Αξίζει, τελικά, η συμφωνία με το Ιράν





Αν και τίποτα από όσα κάνουν ο Αμερικανός πρόεδρος Barack Obama και ο υπουργός Εξωτερικών, John Kerry, δεν περνάει χωρίς κριτική από τους πολιτικούς τους αντιπάλους, η 16η Ιανουαρίου ήταν μια πολύ καλή ημέρα για την αμερικανό-ιρανική διπλωματία. Το πιο σημαντικό, ήταν η "ημέρα εφαρμογής" για την πυρηνική συμφωνία του Ιράν. Η απελευθέρωση του δημοσιογράφου της Washington Post, Jason Rezaian και τεσσάρων άλλων πολιτών με διπλή (αμερικανική και ιρανική) υπηκοότητα, ήταν ένα σημαντικό πρόσθετο πλεονέκτημα. Εκτός από την ανθρωπιστική πλευρά και την πλευρά της δικαιοσύνης, αφαιρεί ένα από τα ισχυρότερα επιχειρήματα που έχω ακούσει από τους Αμερικανούς σχετικά με το γιατί η συμφωνία για τα πυρηνικά δεν θα έπρεπε να είχε περιοριστεί στη σφαίρα των πυρηνικών.

Η επαλήθευση από την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) ότι το Ιράν έχει πραγματοποιήσει τις αρχικές απαιτήσεις στο πλαίσιο του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης (JCPOA) σημαίνει ότι το Ιράν δεν μπορεί να παράγει σχάσιμο υλικό που χρησιμοποιείται σε όπλα, σε διάστημα μικρότερο του ενός έτους, δίνοντας αρκετό χρόνο για παρακολούθηση. Η περιοχή και ο ευρύτερος κόσμος είναι ασφαλέστερος ως εκ τούτου. Τα οφέλη από αυτό το αποτέλεσμα που έχει έλθει ειρηνικά, δεν μπορούν να υπερεκτιμηθούν. Για το προσεχές μέλλον, δεν υπάρχει πλέον καμία προοπτική του Ιράν με βόμβα ή βομβαρδισμός του Ιράν, που θα μπορούσε πιθανότατα να κεντρίσει την πυρηνικοποίηση έτσι και αλλιώς.

Κλειδί σε αυτό ήταν τρεις περιπτώσεις πυρηνικής επαναφοράς. Η διάλυση του πυρήνα του αντιδραστήρα στο Αράκ αφαίρεσε την δυνατότητα διαδρομής πλουτωνίου στα πυρηνικά όπλα. Η αφαίρεση 14.000 συσκευών φυγοκέντρησης και η εξαγωγή του 98% των ιρανικών αποθεμάτων σε χαμηλό εμπλουτισμένο ουράνιο, μπλόκαραν μία διαδρομή όπλων ουρανίου, με υψηλό επίπεδο εμπλουτισμού. Το Ιράν επίσης έλαβε άλλα μέτρα σε συμφωνία με την JCPOA, συμπεριλαμβανομένης και της θαλάσσιας μεταφοράς 40 τόνων πλεοναζόντων βαρέων υδάτων.

Μια τέτοια επαναφορά ικανοτήτων είναι σχετικά σπάνια στην ιστορία ελέγχου των όπλων. Το να μπει όριο στις δυνατότητες, συμβαίνει πιο συχνά από το συνηθισμένο, όπως όταν τα κράτη συμφωνούν να μην παράγουν επιπλέον σχάσιμο υλικό ή να διεξάγουν επιπλέον πυρηνικές δοκιμές. Στην περίπτωση του Ιράν, διατήρησε πολλές από τις βασικές δυνατότητες, αναβάλλοντας για περισσότερο από 15 χρόνια το δικαίωμα να τις επεκτείνει χωρίς εμπόδια. Οι 14.000 συσκευές φυγοκέντρησης που αφαιρέθηκαν από τη Natanz και το Fordow για παράδειγμα, έχουν αποθηκευτεί, για χρήση ως αντικατάσταση στο ενδιάμεσο.

Ωστόσο, αφαιρέθηκαν με τέτοια ταχύτητα που πολλά από τα μηχανήματα θα έχουν καταστραφεί στη διαδικασία. Η επαναφορά των δυνατοτήτων του Ιράν είναι ως εκ τούτου ακόμη μεγαλύτερη από ό,τι συμφωνήθηκε με την JCPOA.

Το Ιράν δεν πήρε αυτά τα μέτρα λόγω της καλής του θέλησης, ασφαλώς. Ζήτησε απεγνωσμένα την ελάφρυνση των κυρώσεων, που εξαρτιόταν από το εάν θα λάβει αυτά τα μέτρα. Πιο άμεσα, το Ιράν θα μπορεί να έχει πρόσβαση σε περίπου 56 δισ. δολάρια κατασχεμένα κέρδη από την πώληση πετρελαίου –όχι στο ποσό των 150 δισ. δολαρίων που υποστήριζαν στις ΗΠΑ οι αντιτιθέμενοι στη συμφωνία. οι περιορισμοί στις πωλήσεις πετρελαίου που κόστιζαν 150 εκατ. δολάρια ημερησίως, αφαιρούνται. Όλες οι κυρώσεις του ΟΗΕ και της ΕΕ που σχετίζονται με τα πυρήνα, αίρονται τώρα, και αναστέλλονται πολλές αμερικανικές κυρώσεις.

Η άρση των κυρώσεων έρχεται με προβλήματα ωστόσο, διότι οι περισσότερες δυτικές κυβερνήσεις θα είναι επιφυλακτικές σχετικά με το να ξεκινήσουν εκ νέου δραστηριότητες με το Ιράν, μέχρι να σιγουρευτούν ότι δεν θα υπόκεινται σε αμερικανικές κυρώσεις. Δεδομένης της πολυδιάστατης φύσης των αμερικανικών κυρώσεων, θα χρειαστεί κάποιος χρόνος πριν οι ξένες εταιρείες σιγουρευτούν. Οι τράπεζες, που έχουν αντιμετωπίσει τα πιο υψηλά πρόστιμα, θα είναι μεταξύ των πιο επιφυλακτικών. Και η απουσία αξιόπιστων τραπεζικών διόδων σημαίνει ότι άλλες επιχειρήσεις δεν θα έχουν κανένα τρόπο να επαναπατρίσουν τα κέρδη.

Σε ένα workshop στις 14 Ιανουαρίου σχετικά με την επίδραση των κυρώσεων, ακούσαμε για παράδειγμα ότι εξαιτίας του ότι η μεταστροφή των νομισματικών συναλλαγών εξακολουθεί να απαγορεύεται, οι business με το Ιράν δεν μπορούν να διεξάγονται σε δολάρια, το νόμισμα που στηρίζει την παγκόσμια οικονομία. Οι ξένες θυγατρικές αμερικανικών θυγατρικών που έχουν οποιαδήποτε σχέση με το εσωτερικό, θα μπορούσαν να υπόκεινται στις απαγορεύσεις των Αμερικανών πολιτών στο να ξεκινήσουν επιχειρηματική δραστηριότητα με το Ιράν. Μόνο μικρές ξένες επιχειρήσεις ή αυτές που έχουν έδρα σε χώρες όπως η Ρωσία που δεν έχουν καμία σύνδεση με τις ΗΠΑ, θα είναι ικανές να ανοίξουν δραστηριότητες με το Ιράν. Αλλά οι περισσότεροι Ιρανοί δεν θέλουν να περιοριστούν σε τέτοιες αγορές. Θέλουν την δυτική τεχνολογία και εμπορικά αγαθά.

Οι παρατεταμένες επιδράσεις των αμερικανικών κυρώσεων ίσως να μην γίνουν εμφανείς για κάποιο διάστημα. Στο μεταξύ, αυτό που αισθάνονται οι Ιρανοί μετά την ανακοίνωση της χαλάρωσης των κυρώσεων, θα βοηθήσει στην τόνωση της οικονομίας.

Οι Ιρανοί θα αισθάνονται επίσης χαρούμενοι που επτά από τους πολίτες τους που είχαν καταδικαστεί από τις ΗΠΑ ή που εκκρεμούσε η δίκη τους, τους δόθηκε επιείκεια με αντάλλαγμα την απελευθέρωση των Αμερικανών κρατούμενων. Η σιωπηρή ισορροπία αυτής της "ανταλλαγής κρατουμένων" είναι δυσάρεστη. Ενώ οι Ιρανοί είχαν δικαστεί σε δίκαια και διαφανή δικαστήρια για την παραβίαση των κανόνων ελέγχου των εξαγωγών, οι Αμερικανοί κρατούμενοι είχαν τεθεί υπό κράτηση με χαλκευμένες πολιτικές κατηγορίες. Και η νομοθεσία για τον έλεγχο των εξαγωγών παραμένει σε ισχύ, παρά το ότι το πυρηνικό πρόγραμμα για το οποίο προορίζονταν οι προμήθειες, νομιμοποιείται. Και πάλι, δεν είναι κακό τίμημα. Επίσης αποδεικνύει ότι η συμφωνία για το Ιράν μπορεί να αποκομίσει οφέλη σε άλλους τομείς.

Η απελευθέρωση των Αμερικανών κρατούμενων έχει άλλη μία φωτεινή πλευρά που αποδεικνύει ότι ο ανώτερος ηγέτης, Ayatollah Sayyid Ali Khamenei, δεν είναι αντίθετος στις προσπάθειες βελτίωσης των σχέσεων Ιράν-ΗΠΑ. Η έγκρισή του ήταν αναγκαία για να μετατρέψει τις ποινές που επιβλήθηκαν από το δικαστήριο του Ιράν.

Όλες οι πτυχές της Ημέρας Εφαρμογής, θα πρέπει ως εκ τούτου να εορτάζονται. Οι επικριτές του Obama θα πρέπει να σταματήσουν, τουλάχιστον για μία ημέρα.

Του Mark Fitzpatrick
20-1-2016

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: