικών κρίσεων στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Πάντως, καθεμία τέτοια κρίση, όπως συμπεραίνει ο Κένεθ Ρογκόφ και η συν-συγγραφέας Κάρμεν Ράινχαρτ, πανεπιστημιακός κι εκείνη, εκπηγάζει από το ίδιο απλό πρόβλημα, τη συσσώρευσης χρέους.

Για να αντιληφθεί κανείς τις άγριες μηχανορραφίες των χρηματιστηρίων τις τελευταίες ημέρες στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Ευρώπη και αλλού, δεν πρέπει να ψάξει πέραν του δυσθεώρητου όγκου του κινεζικού χρέους και της παραπαίουσας οικονομίας της χώρας, καθώς και της ικανότητάς της να μεταδώσει τον ιό στον υπόλοιπο κόσμο. Κατά τον κ. Ρογκόφ, η Κίνα είναι το κλασικό παράδειγμα, που δικαιολογεί και τον τίτλο του βιβλίου του «Αυτή τη φορά είναι διαφορετικά». Επισημαίνει, πως η χώρα είχε πείσει τον εαυτό της και πολλούς άλλους ότι μπορούσε να συγκεντρώνει χρέος, αλλά κατά κάποιον τρόπο ήταν απρόσβλητη από τους νόμους της οικονομικής βαρύτητας. Επικαλείται τον έλεγχο του κράτους στην αγορά, τα εκατομμύρια εσωτερικών μεταναστών – εργατών προς τις πόλεις και το υψηλό ποσοστό αποταμίευσης σχεδόν στο 30% του διαθέσιμου εισοδήματος ως ορισμένους από τους παράγοντες, που καθιστούν ανθεκτική την Κίνα σε μία δραματική πτώση.

«Είναι πολύ ευάλωτη λόγω του επαχθούς χρέους» τονίζει ο Κένεθ Ρογκόφ. Τώρα το πόσο πολύ είναι το χρέος, παραμένει ανοιχτό ερώτημα λόγω του ότι η αγορά της Κίνας είναι αδιαφανής. Από το 2007 έως τα μέσα του 2014 το χρέος ανήλθε από τα 7 τρισ. δολάρια στα 28 τρισ. δολάρια, σύμφωνα με έκθεση, η οποία δημοσιεύτηκε φέτος από την εταιρεία επιχειρηματικών συμβούλων McKinsey & Company Κίνας. «Το δημόσιο χρέος της Κίνας ανέρχεται στο 282% του ΑΕΠ και θεωρείται διαχειρίσιμο, ωστόσο, εξακολουθεί να είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των Ηνωμένων Πολιτειών ή της Γερμανίας», αναφέρεται στην έκθεση της McKinsey. «Ορισμένοι παράγοντες είναι ανησυχητικοί: το ήμισυ των δανείων είτε άμεσα είτε έμμεσα συνδέεται με την αγορά ακινήτων της Κίνας, η μη ελεγχόμενη σκιώδης τραπεζική αγορά έχει χορηγήσει το 50% των νέων δανείων και το χρέος πολλών περιφερειακών κυβερνήσεων είναι μάλλον μη βιώσιμο».

Το ερώτημα που εγείρεται έχει να κάνει με το πόσο διασυνδεδεμένη είναι η Κίνα με τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό ακριβώς είναι, που προσπαθούν οι επενδυτές να αντιληφθούν τις τελευταίες εβδομάδες, αφότου το Πεκίνο υποτίμησε το γουάν και προσπάθησε ανεπιτυχώς να σταθεροποιήσει το χρηματιστήριο, που κατακρημνίζεται. Η πτώση επιδεινώθηκε εν μέρει από το ότι Κινέζοι κερδοσκόποι, οι οποίοι δανείστηκαν να αγοράσουν μετοχές, υποχρεώθηκαν να πουλήσουν, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. «Πώς όλα αυτά τα πράγματα επηρεάζουν τις αναδυόμενες αγορές;» διερωτάται ο Κένεθ Ρογκόφ, εξετάζοντας τις επιπτώσεις στη Βραζιλία, μία χώρα παραγωγό πρώτων υλών. «Μπορείτε να εξετάσετε και την περίπτωση της Ρωσίας, η οποία δημιουργεί έκπληξη για το ότι δεν έχει ακόμα περιπέσει σε χρηματοπιστωτική κρίση». Πάντως, αξίζει να αναφερθεί εν κατακλείδι πως ο κ. Ρογκόφ δεν είναι ο πρώτος, ο οποίος είχε διαπιστώσει πως η Κίνα συνιστά απειλή. Αντίστοιχη εκτίμηση είχε διατυπώσει και ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ και φιλικά διακείμενος στην Κίνα, Χένρι Πόλσον, ο οποίος είχε πει ότι δεν είναι ζήτημα του εάν αλλά του πότε το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κίνας θα εμφανίσει προβλήματα.

 27/8/15 

 ANDREW ROSS SORKIN / THE NEW YORK TIMES

http://www.kathimerini.gr/828421/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/o-megalos-kinezikos-ponokefalos