Η "τριμερής" εν μέσω ανατροπών στην Aνατολική Mεσόγειο

Η συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου έχει αποκτήσει τη δυναμική της, όπως αποδεικνύει η τακτική διεξαγωγή τριμερών συναντήσεων σε επίπεδο κορυφής, ή κινήσεις αβροφροσύνης, όπως η παρουσία του Αλέξη Τσίπρα στα εγκαίνια της νέας διώρυγας του Σουέζ. Ωστόσο, το πλαίσιο μέσα στο οποίο ξεδιπλώνεται αυτή τη συνεργασία έχει αλλάξει εντυπωσιακά, κατά τρόπους που ενδεχομένως ξεπερνούν τους πρωταγωνιστές της.

Δικαιώνοντας την ετυμολογία του ονόματός της, η Μεσόγειος έχει αναδειχθεί τους τελευταίους μήνες σε επίκεντρο μιας αναμέτρησης παγκοσμίου ενδιαφέροντος, όπως αποδεικνύει η συγκέντρωση στο ανατολικό της τμήμα των ναυτικών και στρατιωτικών δυνάμεων διαφορετικών μεγάλων δυνάμεων. Ήδη από τον περασμένο Μάιο, δηλ. σε σχετικά ανύποπτο χρόνο, η ανατολική Μεσόγειος αποτέλεσε τον χώρο διεξαγωγής κοινών ασκήσεων του ρωσικού και του κινεζικού ναυτικού. Η πρωτοβουλία μεταφοράς των ασκήσεων αυτών από τον Ειρηνικό, όπου είχαν πραγματοποιηθεί για τελευταία φορά το 2012, στην ανατολική Μεσόγειο ανήκε, πολύ χαρακτηριστικά, στην Κίνα.

Επρόκειτο για την πρώτη φορά που το κινεζικό Πολεμικό Ναυτικό, ασκούνταν σε περιοχή τόσο απομακρυσμένη από την βάση του, και μάλιστα στη Μεσόγειο, η οποία μέχρι πρότινος μπορούσε βασίμως να θεωρηθεί ως "Νατοϊκή λίμνη". Για το Πεκίνο, η υπογράμμιση της ναυτικής ισχύος του αποτελεί έμπρακτη απάντηση στην κλιμάκωση της παρουσίας ΗΠΑ και Ιαπωνίας στη Σινική Θάλασσα, αλλά και υπενθύμιση των συμφερόντων του στην ασφάλεια των θαλασσίων οδών μεταφοράς πετρελαίου. Επιπλέον, η Μεσόγειος αποτελεί το δυτικό άκρο της νέας, χερσαίας και θαλάσσιας, Οδού του Μεταξιού που οραματίζεται ο Xi Jinping, εξ ου και το κινεζικό επενδυτικό ενδιαφέρον για λιμάνια όπως του Πειραιά.

Η στρατιωτικοποίηση της ανατολικής Μεσογείου κλιμακώθηκε δραματικά με τη ρωσική επέμβαση στην συριακή κρίση το φθινόπωρο, αλλά και με τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 13ης Νοεμβρίου στο Παρίσι, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη γαλλικών, βρετανικών και γερμανικών δυνάμεων, στο πλαίσιο επιχειρήσεων κατά του ισλαμικού Κράτους. Και μόνο το γεγονός ότι στην περιοχή βρίσκονται η ναυαρχίδα του ρωσικού στόλου Moskva, το γαλλικό αεροπλανοφόρο Charles de Gaulle (με δικαιώματα ελλιμενισμού στη μερσίνα) και επιχειρούν βρετανικά βομβαρδιστικά από τη βάση του Ακρωτηρίου στην Κύπρο και γερμανικά αναγνωριστικά σταθμευμένα στο Ιντσιρλίκ της Τουρκίας, λέεει πολλά. Και βέβαια υπάρχει πάντοτε ο αμερικανικός Έκτος Στόλος, με την ομάδα του αεροπλανοφόρου Ηarry Truman να κινείται αυτή τη στιγμή από την κεντρική Μεσόγειο προς τα ανοιχτά της Συρίας.

Η Ρωσία βεβαίως "ήρθε για να μείνει”, καθώς η εμπλοκή της στη Συρία διαρκώς βαθαίνει, προσφέροντας μια μέχρι πρότινος αναπάντεχη δυνατότητα προβολής της ισχύος της στην ανατολική Μεσόγειο, από την οποία, όλως τυχαίως, περνούν και όλα τα σχέδια παράκαμψης της Gazprom ως προνομιακού ενεργειακού τροφοδότη της Ευρώπης. Την ρωσική παρεμβολή τη νιώθουν πολύ καλά και οι χώρες της τριμερούς, είτε με το εντατικό φλερτ της Μόσχας προς το Κάιρο (στην βάση της συναντίληψης για τον "τρομοκρατικό κίνδυνο”, αλλά και ρωσικών επενδυτικών σχεδίων στην βιομηχανική ζώνη της νέας Διώρυγας του Σουέζ), είτε με τα αιτήματα διευκόλυνσης που δοκιμάζουν τα όρια ευελιξίας των μελών της Ε.Ε. στην περιοχή: το καλοκαίρι προς την Ελλάδα, για την διέλευση ρωσικών μεταγωγικών από το FIR Αθηνών προς τη Συρία (με αποτέλεσμα της γνωστές αμερικανικές αντιδράσεις) και τώρα προς την Κύπρο για την αξιοποίηση του αεροδρομίου Πάφου από τις ρωσικές δυνάμεις.

Από την άλλη πλευρά, οι κινήσεις του Δυτικού στρατοπέδου διαρκώς αναβαθμίζουν τον ρόλο της Τουρκίας – του μεγάλου "άλλου” που έφερε κοντά το Κάιρο, την Αθήνα και τη Λευκωσία, παρά τις επαναλαμβανόμενες διακηρύξεις ότι η τριμερής δεν στρέφεται εναντίον ουδενός. Παρά το ρωσοτουρκικό θερμό επεισόδιο (ή μάλλον ακριβώς εξαιτίας αυτού) η Άγκυρα αποκτά μιαν αίσθηση ασυλίας και ατιμωρησίας, λόγω της αλληλεγγύης των συμμάχων της στο ΝΑΤΟ, με αποτέλεσμα να δοκιμάζει πλέον τις δυνάμεις της από το βόρειο Ιράκ, όπου η ανάπτυξη τουρκικού τάγματος "εκπαιδευτών” έχει προκαλέσει τη θυελλώδη αντίδραση της Βαγδάτης, μέχρι το μακρινό (και με πρωταγωνιστικό ρόλο στην παραγωγή φυσικού αερίου) Κατάρ, όπου θα δημιουργήσει στρατιωτική βάση.

Επιπλέον, ο ρωσο-τουρκικός οικονομικός πόλεμος, μετά την κατάρριψη του Suhoi-24, ενισχύει την ανάγκη και της ίδιας της Τουρκίας να αναζητήσει, έστω και προληπτικά, εναλλακτικές πηγές ενεργειακής τροφοδοσίας.Με άλλα λόγια, η ανατολική Μεσόγειος έρχεται ακόμη περισσότερο στο προσκήνιο, ως πιθανή πηγή ενεργειακής τροφοδοσίας, ιδίως μετά την ανακάλυψη στη θαλάσσια δικαιοδοσία της Αιγύπτου του γιγαντιαίου κοιτάσματος Zor που κατά τις εκτιμήσεις της ιταλικής Eni ενδεχομένως περιλαμβάνει έως και 30 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου.

Όλα τα παραπάνω, δημιουργούν ένα έδαφος το οποίο αφενός ενθαρρύνει την αποκατάσταση των ψυχρών τουρκο-ισραηλινών σχέσεων (δεδομένων και των πρόσφατων τριβών Αιγύπτου και Ισραήλ στα ζητήματα ενεργειακής συνεργασίας) και αφετέρου αναδεικνύει την Τουρκία ως κόμβο μεταφοράς των υδρογονανθράκων της ανατολικής Μεσογείου στην διεθνή αγορά μέσω της απλούστερης οδού, ήτοι της σύνδεσης Κύπρου με τις τουρκικές ακτές. Το Κυπριακό, επί του οποίου η κινητικότητα έχει κορυφωθεί, αναδεικνύεται έτσι από χρονίζον ζήτημα σε άκρως επίκαιρο σημείο της διεθνούς σκακιέρας.

Πρόκειται για ένα τοπίο το οποίο υπερβαίνει κατά πολύ τους όποιους σχεδιασμούς και τα συμφέροντα της "τριμερούς”.

Του Κώστα Ράπτη

9-12-2015

http://www.capital.gr/epikairotita/3087261/i-trimeris-en-meso-anatropon-stin-anatoliki-mesogeio