"Καπιταλισμός της καταστροφής" α λα τούρκα.

Ένας από τους δείκτες της αλλαγής του κλίματος και των συσχετισμών στην συριακή κρίση είναι και η εμφάνιση στον δυτικό Τύπο δημοσιευμάτων τα οποία ανατρέπουν την καθιερωμένη αφήγηση και αποδίδουν με μελανά χρώματα τις επιλογές συμμάχων των ΗΠΑ, όπως η Τουρκία.

Η πολιορκία του ανταρτοκρατούμενου Χαλεπίου από τις δυνάμεις του συριακού στρατού και των συμμάχων του αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Συνήθως, η διεθνής κάλυψη των γεγονότων, σχετικά με το Χαλέπι που απειλείται να "πέσει”, μας κάνει να ξεχνούμε ότι αυτοί που κρατούν το κέντρο της πόλης είναι ένοπλοι ισλαμιστές και αυτοί που επιχειρούν να το ανακαταλάβουν είναι οι δυνάμεις της νόμιμης κυβέρνησης.

Όμως με άρθρο του στη Boston Globe στις 18 Φεβρουαρίου ο Stephen Kinzer του Brown University μας θυμίζει πώς άρχισε η εξουσία των ανταρτών στην πόλη που άλλοτε ήταν η οικονομική πρωτεύουσα της Συρίας. Το πρώτο κύμα καταπίεσης πήρε τη μορφή τοιχοκολλημένων διαταγών προς τους γονείς να μην στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο. "Αν το κάνετε, εμείς θα πάρουμε τη σάκκα και εσείς το φέρετρο” ήταν η χαρακτηριστική απειλή.

Το δεύτερο βήμα για την αποδιάθρωση της τοπικής κοινωνικής δομής αφορούσε τις παραγωγικές μονάδες. Οι νέοι κυρίαρχοι κατέστρεψαν τα εργοστάσια του Χαλεπίου, με την προσδοκία ότι οι εργάτες θα προσχωρήσουν στο αντάρτικο, μη έχοντας άλλον τρόπο επιβίωσης. Κατά τον Kinzer, μηχανολογικός εξοπλισμός των εργοστασίων, ξηλώθηκε και οδηγήθηκε με φορτηγά στην Τουρκία, όπου και πουλήθηκε.

Πληροφορίες ότι η Τουρκία λεηλατεί την παραγωγική βάση της γειτονικής της Συρίας έχουν κυκλοφορήσει και άλλοτε – ποτέ πριν όμως δεν είχαν βρει θέση σε μιαν εμβληματική εφημερίδα του mainstream της υπερδύναμης. Ο ίδιος ο Kinzer, με αφορμή τη μοίρα του Χαλεπίου, χαρακτηρίζει την κάλυψη της συριακής κρίσης το προηγούμενο διάστημα ως "ένα από τα πιο ντροπιαστικά επεισόδια στην ιστορία του αμερικανικού Τύπου”.

Η λεηλασία της βιομηχανικής υποδομής, δεν είναι ο μόνος τομέας στον οποίο η Τουρκία καταγγέλλεται ότι έπαιξε ιδιαίτερα σκοτεινό ρόλο. Τα σχετικά με το λαθρεμπόριο συριακού και ιρακινού πετρελαίου που οικειοποιείται το Ισλαμικό Κράτος έχουν ήδη αναδειχθεί πολύ ηχηρά από τη Ρωσία (ενώ και ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ έχει προχωρήσει σε αντίστοιχες καταγγελίες δημποσίως). Επιπλέον, το παράνομο εμπόριο αρχαιοτήτων από τη Συρία και το Ιράκ, το οποίο γνωρίζει ιδιαίτερη "άνθηση” και αποτελεί μία από τις κύριες πηγές εσόδων του Ισλαμικού Κράτους, χρησιμοποιεί την Τουρκία ως κύρια πύλη εξόδου προς τη διεθνή αγορά, όπως υπενθυμίζει άρθρο της βρετανικής εφημερίδας Guardian στις 26 Φεβρουαρίου.

Και βέβαια, πέραν της αρχαιοκαπηλίας, η διακίνηση προσφύγων και μεταναστών που αποτελεί μέγα θέμα των ημερών έχει έναν τζίρο εκατομμυρίων που λειτουργεί ως μερική αναπλήρωση του συναλλάγματος που χάνει η Τουρκία από την καθήλωση της τουριστικής κίνησης. Το τουρκικό πεδιοδικό Aksyon, μάλιστα, υποστηρίζει ότι ο συντονισμός και η καθοδήγηση των ροών έχει αναληφθεί απευθείας από τις μυστικές υπηρεσίες της τουρκικής στρατοχωροφυλακής (JTEM).

To "μοντέλο” αυτό δεν υλοποιείται μόνο εκτός συνόρων. Ο ερευνητής δρ. Can Emritan σε άρθρο του στο New Eastern Outlook υποστηρίζει ότι και οι επιχειρήσεις εναντίον κουρδικών πόλεων των νοτιοανατολικών επαρχιών της Τουρκίας, στο πλαίσιο της αναζωπύρωσης της σύγκρουσης με το ΡΚΚ, αποτελούν τμήμα ενός επικερδούς business plan.

Από το 2010 η τουρκική κυβέρνηση προσπαθεί να θέσει σε εφαρμογή, εν μέσω έντονων τοπικών αντιδράσεων, ένα σχέδιο αστικής ανάπλασης του Ντιγιάρμπακιρ, το οποίο μεταξύ άλλων περιλαμβάνει την κατεδάφιση 330 κτηρίων στην ιστορική συνοικία Σουρ, που αποτελεί το επίκεντρο των τωρινών συγκρούσεων.

Η έκθεση "Αστική Αλλαγή και Ντιγιάμπακιρ” που παρουσίασε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Χωροταξίας τον Φεβρουάριο του 2015 προβλέπει επίσης των κατασκευή 8.000 νέων κτηρίων και την συντήρηση 1.000 άλλων, αντικαθιστώντας τη λογική των "τοπικών παρεμβάσεων” με αυτήν της "ολικής αναμόρφωσης”.

Κατά τον Emritan, οι αιματηρές στρατιωτικές επιχειρήσεις στα νοτιοανατολικά δίνουν, με τις καταστροφές κτηρίων που προκαλούν, χρυσή ευκαιρία για την υλοποίηση αυτού του αμφιλεγόμενου σχεδίου – προς όφελος του κυκλώματος των κατασκευαστών που συντονίζει η Κρατική Υπηρεσία Οικισμού (TOKi) και αποτελεί έναν από τους πυλώνες της εξουσίας του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.

Παραβράζοντας τον υπότιτλο του γνωστού βιβλίου της Naomi Klein "The Shock Doctrine” ο Emritan κάνει λόγο για "καπιταλισμό της καταστροφής α λα τούρκα”. Είναι μία από τις παραμέτρους που δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει σε ό,τι έχει να κάνει με τις εξελίξεις στην περιοχή.

ΚΩΣΤΑΣ ΡΑΠΤΗΣ

29/2/2016

http://www.capital.gr/story/3107805/-kapitalismos-tis-katastrofis-a-la-tourka