Στρέφεται στην Γεωργία η Gazprom

Οι σχέσεις με την Ρωσία έχουν γίνει για άλλη μία φορά ένα κεντρικό ζήτημα στην γεωργιανή πολιτική, όσο πλησιάζουμε προς τις κοινοβουλευτικές εκλογές του Οκτωβρίου. Το Ενωμένο Εθνικό Κίνημα, το κόμμα της αντιπολίτευσης του οποίου ηγείται ο πρώην πρόεδρος Mikheil Saakashvili παρά του ότι ζει στην Ουκρανία και δεν έχει πλέον γεωργιανή ιθαγένεια, έχει δώσει στην κυβέρνηση ένα τελεσίγραφο: γνωστοποιείστε πληροφορίες για τις διαπραγματεύσεις με τη ρωσική εταιρεία φυσικού αερίου Gazprom, ή θα αντιμετωπίσετε μαζικές διαδηλώσεις. Μια συμφωνία, υποστηρίζει η αντιπολίτευση, "θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά στα εθνικά συμφέροντα”.

Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης έχουν δυσφημίσει τις συνομιλίες τόσο πολύ που θα μπορούσε κανείς να πιστέψει ότι οι αξιωματούχοι εμπλέκονται σε προδοσία του κράτους αντί για διαπραγματεύσεις με μια ξένη εταιρεία. Ασφαλώς, η Γεωργία και η Ρωσία δεν έχουν μια συνηθισμένη σχέση: η Τιφλίδα ισχυρίζεται ότι το 20% της περιοχής της Γεωργίας είναι υπό ρωσική κατοχή, και οι δύο χώρες δεν έχουν διπλωματικές σχέσεις από το ρωσο-γεωργιανό πόλεμο του 2008. Αυτοί που αντιτίθενται σε οποιαδήποτε συμφωνία με την Gazprom, δίνουν έμφαση στο ότι ο ενεργειακός κολοσσός δεν είναι απλώς μια ανώνυμη εταιρεία, αλλά περισσότερο ένα κρατικό μονοπώλιο και ένα από τα ισχυρότερα εργαλεία γεωπολιτικής του Κρεμλίνου, ιδιαίτερα στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες.

Είναι δύσκολο να διαφωνήσει κανείς με αυτό, αν και το κόμμα του Saakashvili δεν έχει ακριβώς την ηθική εξουσία να κατηγορήσει το κυβερνών κόμμα Γεωργιανό Όνειρο. Μέχρι στιγμής, οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν οδηγήσει σε κάποια συγκεκριμένη συμφωνία. Ωστόσο, τον Δεκέμβριο του 2008, λίγους μήνες μετά τον ρωσογεωργιανό πόλεμο, η ομάδα του Saakshavili δεν είχε κανέναν ενδοιασμό να υπογράψει ένα κρυφό μνημόνιο προθέσεων με την Inter RAO UES, που βάζουν την ρωσική ενεργειακή εταιρεία επικεφαλής διαχείρισης του εργοστασίου υδροηλεκτρικής ενέργειας Inguri, που είναι το μεγαλύτερο στον Καύκασο (το μνημόνιο δεν γνωστοποιήθηκε ποτέ και τα σχέδια εγκαταλείφθηκαν διότι αντέδρασε η κυβέρνηση της Αμπχαζίας.

Η Gazprom παίρνει το προβάδισμα

Η τωρινή γεωργιανή κυβέρνηση συμφώνησε να διαπραγματευτεί με την Gazprom εξαιτίας μιας συνεχιζόμενης κρίσης προμήθειας φυσικού αερίου. Το Αζερμπαϊτζάν είναι ο κύριος προμηθευτής φυσικού αερίου στη Γεωργία, με περίπου 3 εκατ. κυβικά μέτρα να μεταφέρονται κάθε ημέρα από το Σαχ Ντενίζ. Μέρος αυτής της προμήθειας παρέχεται ως πληρωμή για τα δικαιώματα διέλευσης μέσω της Γεωργίας, και το υπόλοιπο πωλείται σε πολύ μειωμένες τιμές. Η Γεωργία αγοράζει άλλα 6 εκατ. κυβικά μέτρα ημερησίως με ένα εξίσου ευνοϊκό επιτόκιο, από την κρατική πετρελαϊκή εταιρεία του Αζερμπαϊτζάν, Socar. Η σταθμισμένη μέση τιμή του αζερικού αερίου στα σύνορα Γεωργίας-Αζερμπαϊτζάν, δεν υπερέβη τα 140 δολάρια ανά 1.000 κυβικά μέτρα ακόμη και όταν κορυφώθηκαν οι παγκόσμιες ενεργειακές τιμές.

Η Γεωργία δεν έχει αγοράσει κανένα σημαντικό ποσό ρωσικού αερίου από το 2006 (εξαιρουμένων των συμφωνιών που έχουν συναφθεί από μεμονωμένες ιδιωτικές επιχειρήσεις), αν και το ενεργειακό σύστημα της χώρας λαμβάνει περί τα 2,5 εκατ. κυβικά μέτρα ρωσικού αερίου ημερησίως ως αντάλλαγμα για το δικαίωμα να στέλνει αέριο μέσω της Γεωργίας στην Αρμενία. Σύμφωνα με τον Γεωργιανό υπουργό Ενέργειας Kakha Kaladze, η κατανάλωση αερίου έχει αυξηθεί κατά περίπου 400 εκατ. κυβικά μέτρα ετησίως και τώρα ανέρχεται σε 2,5 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως. Αυτός ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω 15%-20% στα επόμενα δύο ή τρία χρόνια. Η Γεωργία θα χρειαστεί περισσότερο αέριο.

Η Τιφλίδα στράφηκε στο Μπακού πρώτα για να συζητήσει την αύξηση του όγκου των εισαγωγών αερίου. Κατά τη διάρκεια μιας επίσημης επίσκεψης στη Γεωργία, ο Αζέρος πρόεδρος Ilham Aliyev υποσχέθηκε ότι η χώρα του είχε αρκετό αέριο για να προμηθεύσει την Γεωργία, την Τουρκία και όλη την Ευρώπη για τα επόμενα 100 χρόνια. Αλλά η Τιφλίδα, η οποία έχει συνηθίσει σε προνομιακές τιμές, ανησυχεί περισσότερο για το κόστος παρά για την ποιότητα. Το ερώτημα είναι: το Αζερμπαϊτζάν θα παραδώσει επιπλέον φυσικό αέριο στις τιμές που συμφωνήθηκαν το 2006;

Και μπαίνει η Gazprom. Ο Alexey Miller, ο CEO της εταιρείας, προσκάλεσε τον Kaladze να συναντηθούν στις Βρυξέλλες τον Σεπτέμβριο, και έχουν συναντηθεί δύο φορές έκτοτε. Επισήμως, οι συνομιλίες αφορούσαν μόνο τη μετάβαση σε ένα σύστημα πληρωμών σε μετρητά, για την διέλευση του ρωσικού αερίου μέσω της Γεωργίας, στην Αρμενία. Η Gazprom άφησε να εννοηθεί ότι εάν η Γεωργία δεν συμφωνούσε σε αυτό, η Ρωσία θα σταματούσε όλη τη διαμετακόμιση και αντί αυτής θα μετέφερε αέριο στην Αρμενία από το Ιράν μέσω του δικού της αγωγού. Οι περισσότεροι γεωργιανοί ειδικοί θεωρούν ότι η Gazprom μπλοφάρει, καθώς δεν θα είχε νόημα επιχειρηματικά για την Gazprom να βγει από την ενεργειακή αγορά στο Νότιο Καύκασο. Και η πρόσκληση ενός στρατηγικού ανταγωνιστή (Ιράν) θα ήταν ένα ακόμη μεγαλύτερο λάθος. Ο Kaladze έχει ήδη παραδεχθεί ότι η συζήτηση για την πληρωμή έχει εισέλθει σε ευρύτερες συνομιλίες για την αγορά επιπλέον αερίου από τη Ρωσία. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Μόσχα προσφέρει μια καλύτερη τιμή από το Μπακού.

Οι ηγέτες του κυβερνώντος συνασπισμού υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει τίποτα λάθος με την αγορά αερίου από πολλούς προμηθευτές. Παρόλα αυτά, η αντιπολίτευση σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει το ζήτημα στην εκστρατεία της για τις κοινοβουλευτικές εκλογές, οι οποίες θα αποφασίσουν τον σχηματισμό της επόμενης κυβέρνησης στην Τιφλίδα, καθώς η Γεωργία είναι μία κοινοβουλευτική δημοκρατία.

Τι διακυβεύεται

Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ρωσικές κρατικές επιχειρήσεις είναι πολύ προσεκτικές στο να διασφαλίσουν ότι όλες οι σημαντικές τους αποφάσεις είναι σύμφωνες με τους στρατηγικούς στόχους του Κρεμλίνου, τα κίνητρα της Gazprom για να αποκτήσει "πάτημα" στη Γεωργία, είναι προφανή. Η στρατηγική θέση της Γεωργίας στο Νότιο Καύκασο θα είναι χρήσιμη στις συνομιλίες με άλλους μεγάλους παίκτες στην περιφερειακή αγορά ενέργειας, κυρίως στο Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν και την Τουρκία.

Η Gazprom μπορεί να επωφεληθεί από την επιθυμία της γεωργιανής κυβέρνησης να διατηρήσει τις τιμές χαμηλά. Η αύξηση των τιμών σε χρονιά που διεξάγονται εκλογές θα ήταν πολιτική αυτοκτονία για το Γεωργιανό Όνειρο. Με αυτόν τον τρόπο, η Gazprom θα επιχειρήσει να δημιουργήσει επαφές και να αποκτήσει επιρροή με τις τοπικές ελίτ, και να τροφοδοτήσει την ένταση μεταξύ της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης. Η ένταση θα μπορούσε να οδηγήσει το Γεωργιανό Όνειρο να αναλάβει πιο ριψοκίνδυνα μέτρα που να καταλήγουν σε μεγαλύτερη εξάρτηση από τη Μόσχα, παρά την δηλωμένη φιλοδοξία της Τιφλίδας να προωθήσει την ευρώ-ατλαντική ενοποίηση. Το να αποκτήσει πάτημα στην Γεωργία, ίσως είναι σχετικά οικονομικά αποδεκτό για την Gazprom: εξαιτίας της πτωτικής τάσης στις παγκόσμιες τιμές ενέργειας, η εταιρεία μπορεί να είναι σε θέση να προσφέρει στη Γεωργία αέριο με χαμηλό κόστος χωρίς να θυσιάσει σημαντικά κέρδη.

του David Gamtsemlidze

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://carnegie.ru/commentary/2016/02/11/gazprom-sets-its-sights-on-georgia/ittk