Ο πόλεμος πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας με τη Ρωσία

Καθώς ο Vladimir Putin προσπαθεί να αποκαταστήσει το ρόλο της Ρωσίας ως βασικού παίκτη στη Μέση Ανατολή, η Σαουδική Αραβία αρχίζει να επιτίθεται στο παραδοσιακό "προπύργιο" της Ρωσίας, προσφέροντας χαμηλότερες τιμές αργού πετρελαίου στην Πολωνία.

Σε ένα πρόσφατο επενδυτικό φόρουμ, ο Igor Sechin, CEO της Rosneft, της μεγαλύτερης εταιρείας πετρελαίου της Ρωσίας, παραπονέθηκε για την είσοδο των Σαουδαράβων στην πολωνική αγορά. "Δρουν επιθετικά", είπε. Ανήσυχα είναι και άλλα στελέχη του ρωσικού πετρελαϊκού κλάδου. "Δεν είναι αυτό ένα πρώτο βήμα προς το ξαναμοίρασμα των δυτικών αγορών;", δήλωσε την προηγούμενη εβδομάδα ο Nikolai Rubchenkov, στέλεχος της Tatneft. "Δεν θα έπρεπε η στρατηγική της κυβέρνησης στον τομέα της ενέργειας να περιλαμβάνει κάποια μέτρα για τη διασφάλιση των συμφερόντων της Ρωσίας στις υφιστάμενες δυτικές αγορές της;"

Οι ευρωπαϊκές εταιρείες εμπορίας και διύλισης πετρελαίου επιβεβαιώνουν ότι η Σαουδική Αραβία προσφέρει το πετρέλαιό της με σημαντική έκπτωση,  καθιστώντας τo πιο ελκυστικό από το ρωσικό αργό. Και, παρόλο που τα περισσότερα διυλιστήρια της Ανατολικής Ευρώπης εξαρτώνται πλέον από το ρωσικό αργό, οι πετρελαιοπαραγωγοί της Ρωσίας ανησυχούν δικαιολογημένα.

Τη δεκαετία του 1970, η Σαουδική Αραβία έστειλε το ήμισυ της παραγωγής πετρελαίου προς την Ευρώπη, αλλά στη συνέχεια η Σοβιετική Ένωση κατασκεύασε αγωγούς εξαγωγής πετρελαίου που ξεκινούσαν από τα πλούσια κοιτάσματα της Δυτικής Σιβηρίας. Το μερίδιο της Σαουδικής Αραβίας στην ευρωπαϊκή αγορά αργού συνέχισε να υποχωρεί: το 2009, έφθασε στο χαμηλό του 5,9%. Το μερίδιο της Ρωσίας έφτασε στο υψηλό του 34,8% το 2011. Τα τελευταία χρόνια, η Σαουδική Αραβία ενίσχυσε σιγά-σιγά την παρουσία της, αυξάνοντας το μερίδιό της στο 8,6% το 2013, αλλά δεν είχε δοκιμάσει ποτέ την τύχη της στην Πολωνία.

Όπως το μεγαλύτερο μέρος της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, έτσι και η Πολωνία έχει γίνει από καιρό πελάτης των ρωσικών εταιρειών πετρελαίου. Πέρυσι, περίπου τα τρία τέταρτα των εισαγωγών καυσίμων προήλθαν από τη Ρωσία, ενώ το υπόλοιπο από το Καζακστάν και τις ευρωπαϊκές χώρες. Η Πολωνία, ωστόσο, βρίσκεται στο επίκεντρο των προσπαθειών να μειωθεί η εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη ρωσική ενέργεια. Από όταν ο Putin προσάρτησε την Κριμαία αποκόβοντάς την από την Ουκρανία το περασμένο έτος, η Πολωνία, γειτονική χώρα της Ουκρανίας, έχει αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες και άλλες προσπάθειες για να ενισχύσει την ασφάλειά της. Συνεργάζεται και με τους μικρότερούς γείτονές της. Την Πέμπτη, ανακοίνωσε μια συμφωνία με τη Λιθουανία, τη Λετονία και την Εσθονία για την κατασκευή ενός αγωγού φυσικού αερίου από και προς τις χώρες της Βαλτικής, που θα εξασφαλίζει τη μελλοντική τους ανεξαρτησία από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Σε αυτό το πλαίσιο, ένας νέος και αξιόπιστος προμηθευτής είναι ένα απροσδόκητο καλό. Όσο για τους Σαουδάραβες, έχουν ανάγκη να επεκταθούν έξω από την Ασία, όπου η ζήτηση μειώνεται.

Το Κρεμλίνο και οι Ρώσοι πετρελαιοπαραγωγοί έχουν εδώ και καιρό αντιληφθεί τη επιθυμία της Ευρώπης για ενεργειακή διαφοροποίηση και αναζητούν νέες αγορές. Μέχρι τη δεκαετία του 2000, σχεδόν όλες οι ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου κατευθύνονταν στην Ευρώπη. Μέχρι πέρυσι, το μερίδιο είχε συρρικνωθεί σε λιγότερο από τα δύο τρίτα:

Στις ασιατικές αγορές, η Ρωσία έγινε σοβαρός ανταγωνιστής των Σαουδαράβων. Το Μάιο, οι ρωσικές προμήθειες αργού στην Κίνα ξεπέρασαν προσωρινά ακόμη εκείνες της Σαουδικής Αραβίας. Τώρα που οι Σαουδάραβες εμπλέκονται σε έναν ανελέητο πόλεμο τιμών για το μερίδιο αγοράς - και όχι μόνο με τους παραγωγούς σχιστολιθικού πετρελαίου των ΗΠΑ, αλλά με όλους τους προμηθευτές που δεν είναι μέλη του Οργανισμού Πετρελαιοπαραγωγών χωρών- εισβάλλουν στις παραδοσιακές αγορές της Ρωσίας.

Αυτό θα μπορούσε να μετατραπεί σε πιο σκληρή κόντρα μεταξύ των δύο μεγαλύτερων εξαγωγέων πετρελαίου, οι οποίοι βρίσκονται σε αντιπαράθεση σχετικά με τη σύγκρουση της Συρίας. Μέχρι στιγμής, ο OPEC και ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προβλέπουν ήπια αύξηση της παραγωγής το επόμενο έτος, αλλά εάν η κινεζική οικονομία συνεχίσει να αποδίδει χειρότερα από το αναμενόμενο, η αγορά αυτή μπορεί να γίνει πολύ μικρή για τους Ρώσους και τους Σαουδάραβες. Και οι δύο οικονομίες εξαρτώνται από το πετρέλαιο και η διατήρηση του μεριδίου αγοράς είναι θέμα επιβίωσης.

Ο ανταγωνισμός του πετρελαίου είναι ένα επικίνδυνο υπόγειο ρεύμα της πολιτικής του Putin στη Μέση Ανατολή. Ο Ρώσος ηγέτης ελπίζει ότι όταν ο σύμμαχος του, το Ιράν, ξαναμπεί στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου και φυσικού αερίου, η Ρωσία θα μοιραστεί με κάποιον τρόπο τα κέρδη, ίσως μέσω νέων αγωγών σε ολόκληρη τη Συρία. Θέλει επίσης να εμποδίσει τη Σαουδική Αραβία να δημιουργήσει νέες εξαγωγικές οδούς προς τη Συρία. Τώρα που κινδυνεύει ακόμη και η ρωσική ενεργειακή κυριαρχία στην Ευρώπη, μπορεί να δούμε να αυξάνεται η αποφασιστικότητα του Putin για την επίλυση της συριακής σύγκρουσης με τους δικούς του όρους.

Του Leonid Bershidsky

19-10-2015

http://www.capital.gr/bloomberg-view/3073952/o-polemos-petrelaiou-tis-saoudikis-arabias-me-ti-rosia