Happy horror picture show - ή το ναρκωτικό του facebook

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα σπαθί διπλής κόψης. 

Μπορούν να δημιουργήσουν ψευδαισθήσεις αλλά προσφέρονται και για μία παγκόσμια πρωτοφανή πλατφόρμα αφύπνισης και ενημέρωσης διευκολύνοντας τις επικοινωνίες σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης και κινητοποιώντας τους ανθρώπους παντού και ταυτόχρονα. Δεν πρέπει να το παραβλέπουμε αυτό σε σχέση με τις προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε στο εγγύς μέλλον. Αντιθέτως, μάλλον σε αυτή την δυναμική πρέπει να εστιάζουμε.

Essena O'Neill 

O σπουδαίος συγγραφέας Σαίξπηρ είπε κάποτε: «ο κόσμος είναι μία σκηνή και όλοι οι άντρες κι οι γυναίκες είναι απλώς ηθοποιοί». Καθημερινά, όταν κοιτάζω τη σελίδα των νέων μου στο Facebook, σκέφτομαι αυτή την φράση. Σχεδόν σε όλους μας αρέσει να παρουσιάζουμε τον ιδανικό εαυτό μας στον κόσμο και να μας το αναγνωρίζουν. Είναι ένα πολύ ευχάριστο συναίσθημα.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν διεισδύσει στα βαθύτερα σημεία της συνείδησής μας και έχουν εξελιχθεί στο νέο όπιο για τις μάζες.

Μεθούμε καθημερινά και εθιζόμαστε όλο και περισσότερο. Όπως ακριβώς οι εταιρικές ή/και εμπορικές σελίδες στο Facebook έχουν αποκτήσει ίση ή και μεγαλύτερη σημασία από τις ιστοσελίδες των εταιρειών που εκπροσωπούν, έτσι και οι προσωπικοί μας λογαριασμοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, instagram κτλ) είναι εξίσου σημαντικοί με εμάς τους ίδιους. Συνιστούν πλέον ένα δεύτερο στρώμα πραγματικότητας στο οποίο συνεχώς αυτοδιαφημιζόμαστε.

Ο Καναδο-Εσθονός συγγραφέας και ακτιβιστής Kalle Lasn, στο βιβλίο του "Culture Jamming", περιγράφει γλαφυρά πώς η διαφήμιση μολύνει το πνευματικό μας περιβάλλον. Καθημερινά, ερχόμαστε αντιμέτωποι με εκατοντάδες διαφημίσεις, οι οποίες υφαίνουν σταδιακά μία πολύ σοβαρή κοινωνική παρενέργεια: την άγνοια. Όπως και το διοξείδιο του άνθρακα μολύνει το φυσικό περιβάλλον, έτσι ακριβώς και η διαφήμιση και η πολιτική του lifestyle μολύνουν το πνευματικό μας περιβάλλον και εντείνουν την άγνοια και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενέχουν αυτόν τον κίνδυνο εξίσου. Μπορεί αυτό να μην ισχύει εξ ολοκλήρου για τις πολιτικές συζητήσεις στο facebook ή το twitter, σίγουρα, όμως, είναι αληθές για τις selfie (αυτοπορτρέτα) και το ποζάρισμα. Η αίσθησή μου είναι ότι οι ελληνίδες κατατάσσονται πολύ ψηλά στην παγκόσμια κατάταξη σε σχέση με τις ηδυπαθείς φωτογραφίες που ανεβάζουν (φορώντας μαγιώ, με μακιγιάζ και ημι-επαγγελματικό φωτισμό κ.ο.κ.). Μην σας φαίνεται αστείο. Δεν είναι.

Ένα πολύ ζωντανό παράδειγμα όσων προανέφερα είναι η περίπτωση της 18χρονης  Essena O' Neill   από την Αυστραλία η οποία είχε περισσότερους από 600,000 ακόλουθους (followers) στο Instagram και διέγραψε τις περισσότερες φωτογραφίες της, ανεβάζοντας και ένα σχετικό βίντεο, όπου με λυγμούς παραδέχεται ότι συνειδητοποίησε πως ζούσε μόνο για να παίρνει «μου αρέσει» (likes) στις αναρτήσεις της. Όπως, επίσης, αναφέρει η ίδια, αρκετές εταιρείες την πλήρωναν αδρά για να τις διαφημίζει έμμεσα στις φωτογραφίες της αλλά, παραδέχεται, ότι το μεγαλύτερο κομμάτι της εξάρτησής της αφορούσε στην τόνωση της αυτοπεποίθησής της και την επιβεβαίωσή της μέσω των likes. Προσωπικά, γνωρίζω 12χρονα που ήδη διαθέτουν μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (συμπεριλαμβανομένου του Instagram) και γίνεται όλο και περισσότερο ο κανόνας, η τυπική καθημερινότητα των ίδιων και των συνομήλικών τους. Η νέα γενιά μεγαλώνει θεωρώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως το φυσικό της περιβάλλον. Κυριολεκτικά δεν γνωρίζουν άλλη πραγματικότητα- μία χωρίς μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η άγνοια είναι ευλογία, λένε, ζούμε, όμως, σε μία εποχή που δεν έχουμε την πολυτέλεια να την βιώνουμε σαν ένα ναρκισσιστικό παράλληλο σύμπαν. Οι επιλογές μας είναι απλές: είτε η Γενιά Y αποκτά συνείδηση (λογικεύεται) και δημιουργεί ένα κόσμο βιωσιμότητας και δικαιοσύνης. Ή αναπαράγουμε ένα χαλασμένο σύστημα και ερχόμαστε αντιμέτωποι με πολύ σοβαρές διαταράξεις - είτε είναι η κλιματική αλλαγή ή η ολοσχερής εταιρική κατάληψη των δημοκρατιών μας. Εάν δεν ανακτήσουμε την χαμένη μας αίσθηση ευθύνης, είμαστε απλά καταδικασμένοι.

Είναι προφανές ότι ο ναρκισσισμός είναι συνυφασμένος με την ανθρώπινη φύση. Ζούμε σε ένα κόσμο συμβόλων και συμβολισμών και επηρεαζόμαστε βαθιά από τις υποφώσκουσες διαλεκτικές που ενυπάρχουν στην γλώσσα και την κουλτούρα μας. Κι όμως, πιστεύω ακράδαντα ότι μπορούμε και πρέπει να αντιμετωπίσουμε τον ναρκισσισμό σαν μία μάσκα, κάτι μη-απόλυτο και βαθιά εξαρτώμενο από το πολιτισμικό πλαίσιο. Να έχουμε συνείδηση της μάσκας αυτής και να την αλλάζουμε με άλλες, να παίζουμε μαζί τους και να τις σαρκάζουμε. Η πιο σοβαρή μάσκα, βέβαια, είναι η ίδια η γλώσσα. Μάλλον αυτός είναι ο λόγος που οι «κοσμοπολίτες» είναι συχνότερα υποψιασμένοι και δύσπιστοι απέναντι σε έννοιες όπως ο πατριωτισμός ή ο συλλογικός ενθουσιασμός/παροξυσμός. Γνωρίζουν ότι πρόκειται για μάσκες, όπως είναι και οι ιδεολογίες αλλά και ο αυτοπροσδιορισμός ή αναγνώριση ταυτότητας.

Αρνούμαι να είμαι μέρος μίας συμβολικής κατασκευής χωρίς να την αμφισβητώ. Τη στιγμή που σβήνει η σκέψη και το ασυνείδητο μάς καταλαμβάνει εξ ολοκλήρου, ο κόσμος μας θα είναι ανεξέλεγκτος και δεν φαντάζει πολύ μακρινός.

Συμπερασματικά, θα έλεγα ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα σπαθί διπλής κόψης. Μπορούν να δημιουργήσουν ψευδαισθήσεις αλλά προσφέρονται και για μία παγκόσμια πρωτοφανή πλατφόρμα αφύπνισης και ενημέρωσης διευκολύνοντας τις επικοινωνίες σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης και κινητοποιώντας τους ανθρώπους παντού και ταυτόχρονα. Δεν πρέπει να το παραβλέπουμε αυτό σε σχέση με τις προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε στο εγγύς μέλλον. Αντιθέτως, μάλλον σε αυτή την δυναμική πρέπει να εστιάζουμε

Αντώνης Σβαρτς 

Συν-ιδρυτής του Vouliwatch.gr

http://www.huffingtonpost.gr/antonis-schwarz/happy-horror-picture-show_b_8686480.html?utm_hp_ref=greece