Τι διαπραγματεύονται οι μεγάλες δυνάμεις στη Βιέννη για τη Συρία

   

''Αποκαλύπτεται έτσι το παράδοξο, μετά από τέσσερα χρόνια σπαραγμού της Συρίας, η μικρής εμβέλεια στρατιωτική εμπλοκή της Ρωσίας να έχει πολλαπλάσια πολιτική "μόχλευση” - αντίθετα από τις μαζικές επεμβάσεις των ΗΠΑ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή των τελευταία δεκαπενταετία, οι οποίες κατέληξαν στο πολιτικό κενό που τώρα εκμεταλλεύεται η Μόσχα.''

Η Παρασκευή βρίσκει τους υπουργούς Εξωτερικών μιας σειράς κρατών (ΗΠΑ, Ρωσίας, Τουρκίας, Σαουδικής Αραβίας, Ιράν, Ιορδανίας, Αιγύπτου, Λιβάνου, Κατάρ, Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Βρετανίας, Γαλλίας, Γερμανίας) να διαβουλεύονται στη Βιέννη για τη συριακή κρίση – μετά από αλλεπάλληλες συναντήσεις σε υποσύνολα ή σε διμερές επίπεδο που ξεκίνησαν από την προηγουμένη.

"Η υπέρβαση δεν θα έρθει την Παρασκευή” προειδοποίησε όσους αδημονούν για απτά αποτελέσματα ο επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας Frank-Walter Steinmeier, άρτι αφιχθείς από την Αθήνα. Ωστόσο, και μόνο η σύγκληση της συνάντησης της Βιέννης αποτελεί μείζον ορόσημο, όχι μόνο σε ό,τι αφορά το μέλλον της Συρίας, αλλά συνολικά τις διεθνείς ισορροπίες.

Καθώς συμπληρώνεται ένας μήνας από την έναρξη των ρωσικών αεροπορικών επιδρομών στη Συρία, η διπλωματική κινητικότητα, η οποία πυροδοτήθηκε σε πολλαπλά επίπεδα το αμέσως προηγούμενο διάστημα, οδηγείται στην κλιμάκωσή της, επαναφέροντας στο προσκήνιο την "ξεχασμένη” τα τελευταία χρόνια τέχνη της διαπραγμάτευσης.

Αποκαλύπτεται έτσι το παράδοξο, μετά από τέσσερα χρόνια σπαραγμού της Συρίας, η μικρής εμβέλεια στρατιωτική εμπλοκή της Ρωσίας να έχει πολλαπλάσια πολιτική "μόχλευση” - αντίθετα από τις μαζικές επεμβάσεις των ΗΠΑ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή των τελευταία δεκαπενταετία, οι οποίες κατέληξαν στο πολιτικό κενό που τώρα εκμεταλλεύεται η Μόσχα.

Η συνάντηση της Βιέννης αποτελεί την επανάληψη, σε διευρυμένη σύνθεση, της τετραμερούς ΗΠΑ, Ρωσίας, Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας που έλαβε χώρα στην αυστριακή πρωτεύουσα την προηγούμενη Παρασκευή. Το πλήθος των συμμετεχόντων δεν αποτελεί, όμως, παρά το προκάλυμμα για την προσθήκη που έχει το πραγματικό ενδιαφέρον: αυτήν του Ιράν, σε ρόλο, για πρώτη φορά, ισότιμου συνομιλητή της διεθνούς κοινότητας για τα περιφερειακά ζητήματα. 

Μάλιστα ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Mohammad Javad Zarif, προσήλθε συνοδευόμενος από τρεις υφυπουργούς του – άπαντες με μακρά προϋπηρεσία στο ιρανικό διπλωματικό σώμα.

Πρόκειται για εξέλιξη την οποία προώθησε η Μόσχα, αποδέχθηκε η Ουάσιγκτον και για την οποία προϊδέασε το διεθνές ακροατήριο ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Jimmy Carter με άρθρο του στους New York Times την προηγούμενη εβδομάδα σχετικά με την "πενταμερή” συνεννόηση που είναι αναγκαία για την λήξη του πολέμου στη Συρία.

Με αυτή την έννοια, η έξοδος του Ιράν από την "καραντίνα”, μετά την υπογραφή τον Ιούλιο της διεθνούς συμφωνίας για το πυρηνικό του πρόγραμμα, βρίσκει πλέον και το πολιτικό της αντίστοιχο – προς μεγάλη προφανώς δυσαρέσκεια και ανησυχία της Σαουδικής Αραβίας, η οποία διαβάζει όλες τις εξελίξεις στην περιοχή (και της δικές της ηχηρές αποτυχίες) υπό το πρίσμα του ανταγωνισμού της με την Τεχεράνη, δίνοντάς του και θρησκευτικό χρώμα, ως σύγκρουσης σουνιτών-σιιτών.

Ήδη όμως από την προηγούμενη εβδομάδα, η ανταλλαγή μηνυμάτων υπήρξε πυκνή - με ιδιαίτερο τον ρόλο του σιιτικού σουλτανάτου του Ομάν, που άλλωστε στο πρόσφατο παρελθόν φιλοξένησε τις πρώτες μυστικές συναντήσεις Αμερικανών και Ιρανών αξιωματούχων οι οποίες οδήγησαν στις διαπραγματεύσεις για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Όχι μόνο ο υπουργός Εξωτερικών του Ομάν συναντήθηκε στη Δαμασκό με τον Bashar al-Assad, αλλά και η Anne Paterson του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών μετέβη στο σουλτανάτο όπου μεταξύ άλλων είχε επαφές με τους εκπροσώπους των σιιτών ανταρτών Houthi της Υεμένης. Δεν είναι απίθανο το Ριάντ να εξαρτήσει την συνεργασία του στην επίλυση της συριακής κρίσης από την παροχή εγγυήσεων που θα του επιτρέψουν κάποια απεμπλοκή από την αιματηρή και αδιέξοδη σαουδαραβική στρατιωτική επέμβαση στην Υεμένη.

Στη Βιέννη, συνεπώς, την ώρα που σε πρώτο πλάνο θα βρίσκονται οι διαφωνίες ως προς το μέλλον του Bashar al-Assad, η πραγματική διαπραγμάτευση θα αφορά αφενός την ιρανο-σαουδαραβική αντιπαράθεση που έχει εξαχθεί σε όλη την περιοχή και αφετέρου το εντατικό φλερτ τόσο της Ουάσιγκτον όσο και της Μόσχας προς την Τεχεράνη, τη στιγμή της εξόδου της στο διεθνές προσκήνιο.

Το γεγονός ότι στην αυστριακή πρωτεύουσα δεν έχει κληθεί κανένας εκπρόσωπος είτε της κυβέρνησης είτε της αντιπολίτευσης της Συρίας δείχνει ότι προέχει η ρύθμιση των προτεραιοτήτων των διεθνών παικτών. Άλλωστε η μεν Δύση εμφανίζεται ολοένα και πιο συμφιλιωμένη με την ιδέα της παραμονής του Assad στα πράγματα για μια αρχική μεταβατική περίοδο, ενώ το Ιράν δηλώνει πλέον ότι δεν φαντάζεται τον Σύρο πρόεδρο αενάως στην εξουσία. Για την Τεχεράνη, όπως και για τη Μόσχα, το ζητούμενο είναι η υπεράσπιση της κρατικής οντότητας και της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας, όχι η διατήρηση του Assad.

Αυτό είναι και το αντικείμενο της άλλης μεγάλης διαπραγμάτευσης που εξελίσσεται κάτω από την επιφάνεια – μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας. Κατά την έναρξη των ρωσικών επιδρομών, σειρά Δυτικών αναλυτών έκριναν (μάλλον προβάλλοντας επιθυμίες) ότι το Κρεμλίνο μάχεται για την εξασφάλιση ενός αλαουιτικού κρατιδίου στα συριακά παράλια. Ωστόσο, τίποτε δεν μας επιτρέπει να συμπεραίνουμε ότι η Μόσχα, έχοντας άλλωστε αιφνιδιάσει τις ΗΠΑ, συμφιλιώνεται με την ιδέα ενός "σεναρίου Βοσνίας” για τη Συρία. Οι πολυμερείς συνομιλίες περισσότερο εξυπηρετούν μια τακτική "εξαγοράς χρόνου” μέχρι να σημειωθεί εις βάρος των υποστηριζόμενων από τη Δύση ανταρτικών δυνάμεων, κάποια μεγάλη στρατιωτική επιτυχία (π.χ. η κατάληψη του Χαλεπίου) που θα παγιώσει την ενότητα και ακεραιότητα της αυριανής Συρίας. Από την πλευρά της, η κυβέρνηση Obama, έχοντας να αντιμετωπίσει κάθε είδους "γεράκια” στο εσωτερικό, αναζητά τρόπους "διάσωσης προσώπου” στην διαφαινόμενη αναδίπλωσή της.

Του Κώστα Ράπτη

30-1-2015

http://www.capital.gr/epikairotita/3076770/ti-diapragmateuontai-oi-megales-dunameis-sti-bienni-gia-ti-suria