"Αρπάζουμε και μοιράζουμε" στη Ρωσία;




Η ρωσική κυβέρνηση έχει εγκαταλείψει την ιδέα να αυξηθεί ο φόρος εξόρυξης ορυκτών για την βιομηχανία πετρελαίου -για την ώρα τουλάχιστον- αλλά η απειλή παραμένει να υπάρξει ακόμη ένα πλήγμα σε μια βιομηχανία που ήδη επιβαρύνεται από την υπερβολική ρύθμιση.

Καθώς ο κρατικός προϋπολογισμός βρίσκεται σε δεινή κατάσταση και ο πετρελαϊκός κλάδος είναι ο πιο κερδοφόρος της ρωσικής οικονομίας, η πρόταση που έγινε τον περασμένο μήνα από το υπουργείο Οικονομικών για την επιβολή νέων φόρων στον κλάδο, δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη.

Σύμφωνα με τις πρόσφατες αξιολογήσεις RBK-500, οι πετρελαϊκές εταιρείες παράγουν το 97,7% όλων των εσόδων που κερδήθηκαν από τις 500 μεγαλύτερες ρωσικές επιχειρήσεις. Επομένως, ποιος θα μπορούσε να είναι καλύτερος υποψήφιος για να μοιραστεί τον πλούτο, αν όχι ο πετρελαϊκός κλάδος, ιδιαίτερα από τη στιγμή που οι άλλοι κλάδοι της οικονομίας δεν τα πάνε πολύ καλά;

Ο κλάδος της μεταποίησης έχει πληγεί από μια πτώση που ισοδυναμεί με 4% σε ετήσια βάση, τους τελευταίους μήνες. Οι κατασκευές και η λιανική τα πήγαν ακόμη χειρότερα, παρουσιάζοντας συρρίκνωση κατά 9%-10%. Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών υποχώρησαν κατά 40% τον Αύγουστο, έναντι του περασμένου έτους.

Ωστόσο, η οικονομική κοινή λογική υπαγορεύει διαφορετικά. Η μόνη συνταγή για να σωθεί μια προβληματική οικονομία που βρίσκεται κοντά στον "πάτο”, είναι να ενισχυθούν οι επιχειρήσεις που αναπτύσσονται ακόμη και που ακόμη φέρνουν κέρδη, και να αφεθούν οι άλλες είτε να βυθιστούν είτε να κολυμπήσουν.

Το εναλλακτικό σενάριο, το μπολσεβίκικο αξίωμα "αρπάζουμε και μοιράζουμε” -αυτό που το υπουργείο προτείνει τώρα για την πετρελαϊκή βιομηχανία-  απλώς παρατείνει την οικονομική εξαθλίωση.

Αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι τα επιπλέον έσοδα από τον φόρο εξόρυξης ορυκτών (ΜΕΤ) θα φέρουν στην κυβέρνηση μέχρι 2 τρισ. ρούβλια στην περίοδο 2015-2016. Επιπλέον, η πρόταση υπολογίζει τα κέρδη των εξαγωγέων πετρελαίου στην εξαιρετικά άδικη ισοτιμία των 40 ρουβλίων το δολάριο.

Αφού άκουσε τα επιχειρήματα των πετρελαϊκών εταιρειών, ο Medvedev αποφάσισε να μην προχωρήσει στις νέες φορολογικές αυξήσεις, αλλά τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου κατέστησαν σαφές ότι ψάχνουν άλλους τρόπους για να εισπράξουν φόρους από την πετρελαϊκή βιομηχανία.

Οι φορολογικές ρυθμίσεις που επιβλήθηκαν στον ρωσικό πετρελαϊκό κλάδο, αποτελούν πηγή οξείας αστάθειας, έχοντας αλλάξει 22 φορές στα τελευταία τρία χρόνια. Αυτό πλήττει ιδιαίτερα τα projects που θα φέρουν κέρδη μόνο 15-25 χρόνια μετά. Η αβεβαιότητα εξηγεί την ψυχρότητα των ξένων επενδυτών απέναντι στα ρωσικά projects, και τις δυσκολίες που έχει ο κλάδος στο να προσελκύει τη χρηματοδότηση για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.

Στέλεχος σε μια μεγάλη ασιατική επενδυτική τράπεζα μου είπε ότι "οι τράπεζες δεν μπορούν να δανείσουν 2 δισ. δολάρια για 25 χρόνια -δεν θα φέρουν κέρδη νωρίτερα- μόνο με τις υποσχέσεις ενός άνδρα που προσφέρει πρωτοφανείς φορολογικές ελαφρύνσεις για μια κοινοπραξία που είναι εμφανές ότι είναι ζημιογόνα. Τι θα συμβεί εάν ο Putin δεν θα είναι πλέον πρόεδρος σε 25 χρόνια ή αλλάξει γνώμη για το project και αφαιρέσει τα φορολογικά κίνητρα;”.

Επομένως, στα αλήθεια η κυβέρνηση φορολογεί χαμηλά τους 
πετρελαιοπαραγωγούς; Οι δύο βασικοί φόροι που επιβάλλονται στην βιομηχανία πετρελαίου -ο ΜΕΤ και το τέλος εξαγωγών- συνδέονται με την τιμή του πετρελαίου. Εάν το πετρέλαιο πωλείται στα 100 δολάρια το βαρέλι, μια εταιρεία πληρώνει συνολικά 68,9 δολάρια για τους δύο φόρους. Εάν η τιμή είναι στα 50 δολάρια το βαρέλι, οι φόροι ανέρχονται μόνο σε 28,2 δολάρια. Αφού αφαιρεθεί το ποσό των πληρωμών και το κόστος, η εταιρεία μένει με 6,6 δολάρια όταν το πετρέλαιο είναι στα 100 δολάρια το βαρέλι και 5,5 δολάρια όταν η τιμή είναι στα 50 δολάρια το βαρέλι.

Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση ήδη συλλέγει όλα τα επιπλέον έσοδα που αποκομίζει η ρωσική πετρελαϊκή βιομηχανία από μια άνοδο των τιμών πετρελαίου παγκοσμίως. Αλλά τώρα το υπουργείο Οικονομικών θέλει να αποστερήσει τον κλάδο από ακόμη περισσότερα έσοδα.

Οι ειδικοί της πετρελαϊκής βιομηχανίας έχουν προειδοποιήσει ότι η κυβέρνηση "σκοτώνει την χήνα που κάνει το χρυσό αυγό”. Και αυτό βρίσκεται στο ανώτατο όριο των χαμηλών πετρελαϊκών τιμών, που είναι πιθανό να παραμείνουν χαμηλές για τουλάχιστον δέκα χρόνια, έχουν ήδη αρνητική επίδραση στον πετρελαϊκό κλάδο.

Οι ρωσικές πετρελαϊκές επιχειρήσεις έχουν ήδη περικόψει τα επενδυτικά της προγράμματα σε ανησυχητικό επίπεδο -περίπου 30%- και συνεχίζουν να το κάνουν. Ο πρώτος στόχος ήταν νέα αναπτυξιακά projects. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις υφιστάμενων πετρελαϊκών πεδίων που καταφεύγουν στην πρακτική της σοβιετικής εποχής για την μεγιστοποίηση της παραγωγής σε βάρος της ποιότητας -οι επιχειρήσεις δημοσιεύουν υψηλότερη παραγωγή εξαιτίας του ότι έχουν καταφύγει σε εύκολα προσβάσιμα κοιτάσματα και αγνόησαν τα πιο δύσκολα. Αυτό σημαίνει ότι τα σημαντικά πετρελαϊκά κοιτάσματα θα παραμείνουν στο έδαφος, όπως έχει ήδη συμβεί με το τεράστιο πεδίο Samotlor στη Δυτική Σιβηρία, του οποίου τα θρυλικά αποθέματα είναι τώρα απίθανο να εξαχθούν.

Το γεγονός ότι τα συνολικά επίπεδα της παραγωγής είναι περίπου τα ίδια με πριν, συγκαλύπτει την κρίση. Τα προγράμματα εκσυγχρονισμού της διύλισης πετρελαίου, μετακυλίονται για αργότερα ή κλείνουν. Αρκετές εταιρείες έχουν απολύσει προσωπικό.

Οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες κρούουν καμπανάκι: γράφουν στον Putin και διαπραγματεύονται με τον πρωθυπουργό. Έχουν υπολογίσει ότι οι προτάσεις του υπουργείου, εάν εγκριθούν, θα μειώσουν την πετρελαϊκή παραγωγή κατά 100 εκατ. τόνους στα επόμενα τρία χρόνια, στερώντας ως εξ τούτου από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό όλα τα φορολογικά έσοδα που ήλπιζαν να λάβουν μέσω της αύξησης φόρου. Ένα εκατομμύριο άνθρωποι απασχολούνται στον πετρελαϊκό κλάδο και σε άλλους συνδεδεμένους κλάδους, κινδυνεύουν να χάσουν τις δουλειές τους. Οι τιμές της βενζίνης θα ανέβουν.

Αυτό είναι το πλαίσιο στο οποίο το υπουργείο Οικονομικών προτείνει νέες φορολογικές αυξήσεις. Ο υπουργός Ενέργειας, Aleksandr Novak έχει προχωρήσει σε μια απολύτως εύλογη πρόβλεψη που, εάν εγκριθεί, θα μειώσει τις επενδύσεις στον ενεργειακό κλάδο κατά το ήμισυ.

Μέχρι στιγμής, ο Dmitri Medvedev έχει γλιτώσει την βιομηχανία αλλά όσο τα οικονομικά δεινά της κυβέρνησης βαθαίνουν, είναι πολύ πιθανό να επανέλθει η μπολσεβικικη προσέγγιση, "αρπάζουμε και μοιράζουμε”.

του Mikhail Krutikhin
19-10-2015

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: