Ισπανία: Κατακερματισμός του πολιτικού σκηνικού και αβεβαιότητα

Για πρώτη φορά στα μεταπολιτευτικά χρονικά, η Ισπανία είναι υποχρεωμένη να αποκτήσει κυβέρνηση συνασπισμού, όμως ο σχηματισμός της αποτελεί ένα αίνιγμα, δεδομένης της πολιτικής γεωμετρίας και της κοινοβουλευτικής αριθμητικής. Οι Βρυξέλλες αποκτούν έναν νέο "πονοκέφαλο”.

   

  

Ισπανία: 

Κατακερματισμός του πολιτικού σκηνικού και αβεβαιότητα

Οι βουλευτικές εκλογές της Ισπανίας επιβεβαίωσαν την τάση που θέλει τα πολιτικά συστήματα του ευρωπαϊκού Νότου (στον οποίο μάλλον θα πρέπει να συμπεριλάβουμε πλέον και τη Γαλλία) να κατακερματίζονται και τις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις να υποχωρούν μπροστά στις εκρηκτικές κοινωνικές επιπτώσεις των υψηλών ποσοστών ανεργίας και της παρατεταμένης λιτότητας.

Η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης βλέπει έτσι τον παραδοσιακό δικομματισμό που σημάδεψε όλη την πρόσφατη ιστορία της, μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και την υιοθέτηση του Συντάγματος του 1978, να μην λειτουργεί πια: η μεν απερχόμενη κεντροδεξιά κυβέρνηση πληρώνει το κόστος μιας κοινωνικής δυσαρέσκειας που δεν παρακολουθεί τα όποια ενθαρρυντικά οικονομικά δεδομένα των τελευταίων μηνών, ενώ η κεντροαριστερά αδυνατεί να παίξει το παιχνίδι της κυβερνητικής εναλλαγής, βυθισμένη σε βαθύτατη κρίση.

Στο προσκήνιο προβάλλουν νεόκοπες δυνάμεις, με θέσεις είτε αριστερές είτε εκσυγχρονιστικές, αλλά με κοινή την "αντιπολιτική” απαξίωση του κατεστημένου (και ιδίως στην περίπτωση της Ισπανίας, βεβαρυμένου με πολλά σκάνδαλα διαφθοράς) πολιτικού συστήματος. Οι αναποφάσιστοι μέχρι την τελευταία στιγμή ψηφοφόροι φαίνεται πως στράφηκαν κατεξοχήν σε τέτοιες επιλογές.

Για πρώτη φορά στα μεταπολιτευτικά χρονικά, η Ισπανία είναι υποχρεωμένη να αποκτήσει κυβέρνηση συνασπισμού, όμως ο σχηματισμός της αποτελεί ένα αίνιγμα, δεδομένης της πολιτικής γεωμετρίας και της κοινοβουλευτικής αριθμητικής. Οι Βρυξέλλες αποκτούν έναν νέο "πονοκέφαλο”.

Με καταμετρημένο το 99,34% των ψήφων, το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα του πρωθυπουργού Μariano Rajoy κατατάσσεται πρώτο με 28,71% των ψήφων και 122 βουλευτές (επί συνόλου 350), χάνοντας πάνω από το ένα τρίτο της δύναμής του σε σύγκριση με τις εκλογές του 2011 (44,62% και 186 έδρες).

Ακολουθεί, σε απόσταση 6,7 μονάδων, το Σοσιαλιστικό Κόμμα, που σημειώνει το χειρότερο αποτέλεσμα της ιστορίας του, υποχωρώντας στο 22,02% (από 28,93% το 2011) και τις 91 έδρες. Τρίτο κατατάσσεται το αριστερό κίνημα Podemos, το οποίο δεν έχει ομοιόμορφη παρουσία, καθώς αλλού καταγράφεται αυτόνομα και αλλού σε συμμαχία με την Ενωμένη Αριστερά και λοιπές δυνάμεις: αθροιστικά συγκεντρώνει 20,64% και 69 έδρες (τις 42 αυτοτελώς), αποσπώντας μάλιστα σε ορισμένες εκλογικές περιφέρειες της Καταλωνίας και της Χώρας των Βάσκων την πρώτη θέση. Το φιλελεύθερο κίνημα Ciudadanos (Πολίτες) περιορίζεται στο 13,93% και 40 έδρες. Περαιτέρω, κατακτούν 2,39% και 9 έδρες η Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλωνίας και 8 έδρες με 2,26% το καταλανικό αυτονομιστικό κεντροδεξιό ψηφοδέλτιο Democracia y Llibertat, ενώ κοινοβουλευτική εκπροσώπηση εξασφαλίζουν η Ενωμένη Αριστερά με 2 έδρες (3,67%), το βασκικό αυτονομιστικό κεντροδεξιό κόμμα PNV με 1,21% και έξι έδρες (έναντι πέντε στο προηγούμενο κοινοβούλιο), το βασικό αριστερό κόμμα Euskal Herria Bildu με 0,88% και 2 έδρες, καθώς και το Εθνικιστικό Κόμμα των Καναρίων Νήσων με μία έδρα.

Το άθροισμα του παραδοσιακού δικομματισμού (Λαϊκό Κόμμα και Σοσιαλιστικό Κόμμα) υποχωρεί από τις 296 στις 213 έδρες, ενώ το ποσοστό συμμετοχής στην ψηφοφορία ανήλθε στο 73,03%.

Ο Mariano Rajoy δηλώνει ότι έλαβε αποφάσεις που δεν θα ήταν ευχάριστες για κανέναν κυβερνώντα αλλά απέβλεπαν στο γενικό συμφέρον της Ισπανίας και διαμήνυσε ότι η διαφορά 1,6 εκατ. ψήφων από τους Σοσιαλιστές δημιουργεί "στέρεη βάση για το μέλλον”, ώστε ο ίδιος να προχωρήσει στο σχηματισμό κυβέρνησης. Ωστόσο, το προσωπικό του μέλλον τίθεται εν αμφιβόλω, καθώς οι ανάγκες δημιουργίας κυβερνητικού συνασπισμού ίσως απαιτήσουν να "θυσιασθεί” ο πρωθυπουργός.

Τυχόν σύμπραξη Λαϊκού Κόμματος-Ciudadanos που θα φάνταζε πολιτικά ευχερέστερη (όσο και αν ο ηγέτης των τελευταίων Albert Rivera απέκλειε προεκλογικά τη σύμπραξη με "διεφθαρμένους” σχηματισμούς) δεν συγκεντρώνει απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία (176 έδρες). Ένας μεγάλος "συνασπισμός” Λαϊκού Κόμματος-Σοσιαλιστών θα αποτελούσε την πιο σταθερή, αλλά και την πιο ριψοκίνδυνη για τους εμπλεκόμενους, λύση. Πάντως, ο ηγέτης των Σοσιαλιστών Pedro Sanchez αναγνώρισε ότι ο Rajoy δικαιούται να δοκιμάσει πρώτος τον σχηματισμό κυβέρνησης. Από την άλλη, η πιθανότητα μιας συνεργασίας Σοσιαλιστών-Podemos είναι οριακά εφικτή, με βάση τους κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς, αν εξασφαλιστεί η στήριξη όλων των αυτονομιστικών κομμάτων. Οι Ισπανοί Σοσιαλιστές θα αντιμετωπίσουν σύντομα διλήμματα "πορτογαλικού τύπου”...

Του Κώστα Ράπτη

21-12-2015

http://www.capital.gr/story/3090335/ispania-katakermatismos-tou-politikou-skinikou-kai-abebaiotita

  

Τι γίνεται στην Ισπανία όταν δεν υπάρχει απόλυτη πλειοψηφία;

Μαδρίτη 

«Καλώς ορίσατε στην Ιταλία» είναι ο τίτλος άρθρου στην ισπανική El Pais την επομένη της κάλπης. Σαφής αναφορά στην πολιτική ζωή της Ιταλίας, όπου επί δεκαετίες κυριαρχούσαν συμμαχικές κυβερνήσεις -λίγων μηνών σε αρκετές περιπτώσεις- και ένα Κοινοβούλιο με δεκάδες πολιτικά κόμματα.

Οι ισπανοί δεν είναι συνηθισμένοι σε μια τέτοια εικόνα, αφού μεταπολιτευτικά ο δικομματισμός συγκέντρωνε ποσοστά ακόμα και πάνω από 80% (84% το 2008).

Σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο βασιλιάς δίνει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης σε έναν πολιτικό αρχηγό, ο οποίος καλείται στη Βουλή να παρουσιάσει τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησής του. Στη σχετική ψηφοφορία που ακολουθεί πρέπει να συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία (176) των εδρών. Αν δεν το καταφέρει, ακολουθεί δεύτερη ψηφοφορία μετά από 48 ώρες, όπου απαιτείται σχετική πλειοψηφία.

Η σύγχρονη ιστορία της χώρας είναι γεμάτη μονοκομματικές κυβερνήσεις που δεν κατάφεραν στις κάλπες να κερδίσουν την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών, αλλά πήραν την ψήφο εμπιστοσύνης της Βουλής στην πρώτη ψηφοφορία, χάρη σε μικρότερα κόμματα, συχνά από την Καταλονία ή την Χώρα των Βάσκων. 

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις, ο Χοσέ Μαρία Αθνάρ (ΡΡ) το 1996, ο Θαπατέρο (PSOE) το 2004 και 2008, αλλά και παλαιότερα ο Φελίπε Γκονθάλεθ (PSOE).

Πάντως, αν μετά από 48 ώρες ο εντολοδόχος πρωθυπουργός δεν πάρει ούτε τη σχετική πλειοψηφία, ο βασιλιάς έχει στη διάθεσή του δύο μήνες διαβουλεύσεων για το σχηματισμό άλλης κυβέρνησης. Αποτυχία και αυτής της προσπάθειας οδηγεί σε νέες εκλογές.

Η διαδικασία των διαβουλεύσεων με τους πολιτικούς αρχηγούς ξεκινά στις 13 Ιανουαρίου. Ξεχωριστός είναι ο ρόλος του προσωρινού προέδρου της Βουλής, αφού αυτός θα φτιάξει τη λίστα με τα κόμματα και τους πολιτικούς αρχηγούς με τους οποίους ο βασιλιάς θα συναντηθεί για να βρει κοινό τόπο. 

Προφανώς η λίστα περιλαμβάνει τα κόμματα που μπήκαν στη Βουλή και τους πολιτικούς αρχηγούς τους. Ωστόσο, στο παρελθόν έχουν υπάρξει περιπτώσεις αποκλεισμού κομμάτων από τη λίστα, όπως του Herri Batasuna, της πολιτικής πτέρυγας της ΕΤΑ.

Σε αντίθεση με τον πατέρα του βασιλιά Χουάν Κάρλος, ο Φίλιππος Ι Στ΄έχει σαφώς δυσκολότερο έργο. Ο Μαριάνο Ραχόι ως αρχηγός του πρώτου σε ψήφους και έδρες κόμματος, θα πρέπει να πείσει τον βασιλιά ότι μπορεί να πάρει έστω και τη σχετική πλειοψηφία. Οι υπόλοιποι πολιτικοί αρχηγοί θα πρέπει από την πλευρά τους να πείσουν ότι εκείνοι μπορούν αυτό που δεν μπορεί ο Ραχόι. 

Ο βασιλιάς καλείται να λύσει το γρίφο επιλέγοντας το πρόσωπο που έχει τις περισσότερες πιθανότητες να μην... καταψηφιστεί. Εν τω μεταξύ, υπάρχουν διαφορετικές απόψεις μεταξύ των συνταγματολόγων για το κατά πόσο μπορεί στις διαβουλεύσεις να πάρουν μέρος και εξωκοινοβουλευτικές προσωπικότητες...

Μέχρι σήμερα, ο εντολοδόχος πρωθυπουργός χρειαζόταν κατά μέσο όρο 11 μέρες για να παρουσιάσει την κυβέρνησή του. Ο κεντρώος Αδόλφο Σουάρεθ το 1979 με 168 έδρες έκανε μόλις δύο μέρες. Ο Χοσέ Μαρία Αθνάρ του Λαϊκού Κόμματος (ΡΡ) χρειάστηκε 20 μέρες το 1996 και αυτό γιατί είχε κερδίσει οριακά τους Σοσιαλιστές (μετά από 14 χρόνια στην εξουσία), έλαβε 156 έδρες και χρειάστηκε  να προσπαθήσει αρκετά για να εξασφαλίσει τις έδρες Βάσκων και Καταλανών.

Υπενθύμιση: αν ο εντολοδόχος πρωθυπουργός δεν λάβει ψήφο εμπιστοσύνης, ο χρόνος θα μετρά αντίστροφα. Είτε θα βρεθεί ο ιδανικός υποψήφιος επικεφαλής του ιδανικού συνδυασμού, είτε η χώρα θα πάει σε νέες εκλογές σε 60 μέρες.

Απόστολος Ρουμπάνης

21-12-2015

http://www.tovima.gr/world/article/?aid=763618

DW: Σε αγωνιώδη αναζήτηση εταίρων ο Rajoy

Ο νικητής των εκλογών Μαριάνο Ραχόι θα δυσκολευτεί να βρεί κυβερνητικό εταίρο. Οι ψηφοφόροι τον τιμώρησαν για την πολιτική λιτότητας που έφερε μεγάλη ανεργία στη χώρα. Αλλάζει άρδην το μετεκλογικό τοπίο στην Ισπανία.

Παρά την εκλογική καθίζηση που υπέστη το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (PP) ο επικεφαλής του και απερχόμενος πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι θέλει να συνεχίσει να βρίσκεται στο πηδάλιο της χώρας. "Κερδίσαμε τις εκλογές και όποιος κερδίζει τις εκλογές, πρέπει να σχηματίσει τη νέα κυβέρνηση", δήλωσε τα χαράματα της Δευτέρας μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Άφησε ωστόσο ανοιχτό με ποιο ή ποια κόμματα θα συνεργαστεί για να εξασφαλίσει την απαραίτητη πλειοψηφία.

Τιμωρία στον Ραχόι

Μετά την έκπληξη που επεφύλαξαν τα μικρά κόμματα, όπως το αριστερό κόμμα Podemos, που κατάφερε να εξασφαλίσει την τρίτη θέση σε απόσταση αναπνοής από τους Σοσιαλιστές (PSOE), η αναζήτηση κυβερνητικού εταίρου για το Λαϊκό Κόμμα προοιωνίζεται περίοδο μακράς πολιτικής αστάθειες. Αυτό συνδέεται άμεσα με την επώδυνη πολιτική των μεταρρυθμίσεων του Ραχόι που έβγαλε την πέμπτη σε μέγεθος οικονομία της Ευρώπης από την κρίση. Ωστόσο για τους Ισπανούς αυτή η επιτυχία κόστισε θέσεις εργασίας. Το ποσοστό ανεργίας σήμερα ξεπερνά το 20% και είναι το δεύτερο σε μέγεθος μετά το ελληνικό. Έτσι πολλοί Ισπανοί θέλησαν να τιμωρήσουν τον απερχόμενο πρωθυπουργό για την πολιτική λιτότητας, που επιβάρυνε την καθημερινότητά τους αλλά και για τα σκάνδαλα διαφθοράς στις τάξεις του ΡΡ.

Από την ανατροπή του δικομματικού συστήματος θα μπορούσαν να επωφεληθούν οι αριστεροί Podemos, οι οποίοι όπως και το Σύριζα εναντιώθηκαν στην πολιτική λιτότητας και έκαναν την πραγματική έκπληξη αγγίζοντας σχεδόν το 21% των ψήφων. Ο Πάμπλο Ιγκλέσιας έκανε λόγο για μια ιστορική ημέρα, "ξεκινάει ένας νέος πολιτικός αιώνας". Η άλλη έκπληξη των χθεσινών βουλευτικών εκλογών, το φιλελεύθερο Ciudadanos με 14% θα μπορούσε χρησιμεύσει ως "δεκανίκι" του Λαϊκού Κόμματος, αλλά τα εκλογικά ποσοστά και των δύο κομμάτων μαζί δεν επαρκούν για μια σταθερή κυβέρνηση.

Επίπονες οι διαπραγματεύσεις

Το μετεκλογικό τοπίο δεν διευκολύνει την σύμπτυξη κυβέρνησης συνασπισμού. Συγκρότηση κυβέρνησης μεγάλου συνασπισμού κατά το γερμανικό πρότυπο θα ήταν εφικτή αλλά θεωρείται απίθανο σενάριο. Κατά την προεκλογική εκστρατεία οξύνθηκαν οι τόνοι ανάμεσα στον Ραχόι και στον επικεφαλής των Σοσιαλιστών Πέδρο Σάντσες σε τέτοιο βαθμό που το ρήγμα έγινε ακόμη μεγαλύτερο. Αριστερή συμμαχία με τους Podemos επίσης δεν συγκεντρώνει την επιθυμητή πλειοψηφία. Εξάλλου στο προεκλογικό αγώνα κανένα κόμμα δεν θέλησε να αποκαλύψει τις προθέσεις του για μετεκλογικές συνεργασίες.

Ένα άλλο ενδεχόμενο θα ήταν και το σενάριο κυβέρνησης μειοψηφίας των συντηρητικών, αλλά είναι μάλλον απίθανο λόγω της ενισχυμένης θέσης των αριστερών κομμάτων. Ο Μαριάνο Ραχόι, έχοντας απόλυτη συναίσθηση των δυσκολιών, παραδέχθηκε ότι η Ισπανία εισέρχεται σε μια πολύ δύσκολη φάση. "Θα πρέπει να κλείσουμε συμφωνίες και συμμαχίες" δήλωσε, "είμαι διατεθειμένος να το πράξω, η χώρα χρειάζεται σταθερή κυβέρνηση για να συνεχίσει τη δουλειά της περασμένης τετραετίας". Λόγω της κατάστασης οι διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού ενδέχεται να διαρκέσουν πολλές εβδομάδες καθώς το Σύνταγμα της χώρας δεν προβλέπει προθεσμίες. Εάν παρόλα αυτά οι προσπάθειες δεν τελεσφορήσουν, θα είναι αναπόφευκτη η προσφυγή σε νέες εκλογές.

Ειρήνη Αναστασοπούλου 

(reuters, dpa) 

   21-Δεκ-2015 

Πηγή: Deutsche Welle

http://www.capital.gr/epikairotita/3090358/dw-se-agoniodi-anazitisi-etairon-o-rajoy