Ήταν αποτυχία το ευρώ;

Το συνέδριο του Νοεμβρίου, το οποίο συγκέντρωσε 50 κορυφαίους οικονομολόγους, εξέτασε εάν το ευρώ ήταν μια αποτυχία. Συζητήθηκαν μια σειρά από ερωτήσεις. Πώς θα πρέπει να κριθεί το ευρώ; Καθαρά από το γεγονός ότι έχει επιβιώσει; Ή από το γεγονός ότι έχει γίνει ένα σημαντικό διεθνές αποθεματικό νόμισμα; Ή με τη σύγκριση του τι λένε οι υποστηρικτές ότι θα κάνει για την Ευρώπη με το τι πραγματικά συνέβη; Έχει βοηθήσει το ευρώ την Ευρώπη να απαντήσει στις οικονομικές και πολιτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει; Ή έχει καταστήσει ακόμη πιο δύσκολο να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις, δημιουργώντας νέες επίσης; Θα μπορούσε η διάλυση της ευρωζώνης να ανοίξει τον δρόμο για μια οικονομική ανάκαμψη και μια χαλάρωση των πολιτικών εντάσεων; Ή θα απελευθέρωνε ανεξέλεγκτη οικονομική και πολιτική αστάθεια;

Υπήρξε ευρεία συναίνεση ότι το ευρώ ήταν μια απογοήτευση: η οικονομική επίδοση της νομισματικής ένωσης ήταν πολύ φτωχή, και αντί να φέρει τα κράτη-μέλη της ΕΕ μαζί και να προωθήσει μια στενότερη έννοιας και κοινής ταυτότητας, το ευρώ έχει διχάσει τις χώρες και έχει πλήξει την εμπιστοσύνη στην ΕΕ. Ενώ μόνο λίγοι από τους συμμετέχοντες σκέφτηκαν ότι είναι πιθανό ή σκόπιμο να διαλυθεί η ευρωζώνη, υπήρξε ευρεία απαισιοδοξία για την ικανότητα της πολιτικής ελίτ της ευρωζώνης να πουλήσει τα απαραίτητα βήματα ολοκλήρωσης στα όλο και πιο απογοητευμένα εκλογικά τους σώματα.

Για τους περισσότερους συμμετέχοντες, υπήρξε ένα διευρυμένο κενό μεταξύ του τι χρειαζόταν –περισσότερη ενοποίηση, επιμερισμός του ρίσκου και αλληλεγγύη- και τι ήταν διατεθειμένα τα εκλογικά σώματα να υποστηρίξουν. Η ευρωζώνη θα μπορούσε να ακμάσει με τους θεσμούς που στηρίζονται στην δημοκρατία. Οι κανόνες ήταν ένα φτωχό υποκατάστατο και στερούνταν νομιμότητας καθώς ουσιαστικά καθορίζονταν από έναν επιλεγμένο όμιλο κρατών-μελών και την ΕΚΤ. Για μια μειοψηφία, οι κανόνες ήταν οι σωστοί, και η ευρωζώνη θα μπορούσε να λειτουργήσει ένα οι χώρες συμμορφωνόταν με αυτούς. Για μία άλλη μειοψηφία, τα προβλήματα ήταν το αποτέλεσμα λαθών πολιτικής, όχι του θεσμικού πλαισίου της ευρωζώνης.

Για κάποιους συμμετέχοντες, η διάλυση της ευρωζώνης θα μπορούσε να προκαλέσει καταστροφική οικονομική εξαθλίωση. Και δεν θα βοηθούσε τις χώρες να ανακτήσουν την ανταγωνιστικότητα ή να μειώσουν τα πραγματικά επιτόκια, καθώς τα προβλήματά τους βρίσκονται στις βιομηχανικές δομές και η νομισματική κυριαρχία ήταν απατηλή. Άλλοι αντιτείνουν ότι θα υπάρξει χρηματοπιστωτική αστάθεια σε κάθε περίπτωση, καθώς η ασθενής ανάπτυξη και ο πληθωρισμός οδήγησαν σε διαγραφές χρεών. Η διάλυση θα ήταν χαοτική, αλλά η λάθος ευθυγράμμιση των πραγματικών ισοτιμιών ήταν ένα πρόβλημα και απαιτούσε προσαρμογή. Τα εθνικά θεσμικά όργανα θα ήταν σε καλύτερη θέση να δημιουργήσουν το απαιτούμενο μείγμα δημοσιονομικών και νομισματικών πολιτικών.

Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν σε γενικές γραμμές ότι τόσο η διάσπαση της ευρωζώνης όσο και η κωλυσιεργία, φέρουν πολιτικούς κινδύνους. Για κάποιους, η διάλυση θα προκαλούσε μοιραία βλάβη στην ΕΕ, καθιστώντας την Ευρώπη ακόμη λιγότερο ικανή να αντιμετωπίσει τις μυριάδες προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Άλλοι ήταν λιγότερο απαισιόδοξοι: η διάλυση θα δημιουργούσε νομική αβεβαιότητα, αλλά οι συμβάσεις θα επιλύονταν προς όφελος των οφειλετών, χαλαρώνοντας τις λαϊκιστικές πιέσεις σε αυτές τις χώρες. Και σε κάθε περίπτωση, εάν η ανάπτυξη της ευρωζώνης παραμένει ασθενής, ο αριθμός των πολιτών της ευρωζώνης που υποστηρίζουν λαϊκιστικά κόμματα θα συνέχιζε να αυξάνεται, οδηγώντας σε παράλυση του πολιτικού συστήματος.

Τέλος, οι συμμετέχοντες συζήτησαν την επίδραση της κρίσης στην συμμετοχή της Βρετανίας στην ΕΕ. Το χειρότερο σενάριο θα ήταν να υπάρξει κωλυσιεργία στην ευρωζώνη καθώς αυτό θα σήμαινε συνέχιση της μεγάλης κλίμακας μετανάστευσης στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενισχύοντας την εχθρότητα προς την ΕΕ. Μια πετυχημένη και ολοκληρωμένη ευρωζώνη, ήταν σίγουρα προς το συμφέρον του Ηνωμένου Βασιλείου και θα πρέπει να είναι συνεπές με την συνέχιση της παραμονής στην ΕΕ όσο η Βρετανία εμπλέκεται εποικοδομητικά και η ευρωζώνη εμφάνιζε ευαισθησία στις βρετανικές ανησυχίες.

Των Simon Tilford, John Springford, Christian Odendahl

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.cer.org.uk/publications/archive/report/2016/has-euro-been-failure

14/1/2016