Πού Θα πάνε οι τιμές του πετρελαίου

Η στρατηγική και το σχίσμα του Καρτέλ και οι προβλέψεις των αναλυτών εμπορευμάτων για τη νέα χρονιά

Μόλις τον Ιούνιο του 2014 το αργό πετρέλαιο Brent κυμαινόταν στα 114 δολ. / βαρέλι, ενώ σήμερα με την υπερπροσφορά στα ύψη, οι τιμές κατέρρευσαν με πτώση 65% στο χαμηλότερο επίπεδο από την κρίση του 2009 και κινούνται πλέον στην περιοχή των 40 δολ. / βαρέλι. 

«Κοιτώντας το 2016 δεν βλέπω πολλούς λόγους για να πιστέψουμε ότι θα υπάρξει ανοδική αντίδραση των τιμών πετρελαίου. Η ζήτηση είναι πιο αδύναμη και ταυτόχρονα η παραγωγή του Ιράκ επιστρέφει στην αγορά» εκτίμησε ο Fatih Birol, επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (ΙΕΑ), προβλέποντας ότι «το 2016 θα είναι ένα ακόμη έτος αδύναμων αποτιμήσεων στο πετρέλαιο και φυσικά αυτό θα έχει επιπτώσεις για τις επενδύσεις στον ενεργειακό κλάδο».

Στα βασικά τους σενάρια για το νέο έτος οι αναλυτές εμπορευμάτων της Citigroup προβλέπουν τιμές στα 60 δολ. / βαρέλι προς το τέλος του 2016 για το Brent, ενώ η UBS στα 57,5 δολ. / βαρέλι, στα επίπεδα δηλαδή της μέσης εκτίμησης (57,5) των αναλυτών εμπορευμάτων (Consensus). H Deutsche Bank προβλέπει πάλι πως η μέση τιμή του πετρελαίου τύπου WTI για το 2016 θα διαμορφωθεί στα 51,5 δολ. / βαρέλι, ενώ για το Brent στα 56,3 δολ. / βαρέλι.

Οι αναλυτές εμπορευμάτων πάντως έχουν καταρτίσει διάφορα σενάρια που ξεπερνούν τα 70 δολ. / βαρέλι στο άνω άκρο τους υπολογίζοντας μάλιστα για κάθε 500 χιλ. βαρέλια πετρελαίου μείωσης της προσφοράς εξαιτίας γεωπολιτικών κινδύνων επιπρόσθετα 5-10 δολ. / βαρέλι στις τιμές του μαύρου χρυσού. Από την άλλη πλευρά, κάποιοι αναλυτές «βλέπουν» το πετρέλαιο ακόμη και στα 20 δολάρια το βαρέλι μέσα στο 2016. H Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπει πάλι ότι το 2016 η τιμή του πετρελαίου θα ανέλθει στα 51 δολάρια το βαρέλι, ενώ για τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ), η  μείωση των επενδύσεων στον κλάδο του πετρελαίου θα στηρίξει μια ανάκαμψη των τιμών του αργού στα 80 δολ. / βαρέλι μέχρι ωστόσο το 2020.

Το σχίσμα πάντως μεταξύ εχόντων και μη εχόντων του OPEC που έγινε προφανές στη διχαστική συνάντησή της στη Βιέννη τις προηγούμενες ημέρες σφυροκόπησε τις τιμές του μαύρου χρυσού. Παράλληλα ήδη από τον Φεβρουάριο του 2016, η άρση των κυρώσεων για το ιρανικό πετρέλαιο θα απελευθερώσει περίπου 500.000 βαρέλια ημερησίως σε μια ήδη τελματωμένη αγορά, καθιστώντας βέβαιο ότι στα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη θα συνεχίσει η κυριαρχία της προσφοράς, τουλάχιστον για το πρώτο εξάμηνο του έτους.  Η αυστηρή προσήλωση του OPEC στη μακρόχρονη στρατηγική για έλεγχο της αγοράς μέσω της προσφοράς που είχε ως στόχο να εξαφανίσει τον κλάδο σχιστολιθικού πετρελαίου των ΗΠΑ έχει περιορίσει τις επιλογές του καρτέλ, το οποίο θα πρέπει είτε να συνεχίσει το τέχνασμα για επέκταση του μεριδίου αγοράς ή να διακινδυνεύσει να χάσει την αξιοπιστία του.

Για τη Saxo Bank το συμπέρασμα είναι ότι ο OPEC το λέει και το εννοεί: η μείωση της παραγωγής μπορεί να συμβεί μόνο με τη συνεργασία των μη μελών του OPEC. Με τη Ρωσία να έχει ήδη δηλώσει ότι οι μειώσεις παραγωγής σε αυτή τη φάση δεν αποτελούν για αυτήν πιθανή επιλογή, η προσοχή στρέφεται και πάλι αυτόματα στους παραγωγούς υψηλού κόστους των ΗΠΑ.

Και τα 12 μέλη του OPEC έχουν υποστεί μια εντυπωσιακή μείωση εσόδων φέτος σε σύγκριση με τα τέσσερα προηγούμενα έτη, όταν οι τιμές κυμαίνονταν σε ύψη άνω των 100 δολ. / βαρέλι. Το 2016 τα έσοδα αναμένεται να μειωθούν στα 500 δισ. δολ., σε σχέση με τα έσοδα-ρεκόρ των 1.200 δισ. δολ. του 2012. Η υψηλή παραγωγή από μη μέλη του OPEC όπως τη Ρωσία, σε συνδυασμό με την αντοχή που παρουσιάζει η παραγωγή από τις ΗΠΑ και την άνω του στόχου παραγωγή του OPEC, συνέβαλαν ώστε να δημιουργηθεί ένα αρνητικό περιβάλλον για τις τιμές.

Υπάρχουν διάφορες ιστορικές παράλληλοι μεταξύ της παρούσας κατάστασης του OPEC και την περίοδο μεταξύ του 1997 και του 1999 όταν το γκρουπ έχασε τον έλεγχο της αγοράς και το πετρέλαιο έπεσε στα 10 δολ. / βαρέλι, παρατηρούσαν αναλυτές της αγοράς, σημειώνοντας πάντως  ότι το καρτέλ είχε εξέλθει της προηγούμενης κρίσης με τιμές πετρελαίου στα 150 δολ. / βαρέλι.

Τάσος Μαντικίδης

11-12-2015

http://www.tovima.gr/finance/article/?aid=760908

Ο OPEC και το παιχνίδι εξουσίας

Ο Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (OPEC) αποφάσισε να αυξήσει το ανώτατο όριο της παραγωγής του, ένα χρόνο μετά αφού ξεκίνησε να ανταγωνίζεται σκληρά τους Αμερικανούς παραγωγούς σχιστολιθικού πετρελαίου μέσω της σταθερής παραγωγής και των χαμηλών τιμών. Η τελευταία αυτή κίνηση σηματοδοτεί έναν νέο πόλεμο από τον OPEC και αποτελεί καλό λόγο να αγνοήσουμε τις εκτιμήσεις των αναλυτών που θέλουν τη Σαουδική Αραβία να οπισθοχωρεί ή τον OPEC να καταρρέει.

Πρακτικά, η απόφαση για την αύξηση του ανώτατου ορίου παραγωγής στα 31,5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως από 30 εκατομμύρια βαρέλια δεν αλλάζει και πολλά. Τα κράτη-μέλη του Οργανισμού αντλούσαν ήδη περισσότερο πετρέλαιο σε σχέση με την ποσόστωση που οι ίδιοι είχαν καθορίσει, παράγοντας περίπου 31,4 εκατ. βαρέλια την ημέρα τον Οκτώβριο. Ωστόσο, η ανακοίνωση της αύξησης του ανώτατου ορίου προκάλεσε απότομη πτώση της τιμής του αργού πετρελαίου Brent:

Αυτό συνέβη διότι, πριν από τη συνεδρίαση του OPEC την Παρασκευή, οι αναλυτές "ψιθύριζαν" πως η Σαουδική Αραβία μαλακώνει τη στάση της. Μία έκθεση της Energy Intelligence ανέφερε ότι το βασίλειο είναι έτοιμο να προτείνει μείωση της παραγωγής κατά 1 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα, εάν συνεργάζονταν οι παραγωγοί εκτός OPEC. Άλλες εκθέσεις εστίαζαν στην πίεση που ασκούν στους Σαουδάραβες ορισμένα απεγνωσμένα κράτη-μέλη του ΟPEC, όπως η Βενεζουέλα, για μείωση της παραγωγής ούτως ώστε να ανέβουν οι τιμές.

Τα σήματα αυτά, ωστόσο, ήταν είτε λάθος είτε άστοχα καθώς, κατά πώς φαίνεται, οι Σαουδάραβες δεν έχουν άλλη επιλογή από το να συνεχίσουν να αντλούν πετρέλαιο και το ίδιο ισχύει και για άλλα κράτη-μέλη του OPEC. Οι περισσότερες χώρες το κατανοούν αυτό. Όσες αντιδρούν, όπως η Βενεζουέλα και το Εκουαδόρ, απλά θα πρέπει να το δεχτούν -και να "βυθομετρήσουν" την οικονομική κατάρρευση στην οποία μπορεί να τις καταδικάσει το φθηνό πετρέλαιο.

Υπήρξε πολλή συζήτηση γύρω από τη  για τη φθίνουσα ηγεμονία του OPEC στην αγορά ενέργειας, από όταν αποφάσισε να διατηρήσει σταθερή την παραγωγή  το 2014 αντί να τη μειώσει. Αλλά ήταν η ίδια η απόφαση του OPEC που υποχρέωσε τις τιμές σε απώλειες άνω του 50%. Οι διακυμάνσεις των τιμών την Παρασκευή είναι μία ακόμη απόδειξη πως τα έθνη αυτά δεν έχουν παραγκωνιστεί και πως η Σαουδική Αραβία, και όχι οι εταιρείες σχιστόλιθου των ΗΠΑ, εξακολουθεί να είναι ο βασικός ρυθμιστής της αγοράς. Τώρα, όμως, το βασίλειο παίζει ένα ασυνήθιστο παιχνίδι.

Υπήρξαν πολλές φορές τις τελευταίες δεκαετίες που ο OPEC έδειξε να απειλείται. Το 1986, ο καθηγητής πολιτικών επιστημών Mohammed Ahrari δημοσίευσε ανάλυση με τίτλο "OPEC: Ο Γίγαντας Που Καταρρέει". Παρ’ολ’αυτά, ο Οργανισμός είναι ακόμη ζωντανός, αν και δεν έχει συγκεκριμένες μεθόδους για να επιβάλει την πειθαρχία και συχνά τα μέλη του  -ιδίως τα ισχυρότερα, όπως η Σαουδική Αραβία- αγνοούν τις συλλογικές αποφάσεις. Η ομάδα έχει μείνει ενωμένη διότι οι μικρότεροι παραγωγοί χρειάζονται τη Σαουδική Αραβία για να σταθεροποιεί την αγορά όταν η δική τους παραγωγή παρουσιάζει διακυμάνσεις. Από την πλευρά τους οι Σαουδάραβες χρειάζονται τους μικρότερους παραγωγούς για να διατηρούν την κυριαρχία τους σε μια αγορά που οι 4 από τις 5 μεγαλύτερες παραγωγούς πετρελαίου δεν είναι μέλη του OPEC.

Αυτά τα κανονίσματα δεν σημαίνουν απαραίτητα πως τα μέλη του OPEC αποφασίζουν πάντοτε ομόφωνα την αύξηση ή τη μείωση της παραγωγής. Σε μία ανάλυση του 2013, ο Khalid Alkhatlan του Πανεπιστημίου King Saud και οι συνεργάτες του περιέγραφαν την πολιτική της Σαουδικής Αραβίας στο πλαίσιο του καρτέλ ως εξής:

Ο τρόπος που η Σαουδική Αραβία αντιμετωπίζει την παραγωγή παρουσιάζει συστηματικά μεταβολές σε βάθος χρόνου, ανάλογα με τις απαιτήσεις της αγοράς και τα εκάστοτε εμπόδια στην παραγωγή των μελών του OPEC. Η συμπεριφορά της άλλαζε από τις "φυσιολογικές" περιόδους στις περιόδους με διακοπές στην παραγωγή. Σε κανονικές περιόδους, όταν η Σαουδική Αραβία ήταν αντιμέτωπη με μειωμένη ζήτηση, συνεργαζόταν με τους ετέρους της στον OPEC για να περικόψουν την παραγωγή. Όταν όμως υπήρχαν παράγοντες που διέκοπταν την παραγωγή, τότε αύξανε την παραγωγή της για να αντισταθμίσει τη μείωση άλλων μελών του OPEC.

Κάποιες φορές οι Σαουδάραβες ενεργούσαν αυτόνομα: στα μέσα της δεκαετίας του 1980 περιόρισαν τις εξαγωγές τους, προσπαθώντας ανεπιτυχώς να κρατήσουν τις παγκόσμιες τιμές σε υψηλά επίπεδα, ενώ στη δεκαετία του 1990 διατήρησαν σταθερή την παραγωγή επιτρέποντας σε άλλες χώρες του OPEC να ανακτήσουν μερίδιο αγοράς σε βάρος τους. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, η πολιτική των Σαουδαράβων δεν έβλαψε τα υπόλοιπα μέλη του OPEC.

Τα πράγματα είναι διαφορετικά τώρα. Η αγορά πετρελαίου είναι κορεσμένη. Οι εξαγωγείς πετρελαίου, ιδίως όσοι βρίσκονται εκτός του Κόλπου, αντιμετωπίζουν υψηλότερο κόστος και μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα, και έχουν ανάγκη να γίνει μια μεγάλη μείωση της παραγωγής από τους Σαουδάραβες. Είναι διατεθειμένοι να δεχτούν να μειωθεί ακόμη και η δική τους παραγωγή προκειμένου να δουν τις τιμές να ανεβαίνουν. Οι Σαουδάραβες συνήθως, υποχρεώνονταν να το κάνουν σε περιόδους μειωμένης ζήτησης, αλλά δεν θα το κάνουν αυτή τη φορά.

Εάν μειώσουν την παραγωγή, οι τεράστιες απώλειες που υπέστησαν τα μέλη του OPEC κατά το παρελθόν έτος, θα αποβούν μάταιες. Οι ΗΠΑ θα αυξήσουν την παραγωγή τους, το οποίο θα τις οδηγήσει να άρουν το εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου και τα μέλη του OPEC θα αρχίσουν να χάνουν τις εξαγωγικές αγορές τους. Στη συνέχεια, η συμμετοχή του Οργανισμού στα πράγματα θα συρρικνωθεί: έχοντας χάσει το στάτους του κυρίαρχου παίκτη της αγοράς, η Σαουδική Αραβία δεν θα είναι ικανή να σταθεροποιεί τις τιμές για τα υπόλοιπα μέλη του OPEC.

Οι Σαουδάραβες θέλουν ένα μέλλον στο οποίο οι ΗΠΑ δεν θα μπορούν να διεκδικήσουν το ρόλο του κυρίαρχου παίκτη. Παρότι οι frackers έχουν αποδειχθεί πιο ανθεκτικοί από ό, τι αναμενόταν πριν από ένα χρόνο, οι ενδείξεις πως χάνουν έδαφος πολλαπλασιάζονται. Στην επισκόπηση της αγοράς για το μήνα Νοέμβριο, η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας προέβλεψε ότι η αμερικανική παραγωγή πετρελαίου από σχιστόλιθο θα υποχωρούσε κατά 600.000 βαρέλια ημερησίως (η εκτίμηση του Οκτωβρίου ήταν για πτώση κατά 400.000 βαρέλια την ημέρα). Οι frackers δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα να αντισταθμίζουν τις απώλειες στο βαθμό που το έκαναν πέρυσι, και τώρα, οι πηγές χρηματοδότησης στερεύουν για τους παραγωγούς πετρελαίου των ΗΠΑ. Το επισφαλές χρέος των εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου αντιπροσωπεύει τώρα το ένα τρίτο των συνολικών μη εξυπηρετούμενων δανείων των ΗΠΑ. Με την αύξηση των επιτοκίων της Fed να πλησιάζει, οι παραγωγοί πετρελαίου από σχιστόλιθο με τη μεγαλύτερη εξάρτηση από το χρέος θα έρθουν σε πολύ δύσκολη θέση.

Αν οι Σαουδάραβες συμφωνούσαν σε μια μείωση της παραγωγής τώρα και οι τιμές εκτοξεύονταν, οι frackers θα ανακουφίζονταν. Οι αντιμαχόμενες πλευρές θα επέστρεφαν και πάλι στο σημείο μηδέν: Οι Αμερικανοί θα διεκδικούσαν τη νίκη και τα μέλη του OPEC μπορεί να αποκόμιζαν περισσότερα έσοδα αλλά θα χρειαζόταν να δώσουν μάχη για τις παραδοσιακές αγορές τους. Οι Σαουδάραβες θα το μισούσαν αυτό, για αυτό και δεν θέλουν να μειώσουν την παραγωγή. Εάν δεν το πράξουν, ούτε τα άλλα μέλη του OPEC μπορούν να το κάνουν: Χωρίς τους Σαουδάραβες, έχουν ελάχιστες ελπίδες να κινήσουν τα νήματα της αγοράς.

Οι Σαουδάραβες χρησιμοποιούν το λουτρό αίματος ούτως ώστε να διεκδικήσουν μερίδιο αγοράς: υπονομεύοντας, για παράδειγμα τη Ρωσία στις ευρωπαϊκές αγορές. Σε απάντηση, η Ρωσία κρατά ανοιχτές τις αντλίες της, οδηγώντας την τιμή ακόμη χαμηλότερα και έτσι άθελά της δουλεύει για τη Σαουδική Αραβία. Η Σαουδική Αραβία έχει ένα σχέδιο και κανείς στον OPEC δεν έχει εναλλακτικό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν σημειώθηκε εξέγερση εναντίον των Σαουδαράβων, την Παρασκευή και για τον οποίο ο OPEC θα παραμείνει ενωμένος, για καλό και για… κακό.

Του Leonid Bershidsky

 Bloomberg View 

 07-Δεκ-2015  

http://www.capital.gr/bloomberg-news/3086476/o-opec-kai-to-paixnidi-exousias