Türk Hava Kuvvetleri 2023
Η Τουρκική Αεροπορία (Türk Havva Kuvvetleri: THK) βρίσκεται σε κατάσταση μαζικής αναδιοργάνωσης, εισαγωγής νέου υλικού, αντικατάστασης παλαιότερου με σύγχρονο εγχώριας ανάπτυξης και ενσωμάτωσης νέων, ενίοτε πρωτόγνωρων, επιχειρησιακών δυνατοτήτων. Στο κείμενο που ακολουθεί παρουσιάζονται συνοπτικά οι εξελίξεις, με τις οποίες επιχειρείται η ανατροπή του ισοζυγίου αεροπορικών δυνάμεων στο Αιγαίο.
Μετά από δεκαετίες χρήσης μίας πανσπερμίας αεροσκαφών F-100C/D/E, F-102A, F-104G/S, CF-104A/D, F/NF-5A και F-4E, η THK πέτυχε να ελαττώσει την πολυτυπία του στόλου τακτικών μαχητικών της, ο οποίος προς το παρόν περιλαμβάνει εκδόσεις δύο μόνο τύπων, F-4E και F-16C/D. Όμως ο πρώτος από τους δύο πρόκειται να εκλείψει μετά την πρόσφατη απόσυρση, το Μάρτιο του τρέχοντος έτους, των RF-4E/TM, την οποία θα ακολουθήσει εκείνη των F-4E/2020, συμπτωματικά το έτος που αναγράφεται στην κωδική ονομασία τους. Η THK θα παραμείνει ένας από τους κυριότερους χρήστες του F-16, διαθέτοντας 236 αεροσκάφη και ειδικότερα 37 του Block 30, 100 του Block 40 και 99 του Block 50. Μετά την υποβολή τουλάχιστον 163 μαχητικών των Block 40 και 50 στο Πρόγραμμα Εκτέλεσης Κοινής Διαμόρφωσης (CCIP), το οποίο περιλάμβανε μεταξύ άλλων την εγκατάσταση ραντάρ AN/APG-68(V)9, εξετάζεται η εγκατάσταση σε F-16 της THK ραντάρ Ενεργού Διάταξης Ηλεκτρονικής Σάρωσης (Active Electronically Scanned Array: AESA), το οποίο θα ενσωματώνει τεχνολογία Μονολιθικών Μικροκυματικών Ολοκληρωμένων Κυκλωμάτων (MMIC) από Νιτρίδιο του Γαλλίου (GaN) και το οποίο εξελίσσει η Aselsan στο πλαίσιο του προγράμματος TF-X της Turkish Aerospace Industries (TAI). Υπενθυμίζεται ότι πρωτοπόρο θέση στην ανάπτυξη ραντάρ με κυκλώματα GaN κατέχει η Saab, η οποία το Μάρτιο 2014 επέδειξε το ραντάρ αεράμυνας Giraffe 4A, που πρόκειται να παραδοθεί σε μη κατονομαζόμενο αγοραστή το επόμενο έτος.
Το πρόγραμμα TF-X αντιμετωπιζόταν παλαιότερα με ειρωνεία ή και χλευασμό, όμως η επιμονή της της THK, της TAI, του Υφυπουργείου Αμυντικών Βιομηχανιών (SSM) και της πολιτικής ηγεσίας της Τουρκίας στην υλοποίησή του όχι μόνο υφίσταται απλά σε επίπεδο προθέσεων, αλλά αποδεικνύεται καθημερινά με βάση τις εξελίξεις. Στόχος του προγράμματος είναι η εγχώρια ανάπτυξη μαχητικού αεροσκάφους με χαρακτηριστικά Πολύ Χαμηλής Παρατηρησιμότητας (VLO), αποσκοπώντας στην αντικατάσταση των F-16 της THK και την εξαγωγή του σε τρίτα κράτη, το οποίο σχεδιάζεται να πραγματοποιήσει την πρώτη πτήση του το έτος 2023, όταν θα συμπληρώνεται αιώνας από την ανακήρυξη της Τουρκικής Δημοκρατίας στις 29 Οκτωβρίου 1923. Το πρόγραμμα αυτό θα αποτελέσει αντικείμενο δραστηριότητας όχι μεμονωμένων εταιριών αλλά του επιστημονικού, βιομηχανικού, κυβερνητικού και στρατιωτικού τομέα της Τουρκίας συνολικά. Η φάση αντίληψης σχεδίασης του προγράμματος ξεκίνησε το 2011 και κατέληξε στην επιλογή τριών προκαταρκτικών διαμορφώσεων, από τις οποίες δύο, μία μονοκινητήρια και μία δικινητήρια, στηρίζονται στη γενική διαμόρφωση του F-35A, ενώ η τρίτη είναι μονοκινητήρια και διαθέτει πτέρυγα σχήματος δέλτα, πτερυγίδια canards και αποκλίνοντα κατακόρυφα σταθερά. Κατά τη φάση αυτή τεχνική συνδρομή παρείχε η Saab, η οποία σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Linköping, εξελίσσει την αντίληψη Γενικού Μελλοντικού Μαχητικού (GFF), στο πλαίσιο του προγράμματος Εναέριου Συστήματος 2020 (Flygsystem 2020) της Σουηδικής Αεροπορίας. Επισημαίνεται ότι η απεικόνιση του GFF παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με τη μονοκινητήρια σχεδίαση πτέρυγας δέλτα του προγράμματος TF-X.
Η επιλογή του αριθμού κινητήρων εξακολουθεί να εκκρεμεί, φήμες μάλιστα αναφέρουν ότι προβάδισμα έχει αποκτήσει η δικινητήρια σχεδίαση. Η εκδοχή αυτή είναι μάλλον παράδοξη, επειδή τα δικινητήρια μαχητικά αεροσκάφη επιδεικνύουν αυξημένο κόστος πρόσκτησης και χρήσης, με αποτέλεσμα να υπονομεύεται η εξαγωγική δυναμική και συνεπώς η ίδια η βιωσιμότητα του προγράμματος. Σε περίπτωση που επιβεβαιωθεί πάντως, μονόδρομο αποτελεί η επιλογή έκδοσης του κινητήρα EJ200, για την ανάπτυξη της οποίας θα συνεργαστούν η κοινοπραξία EuroJet με την Aselsan. Διαφορετικά, πιθανότερη είναι η επιλογή του κινητήρα F110-GE-132, προγενέστερες εκδόσεις του οποίου παράγονται από την κοινοπραξία Tusaş Engine Industries, στην οποία μετέχει με ποσοστό 46,2% η General Electric. Η αναφερόμενη φιλοδοξία εγκατάστασης του κινητήρα F135-PW-100 αποτελεί ουτοπική προοπτική, πάντως επισημαίνεται ότι τον Ιούνιο ιδρύθηκε η κοινοπραξία Kale Pratt & Whitney Uçak Motorları Sanayi A.Ş., στην οποία μετέχει κατά 51% η Pratt & Whitney και κατά 49% η τουρκική Kale Group και η οποία έχει ως σκοπό την τελική συναρμολόγηση και επισκευή του κινητήρα F135, σε εργοστάσιο εμβαδού 13.600 m² και κόστους $75 εκατ., στην Ελεύθερη Ζώνη Αιγαίου της Σμύρνης. Από δηλώσεις τούρκων αξιωματούχων προκύπτει ότι η επιλογή του κινητήρα θα καθορίσει αυτήν της σχεδίασης και όχι το αντίστροφο. Το δεδομένο αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο κινητήρας οποιουδήποτε μαχητικού αεροσκάφος αποτελεί το κρισιμότερο συστατικό μέρος του, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η τουρκική πλευρά επιδιώκει την απόκτηση αυτόνομης δυνατότητας εξέλιξης και παραγωγής αεροκινητήρων, μετά την ήδη επιτευχθείσα απόκτηση αντίστοιχης δυνατότητας στο τομέα των στρατιωτικών ηλεκτρονικών. Στις 13 Μαρτίου το SSM εξέδωσε Αίτημα Παροχής Πληροφοριών (RfI), το οποίο απευθυνόταν σε εταιρίες ή οργανισμούς με δυνατότητα σχεδίασης, ανάπτυξης και / ή κατασκευής μαχητικών αεροσκαφών πέμπτης γενιάς και το οποίο περιείχε προθεσμία ανταπόκρισης έως τις 20 του ίδιου μήνα. Πλέον επίκειται η έκδοση Αιτήματος Υποβολής Προσφορών (RfP), με την τελική επιλογή να τοποθετείται χρονικά εντός του επόμενου έτους. Η THK έχει ήδη παραχωρήσει ένα F-16D στην TAI, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως ιπτάμενη πλατφόρμα δοκιμών από το 2016.
Η προτεραιότητα του προγράμματος TF-X στις επιδόσεις εναέριας μάχης του αεροσκάφους που θα παραγάγει, αποτελεί έμμεση αλλά σαφή αναγνώριση της ανεπάρκειας των αντίστοιχων επιδόσεων του F-35, το οποίο σχεδιάζεται να αποκτηθεί σε 100 μονάδες με σκοπό την αντικατάσταση των F-4E/2020 και των παλαιότερων F-16 της THK. Οι Τούρκοι επιτελείς δεν τρέφουν ψευδαισθήσεις, σκοπεύοντας να το χρησιμοποιήσουν κατά κύριο λόγο σε αποστολές Απαγόρευσης / Κρούσης (ID/S). Για το λόγο αυτό σχεδιάζεται η ολοκλήρωση της έκδοσης J του βλήματος SOM στο F-35A, σε συνεργασία με την Lockheed Martin. Τα F-16 της THK θα χρησιμοποιούν τις εκδόσεις A, B1 και B2 του βλήματος, από τις οποίες οι δύο τελευταίες ενσωματώνουν δυνατότητες ανανέωσης δεδομένων στόχου και παρέμβασης του χειριστή (man-in-the-loop) κατά το στάδιο της τερματικής επίθεσης.
Παρά την απώλεια του τρίτου A400M με s/n MSN023 στη Σεβίλλη, στις 9 Μαΐου, η THK παραμένει πλήρως δεσμευμένη στο πρόγραμμα και αναμένει την ολοκλήρωση των παραδόσεων των υπόλοιπων οκτώ αεροσκαφών έως το 2018, προκειμένου να αντικατασταθούν τα C-160T. Ορισμένα από τα τελευταία έχουν μετατραπεί σε πλατφόρμες Πληροφοριών, Επιτήρησης και Αναγνώρισης (ISR) με την εγκατάσταση συγκροτήματος EO/IR και συστημάτων διαχείρισης αποστολής, αυτοπροστασίας, ζεύξεων δεδομένων και επικοινωνιών. Επίσης, στο πλαίσιο του προγράμματος «Gölge» (Σκιά), η THK σχεδιάζει την απόκτηση αρχικά δύο και στη συνέχεια περισσότερων αεροσκαφών Παρεμβολής Από Απόσταση (SOJ), με συστήματα εγχώριας παραγωγής εγκατεστημένα σε αεροσκάφη επιχειρηματικών αερομεταφορών Gulfstream G550 ή Bombardier Global Express. Το Φεβρουάριο απεστάλη RfP σε εννέα κατασκευαστές, από τους οποίους επελέγησαν τελικά τέσσερις, οι τουρκικές εταιρίες Aselsan, Duygu Havacilik ve Savunma San, Savronik και η αμερικανική Tempus Applied Solutions. Σκοπός του προγράμματος είναι η απόκτηση της επιχειρησιακής δυνατότητας παρεμβολής εκπομπών του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, ενδεικτικά συστημάτων επικοινωνιών και ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης ή αντιαεροπορικών συστοιχιών. Παράλληλα, στις αρχές του 2017 η THK θα αποκτήσει τη νέα έκδοση του Μη επανδρωμένου Εναέριου Οχήματος (UAV) Anka-S, με κεραία μετάδοσης δεδομένων πέραν του ορίζοντα και αναβαθμισμένο συγκρότημα ηλεκτροπτικών αισθητήρων, το οποίο θα αποκαλείται Σύστημα Στόχευσης Κοινού Διαφράγματος (CATS) και δυνατότητα αναμετάδοσης επικοινωνιών μεταξύ επίγειων δυνάμεων. Επιπλέον, παρά τη χαρακτηριστική καθυστέρηση, η THK παρέλαβε και αξιοποιεί επιχειρησιακά τα τέσσερα αεροσκάφη Boeing 737 AEW&C, τα οποία έχουν ήδη συμμετάσχει σε διεθνείς ασκήσεις.
Με αφορμή τις τελευταίες, τονίζεται ότι η THK επιδεικνύει πλέον εξωστρέφεια, διοργανώνοντας ή συμμετέχοντας σε ασκήσεις ή εκπαιδευτικές δραστηριότητες εντός και εκτός των συνόρων της. Το Μάρτιο διοργάνωσε την άσκηση Turaz Şahini 2015, στην οποία συμμετείχε η Αεροπορία του Αζερμπαϊτζάν, για πρώτη φορά εκτός της επικράτειάς της. Επιπλέον, πέραν της ετήσιας συνεκπαίδευσης με την Αεροπορία του Πακιστάν, σε επίσης ετήσια βάση διοργανώνεται πλέον στο Ικόνιο από το 2001 η άσκηση Anatolian Eagle, με συμμετοχή αριθμού αεροπορικών δυνάμεων της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής. Στην πρόσφατη άσκηση του 2015 συμμετείχαν αεροσκάφη από την Αεροπορία του Πακιστάν, τη Βασιλική Αεροπορία του Κατάρ, την Ισπανική Αεροπορία, τη RAF και την USAF. Διάσημη υπήρξε η έκδοση του 2011, κατά την οποία συμμετείχαν μαχητικά J-11 Flanker της Κινεζικής Αεροπορίας, όχι όμως F-16 της THK, εξ αιτίας αμερικανικών πιέσεων με σκοπό την αποτροπή της διαρροής στοιχείων σχετικά με τις επιδόσεις του ηλεκτρονικού εξοπλισμού αποστολής των τελευταίων. Τέλος, στην κατεύθυνση της παροχής αποτελεσματικότερης εκπαίδευσης, σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσει η παραλαβή 15 αεροσκαφών βασικής εκπαίδευσης Hürkuş, πάντοτε εγχώριας ανάπτυξης.
7-10-2015