Η σφαγή στο Παρίσι: Κίνητρα και επιπτώσεις

Του Πάνου Μαραγκού

Στις 13 Νοεμβρίου 2015, μια σειρά τρομοκρατικών επιθέσεων συγκλόνισε τη Γαλλία. Ο Πρόεδρος François Hollande και άλλοι Γάλλοι ηγέτες χαρακτήρισαν το επεισόδιο ως τη χειρότερη τρομοκρατική εκδήλωση στη χώρα από το τέλος του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου. Η σφαγή έγινε από μουσουλμάνους από τη Γαλλία και το Βέλγιο και ενδεχομένως επίσης από τρομοκράτες, οι οποίοι εισήλθαν στην Ευρώπη δήθεν ως πρόσφυγες. Ο Πρόεδρος Hollande αποκάλεσε τις τρομοκρατικές επιθέσεις μια "κήρυξη πολέμου" και απέδωσε την ευθύνη στο Ισλαμικό Κράτος. Πράγματι, το πρωί, μετά τις επιθέσεις, το Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε την ευθύνη για την πράξη και απείλησε ότι οι επιθέσεις ήταν "μόνο η αρχή".

Το Ισλαμικό Κράτος παρέθεσε δύο αιτιολογήσεις για τις επιθέσεις. Η πρώτη ήταν ιδεολογική. Το Παρίσι περιγράφηκε από τη τζιχαντιστική οργάνωση ως "η πρωτεύουσα της πορνείας και της διαστροφής, ο κύριος μεταφορέας του σταυρού στην Ευρώπη". Φαίνεται ότι οι φιλελεύθερες αξίες της Γαλλίας, συμπεριλαμβανομένου του ισχυρού κοσμικού χαρακτήρα του κράτους, της δημοκρατίας και της ελευθερία της έκφρασης, προκάλεσε και επιδείνωσε την οργή του Ισλαμικού Κράτος. Αλλά εκτός από αυτή τη γενική ιδεολογική αιτιολόγηση, η οποία σηματοδοτεί τη Γαλλία ως "εχθρό του Ισλάμ", λόγω των φιλελεύθερων αξιών της, υπάρχει μια στρατηγική πτυχή. Η Γαλλία έγινε στόχος, λόγω της στρατιωτικής εμπλοκής της στη διεθνή συμμαχία που αγωνίζεται ενάντια στα οχυρά του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία. Μπορεί επίσης να είναι μια τακτική εξέταση, λόγω της σχετικής ευκολίας στη διεξαγωγή επιχειρήσεων στη Γαλλία. Η ανάληψη ευθύνης για τις επιθέσεις κατέληξε σε μια προειδοποίηση προς τη Γαλλία ότι θα συνεχίσει να είναι στόχος της οργάνωσης, εκτός αν αλλάξει την πολιτική της έναντι του Ισλάμ, σταματήσει την "εκστρατεία των Σταυροφόρων" της κατά της οργάνωσης και σταματήσει τις αεροπορικές επιδρομές της στους "Μουσουλμάνους στις χώρες του χαλιφάτου".

Κατά την εκτέλεση και την ανάληψη ευθύνης για τις επιθέσεις, το Ισλαμικό Κράτος είχε τρεις στόχους. Πρώτα απ' όλα, οι επιθέσεις αποτελούν εκδίκηση εναντίον της Γαλλίας για τη στρατιωτική εμπλοκή της στις προσπάθειες του διεθνούς συνασπισμού για την εξάλειψη του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και στη Συρία και έχουν σχεδιαστεί για την αποτροπή και την προειδοποίηση των άλλων χωρών κατά της ένταξής τους στη συμμαχία. Δεύτερον, η σειρά των συνδυασμένων επιθέσεων στην καρδιά του Παρισιού έχει σχεδιαστεί για να υπονομεύσει την αίσθηση της ασφάλειας στη Γαλλία και στη Δύση γενικότερα και να δείξει στο δυτικό κόσμο ότι ο αγώνας μεταξύ αυτής και του Ισλαμικού Κράτους δεν περιορίζεται στην καρδιά του εδάφους της οργάνωσης στο Ιράκ και στη Συρία. Αυτό το κίνητρο αντικατοπτρίζεται επίσης στο στίχο από το Κοράνι που αναφέρεται στην αρχή της απαίτησης ευθύνης: "Πίστευαν ότι τα οχυρά τους θα τους προστάτευαν από τον Αλλάχ, αλλά ο Αλλάχ έπεσε επάνω τους από εκεί που δεν το περίμεναν". Τρίτον, οι επιθέσεις είχαν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν το Ισλαμικό Κράτος στην προσέλκυση περισσότερων υποψηφίων, μετά από πολλούς μήνες, κατά τους οποίους οι δυνάμεις της δεν κατόρθωσαν να επιτύχουν αξιοσημείωτα επιτεύγματα και έχουν υποστεί πλήγματα στο Ιράκ και στη Συρία (συμπεριλαμβανομένης και της απελευθέρωσης της πόλης του Sinjar από τους Κούρδους την εβδομάδα πριν από τις επιθέσεις στο Παρίσι). Το υψηλό επίπεδο των επιδόσεων στις επιθέσεις του Παρισιού και ο μεγάλος αριθμός των θανάτων έχουν σχεδιαστεί για να δείξουν στους υποστηρικτές και στους δυνητικούς νεοσύλλεκτους ότι το Ισλαμικό Κράτος ήταν ακόμα ζωντανό και καλά και πως, σύμφωνα με το σύνθημα του ότι "παραμένει και επεκτείνεται", χτυπούσε, επίσης, τη Δύση στα ίδια της τα εδάφη.

Εκ πρώτης όψεως, η μαζική δολοφονία δεν είναι κάτι νέο για την Ευρώπη. Τρομοκρατικές επιθέσεις από μουσουλμάνους τρομοκράτες με σαλαφιστική Τζιχαντιστική ιδεολογία, οι οποίες προκαλούν μεγάλο αριθμό θυμάτων έχουν ήδη συμβεί σε ευρωπαϊκό έδαφος. Σε αντίθεση με εκείνες τις ομάδες που διέπραξαν αυτές τις τρομοκρατικές ενέργειες, ωστόσο, την Αλ Κάιντα και τους συνεργάτες της, το Ισλαμικό Κράτος έχει αναλάβει τον έλεγχο μεγάλων περιοχών στη Συρία και στο Ιράκ και αυτό αποτελεί κάτι το νέο. Η οργάνωση αξιοποιεί τα εν λόγω εδάφη σαν κράτος, ενώ πολεμά μέσα από την αυτά και από το εξωτερικό εναντίον στρατιωτικών δυνάμεων, που συμπεριλαμβάνουν δυνάμεις από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη, τη Ρωσία και το Ιράν. Επιπλέον, η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος μπορεί να μη δημιούργησε την μαζική μετανάστευση των Αράβων, των Αφρικανών, των Αφγανών και των Πακιστανών στην Ευρώπη, αλλά έχει κάνει τη κατάσταση χειρότερη και προφανώς το εκμεταλλεύεται αυτό για τις λειτουργικές ανάγκες της, με άλλα λόγια, για να εδραιώσει την υποδομή της στην Ευρώπη και να πραγματοποιήσει τρομοκρατικές επιθέσεις. Το λουτρό αίματος στο Παρίσι έλαβε χώρα σε μια εποχή που η Ευρώπη ήταν στη μέση μιας δημόσιας και διακυβερνητικής συζήτησης για το πώς να αντιμετωπίσουν τις μάζες που ζητούν άσυλο από τη Μέση Ανατολή και αλλού.

Σε αντίθεση με τις περιορισμένες συνέπειες των τρομοκρατικών γεγονότων του παρελθόντος, είναι πιθανό ότι το λουτρό αίματος στο Παρίσι θα έχει εκτεταμένες συνέπειες για μια σειρά από θέματα, μερικά από τα οποία μπορούν επίσης να έχουν αντίκτυπο στις σχέσεις Ευρώπης-Ισραήλ. Για παράδειγμα, τα γεγονότα στο Παρίσι είναι πιθανό να ενισχύσουν τα εθνικιστικά και αυτονομιστικά κινήματα σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Τα γεγονότα θα ενισχύσουν τα γνωστά επιχειρήματα αυτών των κινημάτων ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) δεν παρέχει ούτε οικονομικές λύσεις, ούτε μια λύση για τα προβλήματα ασφάλειας των χωρών μελών της και ότι η εθνική κυριαρχία και τα σύνορα δεν θα πρόκειται, επομένως, να τηρηθούν, διότι όταν υπάρχει απειλή, η εθνική ασφάλεια υπερισχύει των φιλελεύθερων "Ευρωπαϊκών αξιών", όπως τα ατομικά δικαιώματα και οι ελευθερίες, τα ανοικτά σύνορα και το άσυλο για τους διωκόμενους ανθρώπους από χώρες εκτός της ΕΕ. Τα μέτρα που ελήφθησαν από τη Γαλλία κατά τις ημέρες μετά τα αιματηρά γεγονότα υποδεικνύουν την εμφάνιση μιας τάσης που είναι σχεδόν βέβαιο πως θα σαρώσει τα άλλα κράτη μέλη μαζί με αυτή, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που θεωρούνται φιλελεύθερα.

Επιπλέον, τα γεγονότα στο Παρίσι θα επιδεινώσουν το ευρωπαϊκό δίλημμα για το πώς να καταπολεμήσουν οργανώσεις όπως το Ισλαμικό Κράτος. Πέρα από λίγες μεμονωμένες περιπτώσεις στις οποίες ορισμένες χώρες έστειλαν στρατιωτικές δυνάμεις στην υπό Αμερικανική ηγεσία συμμαχία ή στις Γαλλικές επιχειρήσεις στις πρώην αποικίες της, τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν απορρίψει τη στρατιωτική δραστηριότητα στο έδαφος κατά των τρομοκρατικών οργανώσεων και η στρατιωτική απάντηση τους έχει περιοριστεί στις αεροπορικές επιθέσεις. 

Κατά τη διαπίστωση ότι οι αεροπορικές επιθέσεις δεν είναι αρκετές για να νικήσουν το Ισλαμικό Κράτος, τα επιχειρήματα κατά της αποστολής χερσαίων δυνάμεων στη μάχη είναι πιθανό να αυξηθούν, συμπεριλαμβανομένης, για παράδειγμα, της ανησυχίας για την παρατεταμένη εμπλοκή στο πολιτικό και στρατιωτικό τέλμα της Συρίας και του Ιράκ, τις σημαντικές απώλειες από την έκθεση των Ευρωπαίων στρατιωτών σε έδαφος που κυριαρχείται από εχθρικές ομάδες και, μετά την ατυχή εμπειρία στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, της αβεβαιότητας σχετικά με τη δυνατότητα να επιβάλει μια βιώσιμη λύση στη Συρία και στο Ιράκ, ακόμη και με εντατική στρατιωτική παρέμβαση που θα περιλαμβάνει χερσαία στρατεύματα. Μετά την εισαγωγή των ρωσικών και Ιρανικών δυνάμεων στον αγώνα αγωνίζονται ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος, η όποια πιθανή ευρωπαϊκή συμμετοχή σε χερσαίες επιχειρήσεις στη Συρία θα είναι ιδιαίτερα περίπλοκη. Συνεπώς, είναι πιθανό ότι ακόμη και αν η μάχη ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος ενταθεί, θα συνεχίσει να βασίζεται κυρίως στις εναέριες δυνάμεις, ίσως με την προσθήκη των περιορισμένων επιδρομών των ειδικών δυνάμεων. Επιπλέον, ο συνδυασμός της ευρωπαϊκής απροθυμίας να αναλάβει πιο ενεργή συμμετοχή στις μάχες στα εδάφη του Ισλαμικού Κράτους, δηλαδή, τη Συρία και το Ιράκ, καθώς και το γεγονός ότι εκείνοι που παίρνουν το ρίσκο για τον εαυτό τους περιλαμβάνουν τη Ρωσία, το Ιράν και η Χεζμπολάχ, είναι ικανή να αποδυναμώσει την ευρωπαϊκή κριτική για τη συμπεριφορά από τα μέρη αυτά και σε άλλα πολεμικά θέατρα, της Ρωσίας στην Ουκρανία, του Ιράν στην πυρηνική δραστηριότητα και στη Μέση Ανατολή και της Χεζμπολάχ στην τρομοκρατία και την εσωτερική αποσταθεροποίηση στο Λίβανο.

Κάποιοι στο Ισραήλ μπορεί να ελπίζουν ότι τα γεγονότα στο Παρίσι θα προσθέσουν στην κατανόηση των περιορισμών για την αντιμετώπιση της παλαιστινιακής τρομοκρατίας από την Ευρώπη και να βοηθήσει στο να περιοριστεί η πίεση στο Ισραήλ και να αμβλύνει τις κριτικές που εκφράστηκαν στο πλαίσιο αυτό από διάφορα όργανα και κράτη μέλη της ΕΕ. Παρόμοια γεγονότα του παρελθόντος, όμως, δείχνουν ότι αυτό δεν θα συμβεί και ότι δε μπορεί να αναμένεται καμία σημαντική αλλαγή στην ευρωπαϊκή στάση στο ζήτημα αυτό. Η ανάγκη της Ευρώπης για την Τουρκία και το Ιράν στο θέμα των προσφύγων και στην καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους θα μειωθεί επίσης από την ικανότητα του Ισραήλ να βελτιώσει την κατάστασή του απέναντι στην Ευρώπη. Για παράδειγμα, μετά την αποφασιστική νίκη του Erdogan στις εκλογές, η Τουρκία θα συνεχίσει πιθανόν να διαταράσσει την ασφάλεια και την πληροφοριακή συνεργασία του ΝΑΤΟ με το Ισραήλ. Η προσπάθεια αυτή αναμένεται να είναι αποτελεσματική, λόγω της σημασίας που αποδίδεται από τις ευρωπαϊκές χώρες στο συντονισμό με την Τουρκία σχετικά με τους πρόσφυγες.

Όσον αφορά την επίδραση των γεγονότων στο Παρίσι στο εσωτερικό παλαιστινιακό πολεμικό θέατρο, φαίνεται ότι η Χαμάς και οι άλλες ένοπλες ισλαμιστικές οργανώσεις έχουν επίγνωση της δυνατότητας που θα συνδέεται με το Ισλαμικό Κράτος. Για το λόγο αυτό, η Χαμάς έσπευσε να καταδικάσει την επίθεση και να δηλώσει ότι ο παλαιστινιακός λαός υποφέρει ακριβώς το ίδιο είδος της τρομοκρατίας από τον "Ισραηλινό κατακτητή". Η Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ, επίσης, καταδίκασε γρήγορα τις τρομοκρατικές επιθέσεις. Φαίνεται ότι αυτές οι οργανώσεις ανησυχούν ότι η Δύση θα θεωρούν βλέπουν τώρα τις διάφορες ένοπλες Παλαιστινιακές κινήσεις υπό το ίδιο πρίσμα όπως το Ισλαμικό Κράτος, γεγονός που θα υποβαθμίσει την ικανότητά τους να δρουν εναντίον του Ισραήλ στην πολιτική σφαίρα και να κερδίζουν πόντους στην παγκόσμια κοινή γνώμη. 

Των Oded Eran και Adam Hoffman

18-11-2015

Μπορείτε να δείτε το  κείμενο εδώ:

 http://www.inss.org.il/index.aspx?id=4538&articleid=10947